زنگ مدرسه که ‌زده می‌شود، یک عالم کوچولوی‌ دبستانی که صورت‌هایشان را با رنگ و اکلیل گریم کرده‌اند و شکل موش و خرگوش و گربه شده‌اند، با شوق و ذوق هرچه تمام‌تر از در مدرسه بیرون می‌پرند و در رسیدن به پدر و مادرهایشان با هم مسابقه می‌گذارند تا زودتر چهره جدیدشان را به آنها نشان دهند. چند سالی است که نقاشی کردن صورت کودکان در جشن‌های مدرسه و یا در نمایشگاه‌های مختلف رواج پیدا کرده است. ولی آیا این رنگ‌ها که صورت کودکان را برای سرگرمی، زیباتر می‌کنند؛ برای کودکان بی‌خطر هستند؟ با دکتر بهروز باریک‌بین، متخصص پوست و مو در این مورد به گفتگو نشسته‌ایم.

سوال: گهگاه در نمایشگاه‌های گوناگون با غرفه‌هایی روبه‌رو می‌شویم که مشغول رنگ‌آمیزی صورت بچه‌ها هستند و کودکان و والدین آنها خوشحال از اجرای این مراسم در صف ایستاده‌اند، همچنین در جشن‌های مدارس و نیز در برخی مهدکودک‌ها در برخی شهرهای بازی با بچه‌هایی که صورت رنگ‌آمیزی شده دارند مواجه می‌شویم، شما هم دیده‌اید؟
بله، کودکان عاشق این سرگرمی هستند غافل از اینکه مصرف این رنگ‌ها بر روی صورت چه عوارضی می‌تواند داشته باشد. باید توجه داشته باشیم که به هر حال کودکان دوست دارند که نقش‌های فانتزی روی صورت‌شان کشیده شود و آن را نوعی تفریح می‌دانند اما والدین باید از شیوه انجام کار و عواقب احتمالی این کارآگاهی داشته باشند.

سوال:  حالا، از چه رنگ‌هایی استفاده  می‌شود؟
برای رنگ‌آمیزی صورت کودکان افراد گوناگون از وسایل مختلف استفاده می‌کنند. عده‌ای از ماژیک‌های معمولی و عده‌ای از وسایل آرایشی خانم‌ها برای این کار استفاده می‌کنند. برخی از آبرنگ و برخی از رنگ گواش برای نقاشی صورت کودکان استفاده می‌‌کنند. حرفه‌ای‌ها هم از رنگ‌های گریم برای این کار استفاده می‌کنند. رنگ‌های فون دو نوعند، فون خشک که آن را «پن‌کیک» و فون چرب که آن را «پن‌استیک» می‌نامند. از فون چرب برای گریم بازیگران سینما و نیز برای آرایش عروس استفاده می‌شود.

سوال:  کدام بهتر است؟
برای رنگ‌آمیزی صورت کودکان گاهی از فون خشک استفاده می‌کنند که با آب و صابون یا شیرپاک‌کن به سادگی قابل پاک‌کردن است. به طور کلی استفاده از ماژیک و رنگ گواش برای رنگ‌آمیزی صورت بچه‌ها اصلا توصیه نمی‌شود، زیرا رنگ‌ها به سادگی از روی پوست پاک نمی‌شوند و می‌توانند مضر باشند.
اگر از آبرنگ استفاده می‌شود، باید زود پوست شسته شود و اگر از فون خشک (رنگ گریم خشک) برای رنگ‌کردن صورت بچه‌ها استفاده شود همچنین توصیه می‌شود مدت طولانی رنگ روی صورت کودکان باقی نماند و حداکثر طی چند ساعت با آب و صابون یا شیرپاک‌کن از روی صورت پاک شوند و کودک نباید به این تفریح عادت کند.

سوال:  عارضه‌ای هم دارد؟
استفاده از هر نوع ماده شیمیایی از جمله رنگ روی صورت می‌تواند با عوارضی همراه باشد. شایع‌ترین این عوارض حساسیت پوستی است. به عنوان مثال اگر کودکی به نوعی رنگ حساسیت داشته باشد ممکن است در مرتبه اول استعمال آن روی پوست مشکل خاصی ایجاد نشود اما در مرتبه دوم استعمال آن رنگ، دچار قرمزی، تورم و خارش پوستی ‌شود که می‌تواند عوارض ناخوشایندی را به همراه داشته باشد و در این شرایط مراجعه به متخصص پوست و مو ضروری است. مشکل‌ دیگری که به خصوص در صورت استفاده از رنگ‌های چرب و در کودکان بزرگ‌تر و نزدیک سن بلوغ امکان بروزش وجود دارد، مستعدشدن پوست به جوش‌های غرور جوانی است، به این ترتیب که با مسدودشدن منافذ پوست و احتباس چربی‌های طبیعی در مجاری بازشونده به سطح پوست، ابتدا جوش‌های سرسیاه و سرسفید روی پوست به وجود می‌آیند و سپس در صورت ادامه مصرف رنگ‌های چرب روی پوست، این جوش‌ها تبدیل به جوش‌های التهابی و چرکی خواهند شد. بنابراین توصیه می‌کنیم که پوست حساس و ظریف کودکان دلبندتان را با تفریحات ناسالم به مخاطره نیندازید. در درجه اول توصیه ما این است که از این رنگ‌آمیزی‌ها روی صورت کودکان استفاده نکنید و در درجه بعد، اگر به هر دلیل مایل به امتحان این تفریح برای فرزندتان هستید فقط یک بار به این کار مبادرت ورزید و سریع رنگ‌ها را از روی پوست حساس کودک‌تان پاک کنید.

سوال:  علایم حساسیت پوستی صورت کودک به رنگ نقاشی چیست؟
علایم حساسیت پوستی به صورت ایجاد قرمزی، تورم و خارش است که اینها علایم یک اگزمای تماسی آلرژیک هستند. گاهی ممکن است این حساسیت به صورت ضایعات شبیه کهیر نمایان شوند. به هر حال اگر در پوست صورت کودک خود متوجه قرمزی و تورم به دنبال استعمال رنگ روی صورت شدید و یا اگر کودک از خارش پوست شکایت کرد، بلافاصله رنگ را با آب و صابون بچه و یا شامپوی بچه بشویید.

سوال:  حال اگر صورت کودک به رنگ حساسیت داشت؛ چه کار کنیم؟
در صورت بروز حساسیت پوستی همان‌طور که ذکر شد قدم اول شست‌شوی رنگ از صورت است. در قدم بعد باید به یک متخصص پوست و مو مراجعه کنید تا تحت نظر وی از داروی ضد التهاب موضعی و نیز از داروهای ضد حساسیت و ضدخارش خوراکی (در صورت لزوم) استفاده کنید و یادتان باشد هرگز بار دیگر رنگ‌آمیزی روی صورت کودکان را تکرار نکنید که در غیر این صورت مشکلات به وجود آمده دوچندان خواهند شد.

سوال:  بهترین روش پاک کردن این رنگ‌ها در خانه چیست؟
بهترین روش شستن این رنگ‌ها همان‌طور که ذکر شد، استفاده از آب معمولی و صابون بچه یا شامپو بچه است تا حداقل تحریک پوستی را ایجاد کند. گاه می‌توان از شیرپاک‌کن نیز برای این منظور استفاده کرد و بعد صورت را با آب خالی شست. بعد از شستشوی کامل رنگ از پوست، بهتر است از یک مرطوب‌کننده ساده بدن (مانند وازلین یا اوسرین) استفاده کنید، تا آسیب رسیده به پوست در اثر استفاده از رنگ و نیز صابون به حداقل برسد. اگر پوست صورت کودکان دچار قرمزی شده باشد، هنگام مواجهه با آفتاب باید ضدآفتاب نیز برای وی استفاده شود.

سوال:  بچه‌ها چند ساعت می‌توانند با این صورت‌های رنگی ذوق کنند؟
رنگ‌ها بهتر است طی یکی دو ساعت از روی پوست پاک شوند تا مشکلات احتمالی به حداقل برسند، یادتان باشد نگذارید فرزندتان با رنگ‌های صورت شب را تا صبح سپری کند.

سوال:  اصلا درست است کودکان لوازم آرایش بزرگسالان را استفاده کنند؟
به طور کلی استفاده از لوازم آرایش و لوازم گریم بزرگسالان برای کودکان به چند دلیل صلاح نیست، زیرا اولا فرهنگ غلط استفاده از لوازم آرایش را عملا به کودکان‌مان آموزش می‌دهیم و آنها را در بزرگسالی به مشکلات جدی مواجه خواهیم کرد، ثانیا پوست کودکان بسیار حساس‌تر از بزرگسالان است و امکان رخداد آلرژی و حساسیت پوستی در آنها بیشتر است و به خصوص این مساله در مورد کودکان مبتلا به آلرژی‌های پوستی (اگزمای سرشتی) و تنفسی (آسم) به طور شایع‌تر مشاهده می‌شود. و در درجه سوم امکان دچار‌شدن پوست کودکان به آکنه (جوش غرور جوانی) در سن پایین در صورت استفاده از لوازم آرایش و گریم بزرگسالان وجود دارد.