نمی توان استرس سفر را انکار کرد. زيرا سفر می تواند فرد را در  معرض خطرهايي  قرار دهد  كه در خانه خود از آنها دور بوده است: مثل نشستن های طولانی مدت، کمبود اکسيژن، پرواز در ارتفاعات، قرار گرفتن در معرض آب و هوای سرد و گرم و انجام فعاليت های فيزيکی، بيش از حد معمول مانند حمل کردن چمدان های سنگين ، بنابراين لازم است بيماران قلبی محدوديت های خود و شيوه برخورد با آنها را بدانند تا در طول سفر دچار مشکل نشوند.

اگر شما آترواسکلروز - تصلب شرايين تاييد شده از سوی پزشک داريد حتما" بايد قبل از قرار گرفتن در معرض هر استرسی مثل سفر، از لحاظ وضعيت عروقی بررسی شويد تا باز بودن رگ هايتان مورد تاييد قرار گيرد.

اگر جزو آن دسته افراد هستيد که در طول يک سال گذشته جواب آنژيوگرافی يا تست های استرسی قلب شما منفی بوده است، می توانيد با ادامه مصرف داروهای قبلی خود به سفر هم برويد. اگر هم در طول شش ماه گذشته تحت جراحی هايی مثل بای پس يا آنژيوپلاستی برای بهبود وضعيت جريان خون قلب خود قرار گرفته ايد، می توانيد با اطمينان خاطر سفر کنيد، البته مثل هر جراحی قلب ديگر ، بهتر است تا دو هفته  بعد از جراحي  به استراحت پرداخته ، سپس اقدام به سفر کنيد، ولی اگر دچار نارسايی احتقانی قلب يا دارای سابقه نامنظم بودن ريتم قلب ( آريتمی ) هستيد، بايد بعد از کنترل وضعيت بيماری تان به سفر برويد. در نهايت اگر علاوه بر بيماری قلبی تان به ديابت هم مبتلا هستيد، حتما" نظر پزشک متخصص را در باره سفر کردن جويا شويد.

آمادگی های پيش از سفر:

1. بهتر است چند هفته پيش از شروع مسافرت به برنامه های ورزشی متوسط بپردازيد و به مرور با نزديک شدن به زمان سفر بر شدت آن بيفزاييد، البته شما بايد فعاليت های ورزشی خود را در  طول  سفر نيز ادامه  دهيد  که ساده ترين آنها پياده روی است و معمولا" در هر مکان و زمان قابل اجراست.

2. کنترل وزن و رعايت يک رژيم سالم غذايی نيز به بهبود آمادگی جسمانی شما و در نهايت ، تحمل راحت تر استرس ها کمک  می کند، البته برای اينکه اين برنامه ها برای شما موثر باشد، بايد ماه ها قبل از سفر به آن توجه کنيد.

3. بهتر است تمام افراد با سابقه بيماری های قلبی يا کسانی که در معرض بيماری های قلبی هستند ، در طول سفر پرونده پزشکی خود را که شامل اطلاعات زير است، همراه داشته باشند.

• آخرين آزمايش ها و معاينات پزشکی

• آخرين نوار قلبی و تست های ديگر قلبی

• کارهای انجام شده مثل اعمال جراحی، بای پس و آنژيوگرافی

• فهرست داروهای مصرفی فعلی

• شماره تلفن پزشک خانوادگی که در جريان بيماری فرد قرار دارد.

هر فردی ، با وجود نداشتن سابقه بيماری قلبی، در صورت داشتن هر کدام از موارد زير جزو افراد در معرض خطر بيماری قلبی محسوب می شود و موظف است پرونده ای حاوی اطلاعات زير داشته باشد:

سابقه مصرف سيگار ( بيش از 10 سال ) داشتن فشار خون بالا، سن بالای 60 سال، کلسترول بالا، چاقی شديد

  4.  اگر دارای دستگاه ضربان ساز قلبی يا پس ميکر هستيد، بايد اطلاعات لازم را در باره چک کردن آن داشته باشيد، قادر به اندازه گيری فشار خون و نبض خود باشيد و بتوانيد نامنظمی های نبضتان را تشخيص دهيد.

5 .  وضعيت مقصد خود را کاملا" بررسی کنيد و به نکاتی مثل ارتفاع محل، دمای محل و وضعيت آلودگی هوای منطقه توجه کنيد.

6. بيشتر از نيازتان با خود دارو ببريد تا در حوادث پيش بينی نشده با مشکل مواجه نشويد. تمامی نسخه های دارويی خود را همراه با نام ژنريک آنها همراه ببريد، زيرا گاه نام تجاری داروها به خصوص اگر به سفرهای  بين المللی می رويد، متفاوت است. داروها را به جای گذاشتن در ساک و چمدان ، در کيف دستی خود بگذاريد تا هم راحت تر به آن دسترسی داشته باشيد و هم اگر وسايل شما در حين سفر مفقود شد، از داروهايتان محروم نشويد. توصيه پزشکان به بيماران قلبی اين است که تا دو هفته بعد از شروع يک داروی جديد اقدام به مسافرت نکنند، از جمله دلايل آنها تداخل اثر بعضی داروها با شرايط موجود در سفر مثل تغييرات دمان و ارتفاع است.

ارتفاعات اما بی خطر :

به طور کلی بيماران قلبی که می توانند بدون مشکلاتی مثل درد قفسه سينه يا تنگی نفس حدود يک کيلومتر قدم بزنند يا از 12 پله بالا بروند قادر به سفرهای هوايی يا فعاليت های متوسط در ارتفاعات خواهند بود، حتی افرادی که مشکل ريوی همزمان دارند، اگر بيماری انها به خوبی کنترل شده باشد قادر به تحمل اين شرايط هستند.

در سفر به مناطقی که ارتفاعی بالاتر از سطح دريا دارند، تطابق با ارتفاع حائز اهميت است، به خصوص درباره بيماران قلبی اين موضوع اهميتی دو چندان پيدا می کند. توصيه می شود اين افراد از فعاليت های شديد بدنی در چند روز اول سفر بپرهيزند و به بدن خود فرصت دهند به آرامی با شرايط جديد تطبيق پيدا کند.تحقيقات نشان داده در عرض 5 تا 7 روز، فرد توانايی خود را مثل زمانی که در مناطقی هم سطح دريا بود، بدست می آورد.

اگر مبتلا به فشار خون هستيد، ممکن است فشار شما اندکی در ارتفاعات افزايش يابد ولی در نهايت بدن شما با شرايط جديد تطبيق می يابد. با وجود توصيه های مکرر پزشکی به بيماران قلبی برای پرهيز از رفتن به ارتفاعات بالا، نتايج تحقيقات نشان داده ، ارتفاعات بالاتر باعث افزايش خطر در حوادث قلبی عروقی يا بدتر شدن وضعيت فشار خون نمی شود اگر قصد پرداختن به ورزش هايی سنگين مثل اسکی و کوهنوردی در ارتفاعات بالا را داريد، بهتر است با متخصص قلب خود مشورت کنيد و تحت آزمايش غربالگری قرار گيريد، زيرا اين آزمايش ها باعث مشخص شدن مشکلات پنهان قلب و محدوده توانايی بدنی شما می شوند.

سرد و گرم سفر :

بدن ما با گرما در مقايسه با ارتفاع آرام تر و ديرتر تطبيق می يابد. با قرار گرفتن در معرض گرما سيستم های مختلفی در بدن به راه می افتد، مثل جمع شدن خون در قسمت های سطحی ( پوست ) برای خنک تر کردن بدن، افزايش برون ده قلبی، افزايش ضربان قلب و افزايش فشار خون که همه اينها منجر به افزايش کار قلب می شود. همچنين در صورت همراهی گرما، ورزش و رطوبت باز هم نياز به افزايش برون ده قلبی نيز افزايش       می يابد. هنگام ورزش لازم است خون به عضلات برود و افزايش فعاليت ماهيچه ها منجر به توليد بيشتر گرما می شود و برای خروج اين گرما از بدن، قلب بايد کار بيشتری کند و اگر در اين شرايط رطوبت هم به محيط افزوده شود، باز هم به کار آن افزوده می شود. با اطلاع از اين موارد، بهتر است پيش از سفر درشرايطی نزديک به شرايط مقصد ورزش کنيد تا راحت تر با گرما تطبيق يابيد.

برنامه های ورزشی باعث می شوند کارآيی غدد عرق پوست افزايش يابد و قلب با افزايش دما تطبيق بيشتری پيدا کند. اين تطبيق باعث کاهش تعداد ضربان قلب و اندکی افزايش در دمای مرکزی بدن می شود، تحقيقات نشان داده است زنان بهتر از مردان با گرما و رطوبت مناطق مختلف تطبيق پيدا می کنند. در ارتفاعات بهتر است فعاليت خود را روزهای اول سفر در هوای گرم کاهش دهيد و به مرور بر ميزان آن بيفزاييد. زمان تطابق کامل يک تا دو هفته است. مصرف مقدار زياد مايعات و استفاده از لباس های مناسب و خنک را نيز فراموش نکنيد.

در مقايسه با گرما و ارتفاع ، اصولا" بدن انسان با سرما تطبيق پيدا  نمی کندو بيماران قلبی در برابر مشکلات ناشی از سرما بسيار خطرپذير هستند.

در مناطق معتدل ميزان مرگ و مير يا ابتلا به بيماری های قلبی عروقی در فصول سرد سال در بيشترين حد خود است. سرما باعث انقباض عروق محيطی، افزايش فشار خون ماکزيمم و در نهايت ، افزايش بارقلب می شود و در کنار هم بودن سرما، ارتفاع و ورزش کردن به ميزان کار قلب بسيار  می افزايد.

برای تحمل بيشتر سرما بهتر است موارد زير را رعايت کنيد: مدت زمان بون در هوای سرد بيرون را محدود کنيد، بدن خود را گرم و خشک نگه داريد، با پيچيدن شال يا پارچه ای دور دهان و بينی خود، هوای گرم تری را تنفس کنيد و به علائم قلبی خود کاملا" توجه کنيد. بيماران قلبی در صورت استفاده از هر وسيله نقليه به خصوص هواپيما بايد از نشستن طولانی مدت بپرهيزيد.

علائم خطرناک :

اگر در طول سفر هر کدام از نشانه ها و علائم زير را مشاهده کرديد حتما" به دنبال پيگيری و دريافت مراقبت های پزشکی باشيد:

نبض نامنظم يا نبض بسيار تند (بيش از 100 ضربان در دقيقه ) يا بسيار کند (پايين تر از 50 تا در دقيقه )، کوتاهی نفس، سبکی سر، خستگی مفرط و شديد، ايجاد ورم در اندام تحتانی، نشانه های کلاسيک حمله قلبی، درد قفسه سينه به صورت احساس فشار و سنگينی با انتشار به گردن يا فک و يا حتی بازوی چپ است و احساس تعريق و تهوع يا بدون سبکی سر نيز وجود دارد.

علائم غير معمول نيز مثل درد معده ای که با داروهای معده آرام نمی شود ولی با نشستن و استراحت بهتر می شود، ديده می شود . افراد ديابتی ممکن است درد قفسه سينه را تجربه نکنند، ولی ممکن است علائمی مثل سبکی سر، خستگی و يا کوتاهی نفس هم داشته باشند.

 ****

منبع : مقاله "  آداب مسافرت با قلب بيمار" - تهيه كننده : دکتر ليلا صديق  -روزنامه سلامت - شماره 85- شنبه 85/6/18  - بخش سفر و تفريح