یکی از مشکل‌های اداره‌ها و کارخانه‌ها، وجود افراد سیگاری است. این افراد با پایمال کردن حقوق دیگران، به‌طور ناخواسته همکاران‌شان را در معرض دود سیگار قرارمی‌دهند. این فرآیند را «سیگار کشیدن غیرفعال» می‌نامند. سیگارکشیدن غیرفعال در خانه‌ها و مکان‌های دیگر نیز رایج است.

با توجه به این‌که دود سیگار در محیط، باعث کاهش تمرکز و دقت افراد می‌شود، این موضوع باید مورد توجه رئیسان اداره‌ها و کارفرمایان قراربگیرد، چراکه وجود فرد سیگاری باعث اختلال در عملکرد تمامی کارمندان و کارگران شده و کمیت و کیفیت و ایمنی کار را زیر سؤال می‌برد. در هر 8 ثانیه یک نفر در دنیا و هر 5/2 دقیقه یک نفر در ایران به علت مصرف دخانیات جان‌شان را از دست می‌دهند. چه تعداد از آنان را متخصصان تشکیل می‌دهند؟ این موضوع تا چه اندازه به زیر ساخت‌های اقتصادی لطمه می‌زند؟ این‌ها نکته‌هایی هستند که باید مورد توجه قرارگیرند.

سیگار و مواد سمی محیط کار

دود سیگار و عامل‌های بالقوه‌ی خطرساز در محیط کار، یکی از مبحث‌های عمده در موضوع دخانیات می‌باشد، به‌گونه‌ای که بسیاری از بیماری‌های شغلی مانند سرطان‌های شغلی، با کنترل سیگار، تا حد زیادی قابل پیش‌گیری هستند.

سیگار در ابتلای کارگران به بیماری‌های مزمن شغلی مانند: برونشیت، پنوموکونیوز، بیماری‌های فیبروزدهنده‌ی نسج ریه و آسم کمک کرده و پیشرفت آن‌‌ها را سریع‌تر می‌کند.

سیگار راهی برای انتقال

عامل‌های سمی محیط کار می‌توانند از راه تماس لب و دست با سیگار و یا از طریق استنشاق دود ناشی از پک‌زدن، وارد بدن شوند. این موضوع در کارگران سیگاری بیش‌تر رایج است و اهمیت آن، هنگامی معلوم می‌شود که به انتقال سم‌های محل کار به بدن، از طریق سیگار آگاه باشیم. یکی از مواد سرطان‌زا، «پشم شیشه» است. از طریق دود سیگار، ذره‌های ریز آن وارد ریه می‌شوند و همراهی این دو عامل، شانس بروز سرطان را به میزان بسیار چشم‌گیر و غیرقابل باوری تشدید می‌کند. به‌گونه‌ای که به‌طور معمول، در کارگرانی که با پشم شیشه در تماسند و سیگار می‌کشند، منتظر بروز حتمی سرطان هستیم.

ترکیب دود و سم‌ها

در محیط‌های کاری، مواد سمی و مضری وجود دارند که این مواد با ترکیب با دود سیگار یا حرارت دیدن توسط آتش سیگار، به مواد بسیار خطرناک با اثرهای ناشناخته و بسیار مهلک تبدیل می‌گردند. درضمن، افراد سیگاری به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن و ضعف در سیستم تنفسی و عدم رعایت بهداشت فردی، بیش‌تر در معرض بیماری‌ها و درنتیجه غیبت از محل کار هستند. هم‌چنین سیگاری‌ها با انتقال بیماری‌های تنفسی و ایجاد آلودگی در محیط کار، باعث بیمارشدن و کاهش عملکرد اطرافیان و همکاران خود نیز می‌گردند.

برونشیت مزمن

«برونشیت مزمن» یک واکنش غیراختصاصی ریه در مواجهه‌ی دائم و مزمن با مواد محرک‌زا است که می‌تواند ناشی از سیگارکشیدن، مواجهه با مواد شیمیایی و گرد و غبار در محل کار باشد. در افراد سیگاری که در تماس با گرد و غبار و دود سیگار هستند، این دو عامل اثر یکدیگر را تشدید می‌کنند که البته اثر سیگار بسیار چشم‌گیرتر است.

بیزینوزیس

این بیماری بیش‌تر در کارگران صنعت نساجی کتان دیده می‌شود. در روزهای اول هفته، بیمار دچار سرفه، احساس تنگی نفس، فشردگی سینه و کاهش هوای بازدمی می‌گردد. از آن‌جایی که بیمار در تعطیلات آخر هفته، تماسی با هوای آلوده‌ی کارخانه ندارد، ولی در ابتدای هفته، این تماس دوباره برقرار می‌گردد، فرد دچار این بیماری می‌شود. نکته‌ی قابل توجه آن است که به‌طور معمول، کارگران سیگاری شاغل در این صنایع، دچار این بیماری می‌گردند و نیز نشانه‌های از کار افتادگی این بیماری در افراد سیگاری بسیار وخیم‌تر است.

همراهی سیگار و تشعشع‌های رادیواکتیو

کارگرانی که در معدن‌ها با موادی مانند «اورانیوم» در تماس هستند، به‌دلیل آزاد شدن گاز «رادون» که نوعی اشعه‌ی «یون‌ساز» بوده و بالقوه خطرناک می‌باشد، در معرض خطر هستند. سیگار، عامل مهم منتقل‌کننده‌ی ریز ذره‌های «اورانیوم» به ریه است. جالب‌تر این‌که خود سیگار نیز شامل مواد یونیزانی به‌نام «پولونیوم 210» می‌باشد که بالقوه سرطان‌زا است. در این موردها نیز شاهد شروع زودرس سرطان در افراد سیگاری هستیم.

چه باید کرد؟

از میان راه‌حل‌های پیشنهادی برای مقابله با مشکل سیگار کشیدن در محل کار، چند راه‌حل اصلی و کاربردی‌تری وجود دارد:

- آگاه‌کردن و تشویق کارمندان برای ترک سیگار توسط مشاوره‌ی پزشکی، آموزش و تخصیص امکانات مالی و رفاهی برای ترک و کمک دیگر کارمندان برای توصیه و تذکر به افراد سیگاری.

- محدودیت و ممنوعیت مصرف دخانیات در محل کار.

- طرح جریمه‌ی نقدی افراد سیگاری به ازای هر بار سیگارکشیدن.

- وضع قانون‌های مناسب توسط دولت برای ممنوعیت مصرف دخانیات در مکان‌های عمومی و اداره‌ها.

- موظف نمودن کارفرمایان برای حمایت از کارگران غیرسیگاری در برابر دود سیگار کارگران سیگاری.

- عدم استخدام و قطع قرارداد همکاری با افراد سیگاری و شرط لازم سیگار نکشیدن در شروع قرارداد همکاری و درج این شرط در قرارداد.