خون ریزیهای غیر طبیعی در
زنان یکی از شایعترین شکایاتی است که مراجعان به کلینیکهای مامایی،
عمومی و تخصصی زنان و زایمان مطرح میکنند.
این
علامت میتواند طیف وسیعی از علل و بیماریها را شامل شود که بسته به سن و
زمان وقوع آن، متفاوت هستند. معمولا پزشک معالج در اولین برخورد با این
بیماران ضمن در نظر گرفتن سن بیمار و زمان ایجاد علامت طی دوره ماهانه،
تشخیصهای افتراقی متفاوتی را در نظر میگیرد و پس از معاینه و استفاده از
وسایل کمک تشخیصی مانند سونوگرافی و پاپاسمیر، به تشخیص قطعی میرسد.
زنانی که با این مشکل دست به گریبان هستند، از لحاظ سنی، به 6 دسته تقسیم میشوند: نوزادان، سنین قبل از بلوغ، دوران بلوغ، سنین تولیدمثل و سنین قبل از یائسگی و سنین بعد از یائسگی.
دلایل
خونریزی از واژن در این گروههای سنی میتواند مشترک یا متفاوت باشد.
بعضی از بیماریها، مختص یک گروه سنی خاص است و بعضی بیماریها در همه
گروههای سنی مشترک است.
دو علت کلی برای یک مشکل
بهطور کلی، خونریزی غیرطبیعی را به دو دسته تقسیم میکنند:
خونریزی با علل عضوی (رحم و دستگاه تناسلی): که در نتیجهی بیماری مستقیم رحم و دستگاه تناسلی رخ میدهد.
خونریزی با علل غیرعضوی: که ناشی از عدم تعادل هورمونی یا بیماریهای خونی است.
در
خونریزیهای پس از مقاربت معمولا علل عضوی مطرح هستند. مواردی که میتوان
در تشخیصهای افتراقی علل خونریزی پس از مقاربت نام برد عبارتاند از: پولیپ
دهانه رحم، وجود جسم خارجی، التهاب، عفونت یا زخم دهانه رحم، ایجاد پارگی
و زخم در نتیجه مقاربت در ناحیه تناسلی، ضایعات پیش سرطانی یا سرطانهای
دستگاه تناسلی. بیماران به محض مشاهده این علامت باید سریعا به پزشک
معالج خود مراجعه کنند زیرا تشخیص به موقع و درمان صحیح در همه این
موارد میتواند کمککننده باشد. در موارد پارگی و زخم در نتیجه مقاربت نیز
میتوان پس از معاینه و تشخیص، در صورت خونریزی شدید و فعال، اقدام به
ترمیم نمود. بعضی اوقات، خونریزیهای ناشی از پارگی واژن آن قدر شدید
است که به شوک میانجامد و کشنده است و نیازمند درمان و جراحی در
بیمارستان.
پولیپ دهانه رحم
پولیپهای رحمی هنگامی ایجاد میشوند که بافت داخلی رحم بیش از حد رشد کرده و سبب ایجاد برآمدگی در رحم میشود. خانمهایی که به این اختلال گرفتار میشوند ممکن است گاهی بین دو دوره قاعدگیشان خونریزی غیر طبیعی رحم را نیز تجربه کنند.
سایر علایم نیز عبارتند از: خونریزی پس از مقاربت، لکهبینی، خونریزی بیش از حد در زمان قاعدگی، خونریزی پس از یائسگی و خونریزی در حین هورمون درمانی.
در بعضی از موارد، خونریزی به دنبال مقاربت بهصورت لکهبینی یا خون
تیره است که پس از معاینه در صورتی که پولیپ دهانه رحم مطرح باشد، پزشک
میتواند اقدام به خارج کردن پولیپ کرده و نمونه را جهت تشخیص به
آزمایشگاه پاتولوژی ارسال کند.
ضایعات پیشسرطانی
سرطان
دهانه رحم، دومین سرطان شایع خانمها در سراسر جهان است و پس از ضایعات
پیشسرطانی دهانه رحم ایجاد میشود. عواملی که نقش مهمی در ایجاد سرطان
دهانه رحم و ضایعات پیش سرطانی دارند، عبارتاند از:
ازدواجهای
متعدد، سن پایین ازدواج، عدم رعایت بهداشت فردی، سیگار کشیدن، كمبود
ویتامین A و C، فعالیت جنسی، سن پایین در اولین مقاربت، متعدد بودن شرکای
جنسی و عفونتهای مقاربتی. عامل ایجادكننده سرطان دهانه رحم و ضایعات پیش
سرطانی دهانه رحم، ویروسی به نام ویروس پاپیلوم انسانی است كه از طریق
رابطه جنسی منتقل میشود.
در سرطانهای دهانه رحم، خونریزی پس از مقاربت اتفاق میافتد و در مواردی كه سرطان پیشرفت كرده باشد، فرد با ترشحات زیاد واژن، كاهش وزن و حتی انسداد مجاری ادراری روبهرو میشود.
هنگامی
که در معاینه، التهاب و زخم دهانه رحم مشاهده شود، اولین اقدام، گرفتن
نمونه گردن رحم یا همان پاپاسمیر است و پس از گرفتن جواب میتوان اقدام
به درمان کرد. اگر ضایعات خوشخیم باشد، میتوان درمان دارویی یا
کرایوتراپی یا به اصطلاح عامیانه «فریز» را انجام داد و اگر ضایعات
پیشبدخیم یا بدخیم مطرح باشد، درمانهای اختصاصیتر و حتی جراحی را در
قدم بعدی درمان باید قرار داد.
تشخیص بیماریهای بدخیم و
سرطان دهانه رحم که بسیاری از اوقات با علامت خونریزی پس از مقاربت ظاهر
میشود، از طریق پاپاسمیر، نمونهبرداری و کولپوسکوپی است که درمانهای
اختصاصی خاص خود را دارد.
خونریزی در زنان یائسه
گاهی
در خانمهای یائسه، در سنین پس از یائسگی و به دنبال کمبود هورمونهای
جنسی، مخاط واژن و دستگاه تناسلی نازک و آتروفیک میشود و به دنبال هر
گونه تماس جنسی و حتی در هنگام معاینه متخصص زنان، دچار خونریزی میشود.
تشخیص قطعی این حالت هم با تست دهانه رحم یا پاپاسمیر است که در صورت
تشخیص، میتوان از انواع داروهای هورمونی به صورت موضعی تحت نظر پزشک
متخصص استفاده کرد.
خونریزی در زنان باردار
در زنان باردار
به دلیل افزایش میزان جریان خون دهانه رحم و بافتهای اطراف، ممکن است بعد
از پاپ اسمیر یا آزمایش سرطان دهانه رحم، معاینه داخلی و یا رابطه جنسی،
خونریزی یا لکهبینی ایجاد شود.
در صورتی که خونریزی به دنبال مقاربت در خانمهای باردار ایجاد شد اولین تشخیص تهدید به سقط است. البته موارد دیگری که در ابتدای مقاله نام برده شد نیز میتواند در این بیماران مطرح باشد.
در
صورت مشاهده هرگونه خونریزی در بارداری، اولین اقدام مراجعه به پزشک
متخصص و معاینه است و حتی میتوان در بارداری هم از تست پاپاسمیر برای
تشخیص استفاده کرد. در صورت وجود هر کدام از بیماریها، درمان باید توسط
پزشک متخصص آموزشدیده جهت درمان قطعی همراه با حفظ بارداری در صورت امکان
انجام پذیرد. در پایان باید تذکر بدهم که اگر هر علامت غیرطبیعی در دستگاه
تناسلی خود مشاهده کردید، باید در اسرعوقت به پزشک مراجعه کنید و از
خوددرمانی و درمانهای خانگی پرهیز کنید. درمانی که برای دوستان یا اقوام
شما انجام شده، لزوما برای شما مفید نیست.