انواع بیماری دیابت

به طور كلی دیابت به چهار گروه دیابت نوع 1، دیابت نوع 2، دیابت حاملگی و دیابت به علل متفرقه تقسیم‌ بندی می شود.

در دیابت نوع 1 كه 15- 10درصد كل موارد دیابت را تشكیل می ‌دهد، تولید انسولین از پانكراس به علت از بین رفتن سلول‌های سازنده ی انسولین، متوقف می ‌شود. به همین دلیل افراد مبتلا به این نوع دیابت باید از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین كنند. به همین دلیل به آن "دیابت وابسته به انسولین" نیز می گویند.

دیابت نوع 1 اغلب در سنین زیر 30 سال به وجود می‌ آید، لذا به آن "دیابت جوانی" نیز می گویند.

دیابت نوع 2 بیشتر در بالغین بالای 30 سال و چاق دیده می ‌شود که 90- 85 درصد كل موارد دیابت را شامل می گردد و انسولین تولید شده از پانكراس در این افراد به خوبی عمل نمی ‌كند. در واقع یا پانكراس به اندازه ی كافی انسولین ترشح نمی‌ كند و یا این كه انسولین ترشح شده، به علت وجود مقاومت سلول ها به انسولین مخصوصاً در افراد چاق، فاقد كارآیی لازم است.

به این نوع دیابت، "دیابت غیر وابسته به انسولین" یا "دیابت بزرگسالان" نیز می گویند.

دیابت حاملگی به دیابتی گفته می ‌شود كه برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذراست و بعد از اتمام حاملگی بهبود می ‌یابد. خانم‌های مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.

از علل متفرقه ی دیابت می ‌توان به جراحی، داروها (مثل كورتیكواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره كرد.

آیا دیابت درمان دارد؟

هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است. حتی روش‌های جدیدی مثل پیوند سلول‌های بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نیز، به علت ضرورت مصرف داروی ضد َردِ پیوند به صورت مادام‌العمر و عوارض احتمالی ناشی از آنها، برای اكثریت افراد مناسب نمی ‌باشد. با این وجود رعایت 5 اصل كنترل دیابت كه در ادامه به آنها اشاره خواهد شد باعث می ‌شود تا افراد دیابتی بتوانند یك زندگی سالم در مقایسه با افراد غیر دیابتی داشته باشند و از پیدایش عوارض دیابت جلوگیری كنند.

این 5 اصل عبارتند از: آموزش، كنترل روزانه، تغذیه ی صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها (قرص یا تزریق انسولین). در صورتی كه هر یك از این پایه‌ها سست باشد، تعادل و در واقع كنترل دیابت بر هم خواهد خورد.

علائم اولیه ی دیابت چیست؟

دیابت نوع 1معمولاً شروع پر سر و صدایی دارد و با علائمی چون تشنگی، پُر ادراری، پُر نوشی، كاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید تظاهر پیدا می‌ كند.

دیابت نوع 2 شروع خیلی آهسته ‌تری دارد و شایع ‌ترین علامت اولیه ی آن در واقع "بی علامتی" است. درصد قابل توجهی از مبتلایان به دیابت نوع 2 (تقریباً 50 درصد آنها) از بیماری خود اطلاعی ندارند و تنها با انجام آزمایش قند خون می ‌توان بیماری آنها را تشخیص داد. با این وجود در صورت عدم كنترل مطلوب، ممكن است علائمی مشابه به دیابت نوع 1 نیز بروز كند.

از دیگر علائم دیابت نوع 2 می‌توان به عفونت‌های مكرر، مخصوصاً عفونت دستگاه ادراری و پوست، تاری دید، بهبودی دیررس زخم‌ها، احساس سوزش و بی حسی در انگشتان پا اشاره كرد.

چه كسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟

* تمامی افراد بالای 40 سال در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2هستند و باید هر 3 سال یك‌ بار تحت آزمایش قند خون قرار بگیرند.

* افرادی که دچار اضافه وزن می باشند و حداقل یكی از شرایط زیر را دارند، نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع 2هستند و انجام آزمایشات مكرر قند خون در آ‌نها باید در سنین زیر 40 سال یا با فواصل كوتاه تر، یعنی هر 2-1سال یک بار انجام شود.

این شرایط عبارتند از: وجود سابقه ی ابتلا به دیابت در بستگان درجه ی اول، سابقه ی ابتلای فرد به دیابت پنهان(مرحله ی پیش از دیابت)، سابقه ی ابتلا به دیابت حاملگی، سابقه ی تولد نوزاد با وزن بیشتر از 4 كیلوگرم یا تولد نوزاد با ناهنجاری‌های مادرزادی، بالا بودن فشارخون (فشارخون ماكزیمم بیشتر از 140 و یا مینیمم بیشتر از 90 میلی ‌متر جیوه)، وجود اختلالات چربی خون؛  یعنی تری ‌گلیسیرید بالاتر از 250 و یا كلسترول خوب (HDL)  كمتر از 35 میلی ‌گرم در دسی ‌لیتر، سابقه ی ابتلا به كیست‌های متعدد تخمدان و یا بیماری‌های قلبی- عروقی (تنگی رگ‌های قلب، انفاركتوس قلبی یا سكته ی مغزی ).

آیا دیابت قابل پیشگیری است؟

در مورد دیابت نوع 1 با وجودی كه تحقیقات زیادی در مورد روش‌های مختلف پیشگیری از آن در حال انجام است، ولی هنوز راه حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است. ولی در مورد دیابت نوع 2 تحقیقات به روشنی نشان داده‌اند كه تغذیه ی صحیح و كاهش وزن به میزان 7- 5 درصد وزن فعلی و نیز انجام مرتب فعالیت ورزشی (150 دقیقه در طول هفته) در پیشگیری از ابتلا به دیابت، در افراد در معرض خطر بسیار مؤثر است.