«وزن سالم» یکی از موضوعاتی است که این روزها بسیار مورد علاقه می‌باشد و در بسیاری از مقالات و مطالبی که درباره سلامتی چاپ می‌شود مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. و به نظر می‌رسد که هر کس در این باره، عقیده خاص خودش را دارد. امّا در واقع، تعیین وزن سالم به راحتی با مراجعه به یک جدول و یا انجام یک محاسبه ساده به دست نمی‌آید. وزن ایده‌آل هر کس، مختص خود اوست و به عوامل متعددی چون ژنتیک، سن و ترکیب بدن بستگی دارد.

تأثیر عوامل ژنتیکی
ما معمولاً این‌گونه فکر می‌کنیم که وزن بدنمان تماماً به نحوه تغذیه و میزان فعالیت‌مان بستگی دارد. البته این دو عامل تأثیر مهمی بر سلامتی و ترکیب بدن ما دارند امّا عوامل خانوادگی نقش مهم‌تری در تعیین وزن ما دارند.

مطالعات نشان می‌دهد که بچه‌ای که به فرزندخواندگی پذیرفته می‌شود، به احتمال زیاد مشخصات فیزیکی پدرخوانده و مادرخوانده خود را پیدا نخواهد کرد، حتی با وجودی که با بچه‌های واقعی آن‌ها در یک محیط زندگی کند (اندرسون، کان و هالبروک، 2000). اگر پدرخوانده و مادرخوانده خیلی اضافه وزن داشته باشند، فرزندان خونی آن‌ها نیز به احتمال زیاد همان‌گونه خواهند شد امّا بچه‌ای که به فرزندخواندگی پذیرفته‌اند، تحت تأثیر این محیط قرار نخواهد گرفت.

تأثیر سن
برخی مطالعات نشان می‌دهد که سالم‌ترین افراد نیز همراه با افزایش سن، دچار مقداری افزایش وزن می‌شوند (آندرس، مولر و سورکین، 1993). به عبارت دیگر، افزایش وزن فوق‌العاده و کاهش وزن زیاد، هر دو از افزایش وزن تدریجی، مسأله سازترند. البته این نتیجه با آن چه که صنعت تغذیه به ما می‌گوید متفاوت است. آن‌ها به ما درباره افزایش وزن در میانسالی هشدار می‌دهند و این‌گونه القاء می‌کنند که افزایش وزن، یکی از نشانه‌های خراب شدن و سیر قهقرایی پیمودن بدن است.

نمودارهای وزن
نمودارهای وزن غالباً توسط شرکت‌های بیمه تهیه می‌شوند (اندرسون، کان و هالبروک، 2000) و هدف از تهیه آن‌ها، ایجاد حاشیه امنیت برای شرکت‌های بیمه در مقابل ادعاهای پیش‌بینی نشده بیمه‌شوندگان است. واضح است که این شرکت‌ها جانب احتیاط را به نفع خود حفظ می‌کنند و تفاوت‌های فردی را در نظر نمی‌گیرند.

نمایه توده بدن
این تفاوت‌های فردی، به هنگام در نظر گرفتن نمایه توده بدن، بسیار مهم هستند. نمایه توده بدن یا BMI که میزان چربی در بدن را برآورد می‌کند، به روش‌های متعددی قابل محاسبه است. ساده‌ترین راه محاسبه BMI استفاده از وزن و قد است. امّا این شیوه محاسبه فایده محدودی دارد و همیشه معیار دقیقی برای سلامتی یا ترکیب بدن نیست.

وزن طبیعی و سالم
وزن سالم واقعی، چیزی نیست که در یک جدول یافته شود. وزن سالم وزنی است که بدن شما در صورتی که به طور عادی غذا بخورید و به طور عادی فعالیت داشته باشید، به طور طبیعی نگه می‌دارد. کسی که دچار بی‌اشتهایی عصبی است و یا فردی که تا خرخره غذا می‌خورد، هیچیک غذاخوردنشان طبیعی و عادی نیست. کسی که در رژیم غذایی به سر می‌برد نیز غذا خوردنش طبیعی نیست. بدن شروع به ذخیره غذا می‌کند زیرا می‌فهمد که روزانه به مقدار کافی غذا جذب نمی‌شود و متابولیسم بدن کندتر می‌شود. به طور مشابه، روزی 4 ساعت ورزش کردن نیز طبیعی و سالم نیست.

این فعالیت‌ها به بدن اجازه نمی‌دهند که وزن سالم و طبیعی خود را به دست آورد. وزن سالم شما تنها به کمک یک متخصص تغذیه یا پزشکی که در این زمینه آموزش دیده باشد قابل تعیین است.

ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار

منبع

"What is a Healthy Weight?", Matthew Tiemeyer, Dec. 2006.
http://eatingdisorders.about.com