|
اصطلاح کارت پرداخت به طور معمول توسط افراد، برای انواع مختلف کارتهای
پلاستیکی که برای خرید استفاده می‌شود، به کار می‌رود. بخش عمده کارتهای
پرداخت را کارتهای اعتباری (Credit Card)، بدهی (Debit Card) و شارژ
(Charge Card) تشکیل میدهند.
شرکت‌های معروف آمریکایی که از کارتهای اعتباری استفاده می‌کنند، عبارتند
از: آمریکین ایکسچنج American Express، Discovery، Master Card و Visa.
ویزا کارت و مسترکارت، در ایران کارتهای پرداخت توسط بانک‌های دولتی و
خصوصی تهیه و توزیع می‌شوند و چند سالی است که در بین مردم رواج یافته اما
فروش و خرید ویزا کارت و مستر کارت در این نیز مرسوم است.
کارت اعتباری
اصطلاح
کارت پرداخت به طور معمول توسط افراد، برای انواع مختلف کارتهای پلاستیکی
که برای خرید استفاده می‌شود، به کار می‌رود. بخش عمده کارتهای پرداخت را
کارتهای اعتباری (Credit Card)، بدهی (Debit Card) و شارژ (Charge Card)
تشکیل میدهند.
در کشور آمریکا بیش از ۷۰۰ میلیون کارت پرداخت وجود
دارد. در سال‌های اخیر، آمریکاییان بیش از ۸۵۰ میلیون دلار از طریق
کارتهای پرداخت خود مبادله کرده‌اند و به طور کلی حجم مبادلات سالانه از
طریق کارتهای پرداخت ۱۲ میلیارد دلار است. شرکت‌های معروف آمریکایی که از
این کارت‌ها استفاده می‌کنند، عبارتند از: American Express، Discovery،
Master Card و Visa. در ایران کارتهای پرداخت توسط بانک‌های دولتی و
خصوصی تهیه و توزیع می‌شوند و چند سالی است که در بین مردم رواج یافته.
تعریف كارت اعتباری چیست؟
كارت
اعتباری یك كارت پلاستیكی است كه روی آن نام صاحب كارت و شماره آن به
صورت برجسته وجود دارد و پشت كارت یك نوار مغناطیسی دیده می‌شود كه درون
خود برخی اطلاعات مهم مثل هویت و آدرس دارنده كارت را ذخیره كرده است.
سیستم‌های مالی كامپیوتری مانند دستگاه‌های خودپرداز ATM از این اطلاعات
هنگام احراز هویت فرد به منظور برداشت پول استفاده می‌كنند. یك كارت
اعتباری استاندارد شامل یك عدد 16 رقمی نیز هست كه حاوی اطلاعات مهمی
درباره نوع كارت، بانك صادركننده آن و اطلاعات دیگر است. این شماره برای
دارنده هر كارت منحصر به فرد است. از این شماره برای شناسایی دارنده كارت
هنگام انجام معاملات الكترونیكی روی اینترنت نیز استفاده می‌شود.
تاریخچه كارت اعتباری
آن‌طور
كه در دائره‌المعارف‌های بریتانیكا و انكارتا آمده است، استفاده از این
نوع كارت برای انجام نقل و انتقال پول ابتدا در دهه 1920 و در كشور آمریكا
رواج یافت. در آن زمان برخی شركت‌های خصوصی مانند بعضی از هتل‌های
زنجیره‌ای و تعدادی از شركت‌های نفتی مشتریان خود را به استفاده از این
كارت‌ها برای سهولت در پرداخت تشویق می‌كردند. استفاده از این كارت‌ها پس
از جنگ جهانی دوم و خروج از ركود اقتصادی شدت گرفت.
اولین كارت اعتباری
از نوع امروزی آن، یعنی كارتی كه بتوان با استفاده از آن در طیف وسیعی از
فروشگاه‌ها و كسب‌وكارها پول مبادله كرد، در1950 توسط Diners Club Inc
معرفی شد و هنوز هم یكی از كارت‌های اعتباری شناخته‌شده از این نوع به
شمار می‌رود. در1958 نیز كارت اعتباری دیگری در همین رده توسط شركت
American
Express معرفی شد كه در حال حاضر یكی از معروف‌ترین نوع كارت‌های اعتباری
است. مشخصه اصلی این دسته از كارت‌ها این‌است كه شركت صادركننده كارت از
دارنده آن یك مبلغ عضویت سالانه دریافت می‌كند و سپس به صورت ماهانه یا
سالیانه و یا در دوره‌های زمانی دیگر برای او صورت‌حساب می‌فرستد و معادل
مبلغ این صورت حساب از موجودی دارنده كارت نزد شركت صادركننده آن كسر
می‌شود.
مدتی بعد سیستم كارت اعتباری بانكی رواج یافت. در این سیستم كه
امروزه نیز مورد استفاده است، صادركننده كارت در اصل یك بانك است و هریك
از دارندگان كارت اعتباری نزد بانك یك حساب دارند. هنگامی كه كالا یا
خدماتی توسط دارنده كارت (مشتری) خریداری می‌شود، این پول بلافاصله به
حساب فروشنده (كه خود نزد بانك حسابی دارد) واریز می‌شود.
بانك نیز به
نوبه خود این هزینه را به صورت ماهانه و یا در دوره‌های زمانی معین دیگری
به حساب مشتری منظور می‌كند و صورت‌حساب برایش صادر می‌كند و در صورتی كه
به میزان كافی در حساب مشتری پول نباشد، طی مهلت معینی از مشتری می‌خواهد
كه حساب خود را تكمیل كند. مشتری می‌تواند مبلغ مورد نظر را یك‌جا و یا با
اقساطی كه بهره به آن تعلق می‌گیرد، به بانك بپردازد.
اولین سیستم
بانكی از این نوع در سال 1959 و از سوی Bank of America در كالیفرنیا
معرفی شد وBankAmericard نام داشت. این سیستم تنها در همان ایالت كار
می‌كرد. اما بعدا در سال 1966 در ایالت‌های دیگر نیز راه‌اندازی شد و صورت
سراسری به خود گرفت. در سال 1976 این سیستم بانكی به VISA تغییر نام داد.
ویزا امروزه یك كنسرسیوم بین‌المللی است كه سیستم بانكی اغلب كشورهای دنیا
در آن مشاركت دارند.
در همان سال 1966 اتحادیه كارت بین بانكی یا
Interbank Card Association شكل گرفت و بعدا به MasterCard تغییر نام داد.
ویژگی مستركارت این بود كه هیچ بانك خاصی در آن نقش محوری نداشت، بلكه
هركدام از بانك‌هایی كه به صورت محلی اقدام به صدور كارت اعتباری برای
مشتریان خود می‌كردند مایل بودند روشی برای متصل كردن سیستم‌های مالی خود
به یكدیگر پیدا كنند. چنین سیستمی می‌توانست در میان مشتریان كوچك بانك‌ها
كه مایل بودند از كارت خود برای كارهایی مثل خرید مایحتاج روزانه و یا
خرید اتومبیل و مسكن استفاده كنند علاقه‌مندان زیادی داشته باشد.
● کارتهای اعتباری (Credit Card):
عمومی‌ترین
شکل پرداخت‌های الکترونیکی آنلاین در خارج از ایران استفاده از کارتهای
اعتباری است. یک کارت اعتباری به دارنده آن اجازه می‌دهد تا سقف معینی
خرید کند. یک کارت اعتباری مانند Visa یا Master Card دارای محدودیت
پرداخت بر اساس میزان اعتبار گذشته افراد است. این کارت‌ها تقریبا ۵۰ و ۳۰
درصد حجم خرید کارتهای پرداختی را دارند. استفاده‌کننده‌گان کارتهای
اعتباری می‌توانند در موعد مقرر تمام بدهی خود را یکجا پرداخت یا به طور
اقساطی نسبت به پرداخت بدهی خود اقدام کنند. صادرکننده کارت اعتباری روی
باقیمانده پرداخت نشده حساب از دارنده کارت بهره می‌گیرد. استقبال گسترده
از این نوع کارت‌ها باعث شده ضمانت‌هایی را برای مشتری و فروشنده به وجود
آورد. یک مشتری که کالایی را از طریق اینترنت و با کارت اعتباری خرید کرده
است می‌تواند تا ۳۰ روز نسبت به فسخ معامله اقدام کند، هرچند در ایران این
امر متداول نیست. این کارت‌ها همچنین در فروشگاه‌ها از طریق پایانه‌های
POS قابل استفاده است همچنین می‌توان بهای کالای خریداری شده را پرداخت
کرد. البته باید توجه داشت که پرداخت‌های اینترنتی نیازمند امنیت
فوق‌العاده بالاتری نسبت به پرداخت‌های معمولی هستند، زیرا صاحب کارت حضور
فیزیکی ندارد و نمی‌تواند از صحت انجام معامله نسبت به زمانی که در
فروشگاه و در کنار صندوق پرداخت قرار دارد اطمینان حاصل کند. کارتهای
اعتباری معمولا هزینه سالانه ندارند اما روی مانده پرداخت نشده حساب از
نرخ بهره بالایی برخوردارند به خصوص اگر تاخیری در پرداخت شکل گیرد از نرخ
بهره بالاتری برخوردار می‌شوند. بتازگی در ایران بعضی از بانک‌ها شروع به
تولید این‌گونه کارت‌ها کرده‌اند. از جمله این بانک‌ها می‌توان از بانک
پارسیان نام برد که کارتهای اعتباری تا سقف ۵۰ میلیون ریال را به
دارندگان حساب‌هایی که اعتبار آن‌ها برای بانک به اثبات رسیده و متقاضی
استفاده از این کارت‌ها هستند تحویل داده است (در حال حاضر به علت عدم
پرداخت اقساط صاحبان این کارت‌ها، بانک آن‌ها را غیرفعال کرده است).
● کارتهای بدهی (Debit Card):
این
کارت‌ها شبیه کارتهای اعتباری هستند با این تفاوت که در کارتهای اعتباری
رقم خرید از مقدار اعتبار اعطا شده توسط بانک کسر می‌شود. در کارتهای
بدهی شخص باید به مقدار خرید انجام شده، پول در حساب خود داشته باشد و رقم
خرید به طور مستقیم از حساب بانکی وی (جاری یا سپرده) کسر می‌شود. در خارج
از ایران کارتهای بدهی معمولا از طرف بانک صادر می‌شوند، اما با موافقت
توزیع‌کنندگان بزرگ کارتهای اعتباری (موسسه گشایش گر) مانند Visa یا
Master نام آن‌ها روی این کارت‌ها نوشته می‌شود. البته در ایران کارت‌ها
توسط و به نام بانک صاحب حساب صادر می‌شود.
در حال حاضر بانک‌های ایران
به دلیل عدم ریسک پرداخت نشدن وجوه ترجیح میدهند از کارتهای بدهی به جای
کارتهای اعتباری استفاده کنند. بنابراین این کارت‌ها در ایران برخلاف
سایر کشورها رواج یافته است. هر چند در اصطلاح عموم به این کارت‌ها نیز
کارت اعتباری می‌گویند اما با توضیحات فوق تفاوت این دو کارت مشخص می‌شود.
● شارژ کارت‌ها (Charge Card):
این
کارت‌ها تلفیقی از کارتهای اعتباری و بدهی هستند به این معنی که مانند
کارتهای بدهی محدودیت پرداخت ندارند (البته تا حد موجودی حساب کارت) و از
مبلغ هزینه شده توسط صاحب کارت در پایان ماه از حساب صاحب آن کسر می‌شود.
کارت‌هایی که توسط شرکت American Express و Diners Club صادر می‌شوند از
این نوع کارت‌ها هستند.
البته به جز کارتهای مذکور، انواع دیگری از
کارت‌ها مانند کارت خرید، کارت هوشمند و... وجود دارند که که در شماره‌های
آینده در مورد آن توضیح خواهیم داد.
با توجه به نگرانی مشتریان از
سوءاستفاده از شماره کارتهای پرداخت خود توسط فروشندگان، بعضی از شرکت‌ها
به ارایه کارتهای پرداخت که شماره یک‌بار مصرف دارند، اقدام کرده‌اند.
این کارت‌ها که کارتهای یک‌بار مصرف نیز نامیده می‌شوند به مشتریان یک
شماره منحصربه‌فرد ارایه میدهند که فقط برای یک معامله دارای اعتبار است.
این روش مانع سوءاستفاده فروشندگان از شماره کارتهای مشتریان می‌شود.
برخی اصطلاحات مهم مرتبط با كارت اعتباری
در
مقالات آینده به تفصیل نحوه استفاده از كارت‌های اعتباری بین‌المللی و
مكانیزم گردش الكترونیكی پول در شبكه اینترنت را توضیح خواهیم داد. اما
قبل از این‌كه بخواهید از این كارت‌ها استفاده كنید و احتمالا كالایی را
به صورت الكترونیكی بخرید، بد نیست با بعضی از اصطلاحات رایج بین‌المللی
در این زمینه آشنا شوید.
Annual Fee :
حق
عضویت سالانه كه برخی شركت‌ها هنگام صدور كارت یا تمدید عضویت دریافت
می‌كنند. این روزها بسیاری از صادركنندگان كارت شعار <بدون حق عضویت
سالانه> را تبلیغ می‌كنند و احتمال آن‌هایی هم كه اكنون این مبالغ را
دریافت می‌كنند در آینده از آن چشم پوشی خواهند كرد تا مشتریان خود را حفظ
كنند.
Finance Charge :
شارژ
مالی. عبارت است از پولی كه شما بابت استفاده از كارت‌اعتباری می‌پردازید.
به زبان ساده، این همان پولی است كه شما هنگام خریدن كالا و خدمات از حساب
خود خارج می‌كنید. این مقدار علاوه بر هزینه‌های مربوط به بهره ممكن است
شامل كارمزدهای دیگری مانند cacheadvance fees نیز باشد. كارمزد اخیر
هنگامی از دارنده كارت اخذ می‌شود كه شما بیش از موجودی مانده در حساب خود
هزینه كنید.
Interest Rate :
نرخ
سود. شیوه‌های مختلفی برای محاسبه نرخ سود وجود دارد. اغلب كارت‌های
اعتباری از شیوه‌های مختلف محاسبه APR استفاده می‌كنند. اما كارت‌های بدهی
ممكن است از شیوه‌های دیگری مثل كسر مقدار ناچیز و ثابتی از پول به ازای
هر بار خرید استفاده كنند.
(Annual Percentage Rate (APR :
درصدی
از میزان شارژ مالی شما در طول یك سال. این عدد به زبان ساده همان سود
سالانه‌ای است كه بابت ارائه خدمات الكترونیكی از شما كسر می‌شود.
Fixed Rate :
اگر APR بر مبنای نرخ سود ثابت سالانه محاسبه شود به آن نرخ ثابت می‌گویند.
Variable
Rate : اگر نرخ سود سالانه متغیر و وابسته به دیگر انواع نرخ بهره بانكی
باشد، به آن نرخ شناور یا متغیر می‌گویند. این نرخ معمولا از مجموع دو عدد
دیگر یعنی نرخ پایه‌ای بهره (كه قابل تغییر توسط مدیریت امور بانكی كشور
است) و درصدی از همین عدد كه توسط موسسه مالی مربوطه تعیین می‌شود به‌دست
می‌آید.
نویسنده : کامران مسروری
منبع :هفته نامه علم روز ( www.ec.informationalsociety.com )
کارت‌پرداخت
انجمن علمی و فرهنگی مقالات کامپیوتر و فناوری‌اطلاعات فناوری اطلاعات کارت‌هایی برای پرداخت!
۱۸ خرداد ۱۳۸۸ Monday, Jun 8, 2009
عنوان مفاله کارت‌هایی برای پرداخت!
نگاهی به انواع کارتهای پرداخت در دنیا ....
|
کلیه حقوق تحت مجوز