|
ریال واحد پول ایران است که به ۱۰۰ دینار
تقسیم می‌شود اما، چون ریال واحد بسیار کم ارزشی است، تقسیمات آن در
حسابداری به کار نمی‌رود. همچنین حدوداً از سال ۱۳۱۱ هجری شمسی واحد غیر
رسمی تومان
(۱۰ ریال) مکرراً برای شمارش پول ایران بکار می‌رود. قیمت‌هایی که معمولا
با واحد تومان ثبت می‌شوند، گاهی ۱،۰۰۰ یا ۱،۰۰۰،۰۰۰ تومان (۱۰،۰۰۰ یا
۱۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال) معنی می‌دهند.
ریال در اصل واژهٔ اسپانیایی است و آن نام سکهٔ نقره
رایج در آن سرزمین بود که به معنی «شاهی» است. این واژه مترادف «رویال»
(Royal) انگلیسی و «رگالیس» لاتین است که از ریشه «رکس» (rex) یعنی شاه
می‌اید.
ریال برای اولین بار در سال ۱۷۹۸ معروف شد و آن یک سکه جهانی بود که
۱۲۵۰ دینار یا یک هشتم تومان ارزش داشت. در سال ۱۸۲۵، ریال از رواج افتاد
و به جای آن قران
که معادل هزار دینار (یک دهم تومان) ارزش داشت رواج یافت (به این ترتیب
واحد پول ایران وارد سیستم اعشاری شد). در سال ۱۹۳۲ (۱۳۱۱ هجری شمسی) ریال
جایگزین قران شد. همچنین آن به صد دینار جدید تقسیم پذیر بود.
قبل از تبدیل واحدهای پولی به به دستگاه اعشاری در سال ۱۹۳۲ (۱۳۱۱ هجری
شمسی) سکه‌ها و واحدهای پولی که در جدول زیر آمده‌اند مورد استفاده بودند،
و برخی از این الفاظ هنوز استفاده‌های گسترده‌ای در زبان ایرانیان و ضرب
المثل‌های ایرانی دارند:
مسکوکات
اولین سکه‌های ریال (سری دوم ریال در دستگاه اعشاری)،
سکه‌های ۱، ۲، ۵، ۱۰ و ۲۵ دینار، ½، ۱، ۲ و ۵ ریال، بر روی نقره ضرب شدند.
سکه‌های طلا که در دوران پهلوی تعیین شدند و انتشار یافتند برای اولین بار ۱۰۰ ریال ارزش گذاری شدند. پس از انقلاب اسلامی،
طرح مسکوکات با حذف نقش شاه تغییر کرد، ولی اندازه و حروف چینی آنها تغییر
نکرد. سکه‌های ۵۰ دیناری فقط در سال ۱۹۸۰ ضرب شدند و سکه‌های ۵۰ ریالی در
۱۹۸۱ رواج یافتند. در سال ۱۹۹۳، سری جدید سکه‌های ۱، ۵، ۱۰ و ۵۰ ریالی و
نیز سکهٔ ۱۰۰ ریالی ضرب شدند. سکه‌های ۲۵۰ ریالی در سال بعد رواج یافتند.
در سال ۲۰۰۴ اندازهٔ سکه‌های ۵۰، ۱۰۰ و ۲۵۰ ریالی کاهش یافت و سکه‌های ۵۰۰
ریالی رواج یافتند. در سال ۲۰۰۹ سکه‌های ۲۵۰ و ۵۰۰ در اندازه کوچکتر و
۱۰۰۰ ریالی در ایران ضرب شدند. سایر سکه‌ها هنوز قانونی اند اما دیگر ضرب
نمی‌شوند.
اسکناس
چاپ اسکناس در ایران در سال ۱۹۳۲ توسط بانک ملی ایران
شروع شد. اولین اسکناس‌های چاپ شده اسکناس‌های ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۵۰۰
ریالی بودند. در سال ۱۹۳۵ اسکناس ۱،۰۰۰ ریالی منتشر شد. به دنبال آن در
سال ۱۹۵۱ اسکناس ۲۰۰ ریالی انشار یافت. اسکناس‌های ۵،۰۰۰ و ۱۰،۰۰۰ ریالی
در سال ۱۹۵۲ چاپ شدند. اسکناس ۵ ریالی آخرین بار در سال ۱۹۴۰ چاپ شد و
اسکناس ۱۰ ریالی هم تا سال ۱۹۶۰ منتشر شد. در سال ۱۹۶۱ بانک مرکزی ایران
انتشار پول‌های کاغذی را عهده دار شد. در سال ۱۳۵۷ پس از انقلاب اسلامی،
اسکناس‌های ایرانی با تصویر صورت شاه چاپ چاپ شدند که در آنها صورت شاه با
یک طرح در هم پیچیده پوشانده شده بود. اولین چاپ پول حقیقی جمهوری اسلامی
در اسکناس‌های ۱۰۰، ۲۰۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۵۰۰۰ و ۱۰،۰۰۰ ریالی بود. ۲۰۰۰ ریالی
در سال ۱۹۸۶ مرسوم شد. روح الله خمینی
در زمان حیات خویش هیچ گونه اجازه‌ای مبنی بر چاپ اسکناس‌ها با طرح وی به
دولت نداده بود اما پس از مرگ وی اسکناس‌ها نیز تغییر یافت. اسکناس‌های
۱۰۰ ریالی که در اولین چاپ اسکناس توسط جمهوری اسلامی با طرح حرم امام رضا
در جلو و مدرسه چهارباغ در پشت بود به طرحی از سید حسن مدرس در جلو و مجلس
شورای اسلامی در پشت بود.اسکناس های ۱۰۰۰ ریالی نیز که قبل از آن با طرح
مدرسهٔ فیضیه در جلو بود به طرحی از بیانگذار جمهوری اسلامی ایران تغییر
یافت. اسکناس‌های ۵،۰۰۰ ریالی۱۰،۰۰۰ ریالی۲۰،۰۰۰٫ ریالی و ۵۰،۰۰۰ ریالی
نیز با طرح وی چاپ شد. اسکناس ۲،۰۰۰ ریالی نیز که قبل از آن تصویر آزادی
خرمشهر را در جلو داشت به طرحی از آیت‌الله خمینی تغییر یافت.
افزودن سایر تصاویر مرتبط مطلب، توسط داود بیات
| 
کلیه حقوق تحت مجوز