دیس‌پارونیا یا مقاربت دردناک، عارضه‌‌ای است که زنان را گرفتار می‌کند. در اغلب موارد علل مقاربت دردناک، حتی اگر مدت‌ها طول کشیده باشد، قابل برطرف کردن هستند اما ممکن است پس از اینکه علت اولیه بیماری برطرف شد، فرد با توجه به تجربیات قبلی، همچنان احساس درد کند...

 این عارضه، عارضه‌ای شایع است و تا یک‌پنجم زنان ممکن است زمانی در طول زندگی‌شان دچار آن شوند. دانستن 10 نكته زیر درباره دیس‌پارونیا می‌تواند به مواجهه بهتر شما با این بیماری كمك كند.

1.در زندگی مشترك، رابطه زناشویی برای همه زنان در همه اوقات لذت‌بخش و بدون درد نیست. در واقع بسیاری از زنان در نقطه‌ای از زندگیشان به دلایل بسیار معمولی ممکن است آمیزش دردناک را تجربه کنند. اصطلاح پزشکی که برای این عارضه به‌کار می‌رود، «دیس‌پارونیا» است که به این صورت تعریف می‌شود: «داشتن درد تناسلی مداوم یا عودکننده که درست پیش از رابطه زناشویی، حین یا پس از آن رخ می‌دهد و باعث ناراحتی فرد می‌شود.»

2.آمیزش دردناک ممکن است شدت یا مکان‌های متفاوتی داشته باشد، از جمله: احساس درد حتی هنگام گذاشتن تامپون، احساس درد تنها هنگام آمیزش در شرایطی خاص، درد جدید پس از دوره قبلی رابطه زناشویی بدون درد، درد سطحی (در دهانه ورودی دستگاه تناسلی)، درد عمیق در دستگاه تناسلی هنگام آمیزش، احساس سوزش یا درد مبهم. اما اغلب زنان مبتلا به دیس‌پارونیا از درد سطحی هنگام رابطه زناشویی شکایت می‌کنند.

3.علل آمیزش دردناک بر حسب محل احساس درد و سطحی یا عمقی بودن درد، متفاوت است. درد سطحی به علل متفاوتی ممکن است رخ دهد؛ از جمله:

• نرم‌شدگی ناکافی:
این عارضه اغلب به علت نوازش ناکافی پیش از رابطه زناشویی است. همچنین به‌طور شایعی پس از یائسگی، پس از زایمان یا هنگام شیردهی به علت افت هورمون استروژن ممکن است نرم‌شدگی واژن به میزان کافی ایجاد نشود.

برخی از داروها که میل یا برانگیختگی جنسی را مهار می‌کنند، می‌توانند نرم‌شدگی واژن را نیز کم کنند و به رابطه زناشویی دردناک منتهی شوند؛ از جمله آنها می‌توان به برخی داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدفشار خون، داروهای آنتی‌هیستامین (ضدحساسیت) و نیز برخی قرص‌های پیشگیری از بارداری اشاره کرد.

• آسیب، تحریک، ضربه:
آسیب‌ها و جراحت‌های ناشی از حوادث، جراحی لگن، اپیزیوتومی یا ناهنجاری‌های مادرزادی.

• التهاب، عفونت یا اختلال پوستی:
عفونت در ناحیه تناسلی یا مجاری ادراری می‌تواند آمیزش را دردناک کند. اگزما یا سایر مشکلات پوستی ناحیه تناسلی نیز می‌تواند این عارضه را ایجاد کند.

• واکنش به فرآورده‌های پیشگیری از بارداری:
حساسیت به فوم‌ها، ژل‌ها یا لاتکس ممکن است در زنان رخ دهد. همچنین اگر وسایل پیشگیری از بارداری دیافراگم یا کلاهک گردن رحم درست اندازه نشده باشد، می‌تواند درد به‌وجود بیاورد.

• واژینیسموس:
انقباض و گرفتگی غیرارادی عضلات دیواره واژن.

• وستیبولیت:
این عارضه که علت آن دقیقا معلوم نیست به صورت احساس سوزش یا مورمور شدن در مدخل واژن بروز می‌کند.

4.درد عمیق معمولا در برخی از وضعیت‌های بدنی هنگام آمیزش شدیدتر می‌شود. برخی علل احساس درد عمیق دیس‌پارونیا عبارتند از:

• بیماری‌ها:
فهرست طویلی از بیماری‌ها شامل آندومتریوز، بیماری التهابی لگن، افتادگی رحم، رحم به عقب برگشته، فیبروم‌های رحم، التهاب مثانه، نشانگان روده تحریک‌پذیر، همورویید یا بواسیر و کیست‌ها تخمدانی ممکن است درد عمیق هنگام آمیزش ایجاد کنند.

• عفونت‌ها:
هر عفونتی در گردن رحم، رحم یا لوله‌های رحم ممکن است باعث درد عمیق شود.

• درمان‌های جراحی و دارویی:
جوشگاه‌های به جا مانده از جراحی‌هایی که در ناحیه لگن انجام شده‌اند (از جمله رحم‌برداری) گاهی ممکن است باعث مقاربت دردناک شوند. به‌علاوه درمان‌های سرطان شامل پرتوتابی و شیمی‌درمانی باعث تغییراتی در بافت‌ها می‌شوند که رابطه زناشویی را دردناک می‌کنند.

5.عواطف عمیقا بر رابطه زناشویی تأثیر می‌گذارند و ممکن است در هر نوع درد جنسی نقشی داشته باشند. از جمله عوامل عاطفی موثر در آمیزش دردناک عبارتند از:

• مشکلات روانی:
اضطراب، افسردگی، نگرانی در مورد ظاهر جسمی، ترس از صمیمیت و نزدیکی یا مشکلات در روابط زن و شوهر ممکن است با کاهش میزان برانگیختگی جنسی در زن باعث ناراحتی یا درد هنگام رابطه زناشویی شود.

• استرس:
عضلات کف لگن شما بسیار به استرس حساس هستند. بنابراین استرس می‌تواند به آمیزش دردناک بینجامد.

• سابقه سو‌ء‌ استفاده جنسی:
اغلب زنان مبتلا به مقاربت دردناک سابقه‌ سوء‌استفاده جنسی ندارند اما اگر زنی چنین سابقه‌ای داشته باشد، این واقعه ممکن است در تشدید این عارضه نقش داشته باشد.

• بررسی سابقه پزشکی:
پزشک برای حل این مشکل سابقه پزشکی کاملی را از شما خواهد خواست؛ از جمله زمان شروع درد،‌ مکان درد،‌ شدت درد، ارتباط درد با وضعیت‌های متفاوت بدن، سوابق جراحی و زایمان‌ها.

• معاینه لگنی:
پزشک حین معاینه لگنی نشانه‌های تحریک پوستی، عفونت و مشکلات آناتومیک (بدنی) را بررسی خواهد کرد. پزشکتان ممکن است در معاینه دستگاه تناسلی و عضلات لگن از شما بخواهد که محل درد را مشخص کنید و همچنین ممکن است برای معاینه از اسپکولوم استفاده كند یا از سونوگرافی و لاپاروسکوپی (یک عمل جراحی که در آن یک وسیله دوربین‌دار باریک به نام لاپاروسکوپ به درون حفره شکم یا لگن فرستاده می‌شود) برای دیدن اندام‌های لگنی كمك بگیرد.

7.در گذشته، دیس‌پارونیا را عمدتا یک مشکل روانی می‌دانستند که نیاز به روان‌درمانی دارد. اما امروزه این دیدگاه را کنار گذاشته‌اند. پژوهشگران، بسیاری از علل آمیزش دردناک را شناخته‌اند و توصیه آنها درمانی همه‌جانبه و فراگیر است. درمانی که پزشک انجام می‌دهد بستگی به علت زمینه‌ساز درد دارد. بیمار و همسرش ممکن است بتوانند با ایجاد چند تغییر ساده در رابطه زناشویی، درد را به حداقل برسانند؛ تغییراتی مانند موارد زیر:

• هم‌كلامی با همسر:
در مورد احساسات بد و خوبتان با همسرتان صحبت کنید؛ مثلا اگر احساس می‌کنید باید آمیزش آرام‌ترباشد، حتما باید به همسرتان بگویید. اگر در وضعیت بدنی خاصی هنگام آمیزش احساس درد می‌کنید، ممکن است با تغییر دادن آن و امتحان وضعیت‌های دیگر دردتان کاهش پیدا کند. ضمن اینكه نوازش طولانی‌تر پیش از آمیزش نیز به تحریک نرم‌شدگی طبیعی واژن کمک می‌کند.

• استفاده از نرم‌کننده‌ها:
نرم‌کننده‌های موجود در بازار شامل نرم‌کننده‌های با پایه آب یا با پایه سیلیکون ممکن است رابطه زناشویی را برای شما راحت‌تر کند. در برخی از زنان نرم‌کننده‌های حاوی گلیسیرین ممکن است زمینه‌ساز عفونت قارچی شود. بنابراین هنگام خرید این نرم‌کننده‌ها به اجزای آنها روی برچسب‌شان دقت کنید و از پزشكتان در این مورد سوال کنید.

8.اگر عفونت یا یک عارضه پزشکی خاصی باعث درد شده باشد، درمان آن ممکن است دیس‌پارونیا را برطرف کند.
اگر مصرف دارویی باعث بروز مشکل در نرم‌‌شدگی واژن شده باشد، کنار گذاشتن آن می‌تواند مشکل را حل کند. در اغلب زنان پس از سن یائسگی، دیس‌پارونیا ناشی از مقدار ناکافی نرم‌شدگی واژن به علت افت میزان هورمون جنسی استروژن است. در این موارد، استفاده از کرم‌ها یا شیاف‌های واژنی این هورمون با تجویز پزشک ممکن است مشکل را برطرف کند.

9.در شیوه درمانی «حساسیت‌زدایی»، شما می‌آموزید چگونه با انجام تمریناتی برای شل کردن واژن، دردتان را کاهش دهید.
پزشك ممکن است انجام ورزش‌های کف لگن (تمرینات کگل) یا سایر تمرینات را برای کاهش دردتان توصیه کند. اگر برای مدتی طولانی حین رابطه زناشویی احساس درد کرده باشید، ممکن است حتی پس از درمان و رفع علت درد، نسبت به تحریکات جنسی پاسخ عاطفی منفی نشان دهید. اگر به علت آمیزش دردناک،‌ شما و همسرتان از صمیمیت جنسی پرهیز کرده باشید، ممکن است نیاز به بهبود ارتباط‌تان داشته باشید. صحبت کردن با یک مشاور یا متخصص می‌تواند به حل این مشکلات کمک کند.

10.و بالاخره اینکه برخی تغییرات در عادات بهداشتی‌تان می‌توان درد و ناراحتی شما هنگام رابطه زناشویی را به حداقل برساند. از شست‌وشودهنده‌های معطری مانند شامپوهای بدن و ژل‌های دوش در ناحیه تناسلی استفاده نكنید. این فرآورده‌ها ممکن است باعث تحریک ناحیه تناسلی و مختل‌کردن نرم‌شدگی طبیعی آن شوند؛ به‌خصوص اگر بیش از حد مصرف شوند. از دوش واژینال هم پرهیز کنید.