پوشاك مردان
پوشاك مردان از هفت جزء زیر تشكیل شده است:
1ـ كفش: كفش مردهای ایل زر زا از یك تكه پوست درست شده كه كف و گرداگرد روی پا را می‌پوشاند و بقیه روی پا را یك پارچه كلفت رنگارنگ كه به این پوست پیوسته و بر روی خود كفش بافته شده است (نه جداگانه) می‌پوشاند این كفش را خود زر زارها «كال شیرازی» می‌نامند.
2ـ شلوار: شلوار مردان در بخش بالا بسیار فراخ است و خشتك آن پائین افتاده است و تا میانه ران می‌رسد ولی از زانو به پائین رفته رفته تنگ و باریك می‌شود. پارچه این شلوارها نخی و بافت خود ایران است و كمر آن لیفه‌ای است. این شلوار را خود زر زا «پانتر» می‌نامند.
3ـ كت: كتی كه مردهای ایل می‌پوشند جلو بسته و آستین‌دار است و تا زیر گردن دو ردیف تكمه دارد و از پائین به میانه ران می‌رسد ولی بخش پائین آن را شلوار می‌پوشاند. این كت دو جیب هم در دو سوی سینه دارد و تقریباً شبیه كت‌های افسران ایران است. این كت را خود زر زارها «كوا» می‌نامند ولی آن را امروز كمتر به تن می‌كنند و كتی كه اكنون می‌پوشند درست مانند كت‌های افسران ایرانی (فرنج) است.
4ـ پیراهن: پیراهن مردانه زر زا «كراس» نامیده می‌شود و آن از چیت سفید یا پارچه سفید دیگری مانند چیت درست می‌شود. این پیراهن یقه ندارد و از جلو باز است و فقط یك تكمه در زیر گردن دارد. در بقیه آن تكمه دوخته نمی‌شود و دو سر پائین آن را روی هم می‌گذارند و در زیر شلوار جا می‌دهند. آستین این پیراهن بلند است و سر آن سنبوسه دارد و این سنبوسه‌ها روی آستین كت پیچیده می‌شود.
5ـ پَسْتَكPastak: چیزی است از نمد و مانند جلیقه بی‌آستین و بی‌یقه و كوتاه كه تا زیر كمر می‌رسد و آن را روی كت می‌پوشند. پستك‌های زرزا در «بانه» ساخته می‌شود.
6ـ شال كمر: كمر بندی است از پارچه لطیف و گلدار به درازای تقریباً 20 متر و آن را به دور كمر می‌پیچند. این كمر را خود زرزاها «پشت پِند» (pesht pand ) می‌نامند.
7ـ عرقچین: عرقچین مردهای زر زا را زنهای آن ایل می‌بافند. گرداگرد عرقچین دستمالی به سر بسته می‌شود بنام «شَدَّا». «شدا» پارچه ای است راست گوشه كه در دو پهنای خود ریشه دارد و این ریشه‌ها پیرامون سر بجز صورت آویزان می‌شود. 
 

    

  یك زن و مرد زر زا

 

 یك مرد روحانی از ایل زر زا  

 

 پوشاك زنهای زر زا

پوشاك زنهای زر زا از هشت جزء تشكیل می‌شود:
1 – كفش: كه درست مانند «كال شیرازی» مردان است.
2 – شلوار: شلوار زنها از پارچه‌ای است لطیف و نرم و رنگارنگ درست می‌شود و از بالا تا پائین فراخ است و در مچ و كمر لیفه دارد كه در لیفه‌های آن كش می‌اندازند. این شلوار را «دِرپِ» می‌نامند.
3 – پیراهن: پیراهن زنهای زر زا بالا تنه بلندی دارد كه تا پائین كمر می‌آید و یك دامن پر چین كه تا مچ پا می‌رسد. آستین را از پشت گره می‌زنند و بر شانه‌ها می‌اندازند مگر هنگام رقص كردن كه سنبوسه‌ها آویزان است. پیراهن زنهای توانگر از مخمل گلدار و پیراهن دیگران از پارچه ابریشمی ‌گلدار (بیشتر ساتن) است. این پیراهن «كِراس» نامیده می‌شود.
4 – كت: كت زنانه از مخمل ساده دوخته می‌شود و آستین‌دار است ولی یقه آن برگردان ندارد و جلو باز است و در پیش سینه در دو طرف از یكدیگر به فاصله ای قرار می‌گیرد یعنی بهم نمی‌چسبد. این كت را «آلخالغ» می‌نامند و روی پیراهن می‌پوشند كه قسمتی از پیش سینه پیراهن از زیر آن بیرون و نمودار است.
5 – شال كمر: مانند شال كمر مردانه است و به همان نام «پِشْتْ پِنْدْ» نامیده می‌شود و تنها فرقی كه با یكدیگر دارند این است كه شال كمر مردانه در كمر محكم بسته می‌شود و شال زنانه شل‌تر از آن است و به این سبب اندكی پائین‌تر می‌افتد.
6 – كلاه: كلاه زنهای زر زا مقوائی است. رویه این كلاه از مخمل ساده است (بیشتر به رنگ قرمز و آلبالوئی) كه یراق دوزی شده است. این كلاه را «تاس كلا» می‌نامند. گرداگرد آن را «هوری» (دستمال سر) می‌بندند. پارچه هوری در یزد و عراق بافته می‌شود كه زمینه آن سیاه است و یك درمیان گلهای سفید و سرخ دارد. در ازای هوری از 3 متر به 12 متر می‌رسد و پهنای آن پیرامون 40 سانتی متر است.
7 – ریشه: بافته ای است ابریشمی ‌و سیاه و ریشه دار آن را با سنجاق به هوری چنان وصل می‌كنند كه گرداگرد «تاس كلا» آویزان می‌شود.
8 – روسری: پارچه ای است سه گوشه بسیار نازك و آن را پیش از پیچیدن هوری روی كلاه می‌گذارند. دو بر از سه بر این پارچه ریشه دار است و قاعده آن را كه ریشه ندارد در جلوی سر و گوشه روبروی آن را در پشت می‌اندازند سپس دو گوشه دیگر را از جلو به هم گره می‌زنند و پس از آنكه یك دوره دو گوشه را در جهت عكس هم به دور گردن پیچیدند به پشت سر می‌اندازند در نتیجه هر سه گوشه آن در پشت سر می‌افتد. گوشه میانی كه روبروی قاعده است آزاد است دو گوشه دیگر به هم گره خورده است. 

 

افزارهای كار  
كشاورزان برای شخم از گاو آهن كه خود آن را «دار و بار» می‌نامند استفاده می‌كنند ولی به تازگی چند تنی برای این كار تراكتور بكار می‌برند.
از افزارهای كشاورزی آنچه كه با افزارهای جاهای دیگر ایران كه نویسنده دیده است فرق دارد داس آنها است كه به گویش خود «مالاقان» می‌نامند این داس دسته درازی به بلندی تقریباً یك متر و نیم دارد و دروگر بی آنكه خم شود می‌تواند با آن درو كند.
دیگر ارابه ای است كه با آن غله را از جائی به جائی دیگر می‌برند. فرق این گردونه با گردونه‌های دیگری كه در جاهای دیگر برای همین كار بكار برده می‌شود در چرخهای آن است. زیرا چرخهای آن در اینجا پرَّه ندارد و فقط یك تكه  چوب است كه بیشتر از برش افقی تنه درخت بوجود آمده و میان آنرا سوراخ كرده‌اند و محور را در آن جا داده‌اند. این چرخ لاستیك و هیچ چیز دیگری ندارد.    

 

 یك مرد زر زائی در حال كوبیدن گندم با چرخ خرمن كوب

 

 یك گردونه حمل با چرخهای ویژه خود  

كشاورزان ایل زر زا هر یك بسته به توانائی خود چند  گاو و گوسفند و بز دارند كه خود به نگاهداری و پرورش آنها می‌پردازند مگر آنكه شماره دامها زیاد باشد كه در اینصورت چوپان می‌گیرند. چوپان در سر هر سال از دامدار خود چند خروار گندم و یك یا دو بره و مقداری روغن و گاهی هم پول نقد (بر طبق قراردادی كه در آغاز كار می‌بندند) دریافت می‌دارد و اینها روی هم رفته مزد سالانه او شمرده می‌شود. چوپانها مانند كشاورزان در ده زندگی می‌كنند مگر چند ماهی كه دامها را برای چرا برای كوهستان می‌برند و در آنجا چادر می‌زنند و در چادر زندگی می‌كنند. بردن دامها به كوهستان برای تندرست نگاه داشتن آنها است زیرا از اردیبهشت تا اواخر شهریور هوای اشنو و پیرامون آن گرم می‌شود و بیم آن می‌رود كه دامها دچار گرما زدگی و بیماری شوند. چوپانها در كوهستان چادر خود را در دامنه كوه در جای نسبتاً همواری كه خود آن را «هوار» می‌نامند بر پا می‌كنند.  

 

 دستگاه كره گیری   

 

 چادرهای چوپانها از موی سیاه بز است كه زنهای كشاورز زر زا آن را می‌بافند و آن یك پارچه راستگوشه‌ای است كه دو یا سه تیر (بسته به بزرگی یا كوچكی چادر) در زیر آن می‌زنند و سپس از چهار سو با چهار ریسمان گوشه‌های آن را به چهار میخ كه در زمین فرو‌شده می‌بندند، پیدا است كه چنین چادری دیواره ندارد و این پارچه فقط بام آن را تشكیل می‌دهد. به جای دیواره حصیر به كار می‌برند. درون چادر خنك است و چوپانها پیرامون چهار ماه در آن زندگی می‌كنند.

فرآورده‌های شیری آنها مانند جاهای دیگر ایران عبارت است از:
روغن، كره، سر شیر، خامه، كشك، ماست و دوغ.    

برای گرفتن كره نخست سه چوب بلند برمی‌دارند و در زمین فرو می‌برند و سر بالائی آنها را از سوی بالا روی هم می‌گذارند تا صورت یك هرم سه پهلو پیدا كند. این سه پایه را زر زائیها «سِپَك» می‌نامند. آنگاه دستگاه كره گیری را كه مانند یك بشكه چوپی است و درمیان شكم سوراخی دارد با ریسمان به آن سه پایه می‌آویزند و دوغ را برای گرفتن كره در آن می‌ریزند و آنقدر تكان می‌دهند تا كره جدا شود. این دستگاه «نِرِ» می‌نامند.

داد و ستد
از آنچه گفته شد تا اندازه‌ای زندگی و پیشه‌ها و محصول ایل زر زا دانسته شد. همچنانكه در بالا یاد شد زمین از آن خرده مالكان است پس هر گونه محصول مال آنها خواهد بود و آنها هستند كه به داد و ستد می‌پردازند. خرید و فروش محصول در میان افراد خود ایل بیشتر نقدی است و كمتر پایا پای ولی با دیگران داد و ستد همواره با پول انجام می‌گیرد. دلالهائی هستند كه از شهرهای پیرامون اشنو به ویژه نقده به سرزمین ایل می‌آیند و غلات آنها را خریداری می‌كنند و با كامیون می‌برند و خریدار توتون آنجا دولت است.