آماس حاوی مایع که درون یا روی یک یا هر دو تخمدان رشد مینماید را کیست تخمدان گویند .

سن : بیشتر در سنین بین 45-30 سال شایع است .

جنس و نحوۀ زندگی : عوامل قابل توجهی به شمار نمی روند . کیستهای تخمدان ساکهای حاوی مایعی هستند که درون یا روی تخمدان رشد می نمایند . اغلب کیستهای تخمدان غیر سرطانی می باشند و زیان آور نیستند اما یک کیست گاهی ممکن است سرطانی شود . کیستهای سرطانی بیشتر در خانمها ی بالای 40 سال بروز می نمایند .

انواع کیست

انواع بسیاری کیست تخمدان وجود دارد . شایعترین نوع آنها کیست فولیکولی می باشد که در یکی از فولیکولیها که تخمک در آن رشد می کند ، نمو نموده و پراز مایع می شود . این نوع از کیست تخمدان ممکن است تا قطر 5 سانتیمتر ( 2 اینچ ) رشد نموده و معمولاً یک کیست می باشد . تصور می شود کیستهای متعدد کوچک که در تخمدان رشد می نمایند به علت اختلالات هورمونی ایجاد می شوند و به این حالت سندرم تخمدان پلی کیستیک گویند .

با شیوع کمتری ، کیستها ممکن است در کورپوس لوتئوم Corpus Luteum تشکیل شود . کورپوس لوتئوم بافت زردی است که از یک فولیکول پس از رها سازی تخمک رشد می نماید . این کیستها حاوی خون می باشند و می توانند تا 3 سانتیمتر ( یک و یک چهارم اینچ ) رشد نمایند .

یک کیست درموئید Dermoid  ، کیستی می باشد که حاوی سلولهایی است که بطور طبیعی در هر قسمت بدن نظیر سلولهای پوست و مو یافت می شوند . یک کیست آدنوما Cystadenoma  ، کیستی است که از یک نوع سلول تخمدان رشد می نماید . در موارد نادر ، یک کیست آدنوما به تنهایی می تواند طور کامل حفره شکم را پر نماید .

علائم بیماری

اغلب کیستهای تخمدان منجر به علائمی نمی شوند ، اما در صورت وجود علائم ، آنها عبارتند از :

• احساس ناراحتی در شکم
• درد به هنگام مقاربت
• بی نظمی قاعدگی که گاهی همراه با خونریزی شدید می باشد
• خونریزی بعد از یائسگی

کیستهای بزرگ می توانند موجب فشار روی مثتانه گردیده و منجر به احتباس ادرار شوند و یا ممکن است منجر به تکرار ادرار گردند .

عوارض کیستها

اگر کیستی پاره شده و یا دچار پیچ خوردگی شود موجب درد شدید شکم ، تهوع و تب خواهد شد . کیستها ممکن است آنقدر بزرگ شوند که موجب بزرگ شدن شکم گردند . در موارد نادر کیست هورمون استروژن قبل از بلوغ تولید می نماید که منجر به رشد جنسی زود رس می شود . بعضی کیستهای تخمدان هورمونهای جنسی مردانه تولید می نمایند که منجر به بروز صفات مردانه نظیر رشد مو در صورت می شود .

اقدامات درمانی

گاهی کیستهای تخمدان فقط در هنگام معاینات لگنی که در طی یک چکاب روتین انجام می شود ، کشف می گردند . در صورت وجود علائم کیست ، پزشک معاینه لگنی انجام خواهد داد . ممکن است همچنین سونوگرافی یا لاپراسکوپی جهت تأیید و تعیین اندازه و محل کیست انجام شود . همچنین شما آزمایشات خونی جهت احتمال بررسی کیست سرطانی خواهید داشت . کیستهای تخمدان ممکن است بدون درمان از بین بروند ، هر چند که اندازه کیست ممکن است با سونوگرافی عادی کنترل و بررسی شود . کیستهای بزرگ و مزمن ممکن است تخلیه یا برداشته شوند . در صورتیکه احتمال کیست سرطانی وجود داشته باشد ، باید برداشته شود . در صورت امکان تخمدان و لوله های رحم باقی گذارده می شوند . کیستهای تخمدان ممکن است در صورتیکه تخمدان برداشته نشوند ، عود نمایند .