• ۱ درآمد
• ۲ درباره‌ی کتابخانه‌ی مجلس
• ۳ باغ بهارستان
• ۴ کاخ بهارستان(ساختمان مشروطه)
• ۵ ساختمان ملیجک (عزیز السلطان)
• ۶ تاریخچه‌ی كتابخانه‌ی مجلس
• ۷ ساختمان در حال احداث کتابخانه‌ی مجلس
• ۸ منابع کتابخانه‌ی مجلس
  • ۸.۱ گنجینه نسخ خطی
  • ۸.۲ کتاب‌های چاپ سنگی و سربی
  • ۸.۳ كتاب‌های چاپی
    • ۸.۳.۱ کتابخانه‌ی شماره يك
    • ۸.۳.۲ كتابخانه‌ی شماره‌ی دو
    • ۸.۳.۳ كتابخانه‌ی ويژه‌ی نمايندگان
    • ۸.۳.۴ كتابخانه‌ی تخصصی انقلاب اسلامی
    • ۸.۳.۵ کتابخانه‌ی تخصصی افغانستان
    • ۸.۳.۶ کتابخانه‌ی تخصصی مطالعات زنان
    • ۸.۳.۷ کتابخانه‌ی تخصصی تاریخ مجلس
  • ۸.۴ اسناد ملی، تاریخی و بین‌المللی
  • ۸.۵ نشریات ادواری
  • ۸.۶ منابع موزه‌ای
    • ۸.۶.۱ موزه‌ی مجلس
    • ۸.۶.۲ موزه‌ی تاریخ صنعت چاپ ایران
    • ۸.۶.۳ موزه‌ی نسخ خطی
• ۹ فعالیت‌های کتابخانه‌ی مجلس
  • ۹.۱ فراهم‌آوری منابع
  • ۹.۲ سازماندهی منابع
  • ۹.۳ مدیریت منابع
  • ۹.۴ فن‌آوری اطلاعات و توليد منابع ديجيتال
    • ۹.۴.۱ بخش فنی
    • ۹.۴.۲ بخش تولید و نگهداری محتوای دیجیتال
    • ۹.۴.۳ ارائه و اشاعه‌ی محتوا
    • ۹.۴.۴ پایگاه کتاب‌شناختی مشار
    • ۹.۴.۵ عضویت فعال در کنسرسیوم محتوای ملی
  • ۹.۵ عضویت در کمیته‌ی ملی حافظه‌ی جهانی یونسکو
  • ۹.۶ سایت مجلس معاصر
  • ۹.۷ سایت کتاب معاصر
  • ۹.۸ حفاظت و مرمت
  • ۹.۹ همایش‌ها، نشست‌ها و نمایشگاه‌ها
• ۱۰ ■ سمينار مقدماتی نسخه‌های خطی
• ۱۱ ■ آيين بزرگداشت حاميان نسخ خطی
• ۱۲ ■ همایش تاریخ مجلس
• ۱۳ ■ نشست تاریخ شفاهی
• ۱۴ ■ نخستین همایش بین‌المللی میراث مکتوب ایران و افغانستان؛ شنبه، 12 تیر 1389
• ۱۵ ■ همایش بازشناسی مناسبات فرهنگی ایران و عراق، سه‌شنبه تا شنبه، 13 تا 17 اردیبهشت 1390
• ۱۶ ■ مراسم چهره‌گشایی از نسخه‌برگردان قرآن خطی موزه‌ی توپقاپی سرای استانبول
• ۱۷ ■ نگارخانه‌ی کتابخانه‌ی مجلس
• ۱۸ اساسنامه و ساختار سازمانی
• ۱۹ پژوهش و انتشارات
  • ۱۹.۱ پژوهش
  • ۱۹.۲ انتشارات
    • ۱۹.۲.۱ لوح‌های فشرده
• ۲۰ 1. لوح مطبوعات فارسی ایران1
• ۲۱ 3. روزنامه استوار قم
• ۲۲ 4. مجلةالاسلام و دعوةالاسلام
• ۲۳ 5. الدین و الحیوة
• ۲۴ 6. مجله مسلمین
• ۲۵ 7. مجله آئین اسلام
• ۲۶ 8. مجموعه حکمت
• ۲۷ ۹. روزنامه مجلس
• ۲۸ 10. لوح مطبوعات افغانستان
• ۲۹ 11. لوح مطبوعات دینی1
• ۳۰ ۱۲. مجله بررسی های تاریخی
• ۳۱ ۱۳. درس‌هایی از مکتب اسلام
• ۳۲ ۱4. مجله‌ی مکتب اسلام
• ۳۳ ۱۵. مجله‌ی مکتب تشیع
• ۳۴ ۱۶. نشریه مسجد اعظم
• ۳۵ ۱۷. لوح مطبوعات دینی2
• ۳۶ ۱۸. مجله هنر و مردم
• ۳۷ ۱۹. مجله اتاق تجارت
• ۳۸ ۲۰. نشریه دانشکده ادبیات تبریز
• ۳۹ ۲۱. لوح مطبوعات فارسی ایران 2
• ۴۰ ۲۲. جراید نجف
• ۴۱ ۲۳. مجله خواندنیها
• ۴۲ ۲۴. مطبوعات لرستان1 (مجموعه سید فرید قاسمی)
• ۴۳ ۲۵. نشریه‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان
• ۴۴ ۲۶. نشریه هفتگی تماشا
• ۴۵ ۲۷. لوح مطبوعات دینی 3
• ۴۶ 28. مطبوعات دينی 4
• ۴۷ ۲9. مجلةالعرفان
• ۴۸ 30. لوح مطبوعات فارسی ایران 3
• ۴۹ 31. آثار مخطوط خواجه نصیرالدین طوسی در کتابخانه‌ی مجلس(کنگره بین‌المللی هفتصد و پنجاه‌مین سالگشت دانشمند بزرگ خواجه نصیرالدین طوسی)
• ۵۰ 33. مجلس دیروز و امروز (مصوّر)
• ۵۱ 35. نسخه‌ی چاپی قرآن معتمدی
• ۵۲ 37. فهرست نسخ خطی کتابخانه‌ی مجلس
• ۵۳ 39. مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی و اسلامی
• ۵۴ 42. لوح فشرده‌ی صحيفه سجاديه به خط احمد نيريزی
• ۵۵ 44. مطبوعات زنان 1
  • ۵۵.۱ مجلات تخصصی
• ۵۶ 1. پیام بهارستان
• ۵۷ 2. نامه بهارستان
• ۵۸ 3. اسناد بهارستان
• ۵۹ 4. مطبوعات بهارستان
  • ۵۹.۱ کتاب‌ها
    • ۵۹.۱.۱ مجموعه‌ها
• ۶۰ 1. گنجینه بهارستان
• ۶۱ 2. نسخه‌پژوهی
• ۶۲ 3. اوراق عتیق
• ۶۳ 4. حدیث عشق
• ۶۴ 5. میراث بهارستان
• ۶۵ 6. فهرست نسخ خطی
• ۶۶ 7. فهرستواره دست‌نوشت‌های فارسی (دنا)
• ۶۷ 8. متون ایرانی
• ۶۸ 9. نسخه‌برگردان‌های نسخ خطی و مرقعات نفیس
• ۶۹ 10. اسناد بهارستان
• ۷۰ 11. کاغذ اخبار بهارستان
  • ۷۰.۱ فهرست انتشارات کتابخانه‌ی مجلس
• ۷۱ رئیسان کتابخانه از آغاز
• ۷۲ منابع
• ۷۳ منابع

درآمد

کتابخانه‌ی مجلس طی نزدیک به یک قرن، یکی از کتابخانه‌های مهم و مطرح کشور بوده و اهمیت آن به دلیل گنجینه‌های ارزشمندی است که در بخش‌های خطی، موزه، اسناد و منابع چاپی دارد. در باره‌ی تاریخ این کتابخانه، تاکنون چند کتاب منتشر شده است. یکی از قدیمی ترین آن‌ها «تاریخچه کتابخانه مجلس شورای ملی» است که در بهمن ماه 1355 به چاپ رسیده است. کتاب دیگری با عنوان «تاریخچه کتابخانه مجلس اولین کتابخانه رسمی کشور» در سال 1374 و کتابچه‌ای با عنوان «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در یک نگاه» در سال 1387 منتشر شده است. اکنون پس از قريب چهار سال، لازم بود تا با توجه به تغييرات تازه، نگاه‌ی مجدد به این كتابخانه صورت گیرد. لذا کتابچه‌ی دیگری با عنوان «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» در اوائل بهار 1391 منتشر گردید.

طی این مدت، تلاش همه همکاران کتابخانه روی این نقطه متمرکز بوده و هست که کتابخانه به روز باشد. برای رسیدن به این نقطه لازم بود تا همه بخش‌ها همزمان فعال شده و علاوه، بر دارایی و موجودی آن افزوده شود. برای مدیریت کتابخانه، به‌روز شدن کتابخانه، به‌خصوص کارهایی که مربوط به حوزه‌ی کتاب می‌شد، از هر كاری در همه بخش‌ها، لازمتر بود. این تلاش، به‌ویژه در فهرست‌نویسی کتاب‌های خطی، سنگی و چاپی به‌خوبی پیش رفت و تقریباً نزدیک به صددرصد رسید. در بخش نشریات نیز فهرست جامعی از موجودی انتشار یافت. همین‌طور در بخش اسناد، بیش از نود درصد اسناد موجود فهرستشده و اطلاعات در اختیار کاربران قرار گرفت. در طول این مدت، صدها هزار کتاب چاپی از کهنه و نو، فارسی، عربی و لاتین به کتابخانه افزوده و بر غنای این بخش افزوده شد. طبعاً به دلیل آن که در این معرفی شرح این اقدامات را به اختصار در اين كتاب ملاحظه خواهيد كرد.

خداوند را شاکر هستیم که در طول این سه سال و نيم توانستیم با کمک همکاران در داخل کتابخانه و همکاران خارج از آن، بار دیگر کتابخانه‌ی مجلس را به جایگاهی که شایسته‌ی آن بود برسانیم. در این مدت با لطف خداوند توانستیم موزه‌ی مجلس، موزه‌ی چاپ و موزه‌ی خطی را، راه‌اندازی كنيم.

یکی از درخشان ترین بخش‌های کتابخانه، فعالیت بخش پژوهش و انتشارات بود که هم در چاپ فهارس کتابخانه، و هم آثار تراثی و ارزشمند، تلاش شایسته‌ای داشته و موفق شديم 232 عنوان كتاب منتشر كنيم. فهرست منشورات کتابخانه در پایان آمده و نشانگر تلاشی است که در این زمینه صورت گرفته است.

یکی از بهترین کارها، دیجیتال‌سازی کامل کتاب‌های خطی و چاپ سنگی و قرار دادن آن‌ها از طریق وب در اختیار کاربران بود که به اعتراف همگان کتابخانه‌ی مجلس در این زمینه پیشگام بوده و هست. امید است که این کار در سطح ملی و به‌صورت گسترده انجام شود.

مطالب این معرفی توسط مدیران بخش‌های مختلف تهیه و توسط آقای مجید سائلی تدوین شده است. از ایشان به خاطر انجام این کار سپاسگزارم. همچنين از جناب آقاي رضا سفيدكوهی كه صفحه‌بندی كتاب «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» را با زيبایی به‌انجام رساندند متشكرم.

طبیعی است که در اینجا نمی توانم از همه عزیزان و همکاران خوبم یاد كرده و از آنان تشکر نمايم. از معاونین محترم، مدیران و کارشناسان فعال در همه قسمت‌ها به‌ویژه نیروهای خدماتی که نقش شایسته‌ای در پیشبرد کارها دارند سپاسگزارم.

رسول جعفریان

28/12/1390

درباره‌ی کتابخانه‌ی مجلس

كتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی که در حال حاضر 533 هزار کتاب چاپی، 25 هزار کتاب خطی، بیش از 4۵ هزار مجلد نشریه‌ی ادواری و میلیون‌ها برگ سند در آن نگهداری می‌شود، نهادی با سابقه‌ی بیش از يك صد سال است كه بخش مهمی از ميراث ماندگار تمدن كهنسال و بزرگ ايران اسلامی را بر دوش میكشد و بر اساس رسالت تاريخی كه بر عهده‌اش نهاده شده، يعنی پشتيبانی اطلاعاتی از فرآيند قانونگذاری و حمايت از پژوهش در حوزه‌ی علوم انسانی، همواره چشم به‌راه پويندگانی از قافله‌ی علم و آگاهی بوده است. اينك پس از يك عمر بالندگی و ثمردهی به‌سان درختی تنومند، بر خيل مشتاقان معارف سايه‌ای پرمهر گسترانيده و با گنجينه‌هايی از نفايس و نوادر به علاقمندان پرشمار خود، بي‌منت و ادعا، طعم دلچسب تلاش‌های دانشوران گذشته و حال را مي‌چشاند. اين بنای آگاهی به اراده دوستدارانی از خبرگان فرهنگ و ادب در جمع مجلسيان منتخب مردم در اوائل تأسيس حكومت مشروطه، همزمان با استقرار مجلس و اراده حاكميت قانون در ايران شكل گرفت و اينگونه، اولين كتابخانه‌ی پارلمانی آسيا با اندكی مسامحه عمری به قدمت تاريخ تأسيس مجلس قانونگذاری (1285 ش) در اين سرزمين دارد.

باغ بهارستان [ویرایش]

از آنجاکه باغ بهارستان از مکان‌های قدیمی و تاریخی تهران است و عمارت‌های مهمی چون مسجد و مدرسه‌ی سپهسالار، مجلس شورای ملی، عمارت عزیزیه، کتابخانه‌ی مجلس و ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی در این باغ قرار دارد جا دارد که به‌طور مختصر توضیحاتی در خصوص این باغ داده شود. در دهه‌ی 1280 هجری قمری (1860 میلادی) باروی قدیم تهران معروف به باروی شاه تهماسبی تخریب و ساخت استحکامات و دروازه‌ها و برج و باروی جدید آغاز شد. به این باروی جدید، باروی ناصری می‌گفتند و تهران نیز به دارالخلافه‌ی ناصری مشهور شد و زمین و باغ بهارستان در حاشیه‌ی شمال شرقی شهر قرار گرفت. این بارو در زمان رضاشاه به علت افزایش جمعیت و گسترش شهر تخریب شد و بهارستان کاملاً در محدوده‌ی شهر قرار گرفت. زمینی که مشهور به سپهسالار و بهارستان است در اوائل دوره‌ی قاجاریه نام مشخصی نداشت و بخش غربی این محدوده معمولاً در دوره‌ی فتحعلی شاه، «جلوخان باغ نگارستان»(میدان بهارستان فعلی) خوانده می‌شد. در سال 1285 قمری یعنی 38 سال قبل از انقلاب مشروطیت، میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی-صدراعظم معروف ناصرالدین شاه- بخشی از زمین‌ها و باغ محمدحسن خان سردار ایروانی معروف به باغ سردار را که متعلق به ورثه‌ی پاشاخان امین‌الملک بود، خرید و از آن پس به نام او، «باغ سپهسالار» خوانده شد. درخصوص وجه تسمیه این باغ به بهارستان، دو نظر وجود دارد. اول اینکه که سپهسالار اولادی نداشت و ناصرالدین شاه برای فراموش شدن نام و یاد سپهسالار، نام این باغ و عمارت را بهارستان گذاشت. نظر دوم این است که باغ و عمارت مذکور از همان زمان که به‌دست سپهسالار ساخته شد، هم‌وزن نگارستان به نام بهارستان خوانده شده است. مجموعه‌ی بهارستان شامل مسجد، مدرسه، آب‌انبار، قنات، باغ و خانه است و علاوه بر اینکه با مجموعه‌های سنتی برابری می‌کند در برخی موارد شاهکار هنری و بی‌نظیر به شمار می‌آید.

کاخ بهارستان(ساختمان مشروطه) [ویرایش]

میرزا حسین‌خان سپهسالار قزوینی در سال 1289 قمری تصمیم به ساخت عمارت‌های بزرگ از جمله کاخ بهارستان در اراضی بهارستان گرفت. وی به فکر تغییر سیمای شهر تهران بود. مهمترین این ساختمانها، عمارت بهارستان یا کاخ بهارستان محل زندگی سپهسالار بود. این ساختمان را امروزه به عنوان ساختمان مشروطه و يا مجلس شورای ملی می‌شناسيم. بخشی از این ساختمان به موزه‌ی مجلس شورای اسلامی و بخشی دیگر به امور تشریفاتی و بخشی دیگر برای برگزاری همایش‌های مختلف اختصاص دارد. مجموعه‌ی زمین‌هایی که در نهایت سپهسالار برای ساخت مجموعه‌ی عمارت مورد نظر خویش در نظر گرفته بود وسعتی در حدود 53 هزار متر مربع یعنی پیش از 5 هکتار را شامل می‌شد. سپهسالار برای طراحی و ساخت این عمارت و دیگر عمارت‌های باغ بهارستان از مهمترین مهندسان و معماران آن زمان به‌ویژه میرزا مهدی‌خان ممتحن‌الدوله شقاقی بهره جست. به احتمال خیلی زیاد در سال 1295 قمری ساخت کاخ بهارستان به اتمام رسید. عمارت اعیانی سپهسالار در جهت شرقی ـ غربی، در امتداد سردر، طرح تکامل یافته‌ی کاخ‌سازی قاجاری را با آمیختگی پنهان هُنری مغرب‌زمین یادآور می‌شد. به گونه‌ای که شیوه‌ی هنری مغرب زمین تحت تأثیر سلیقه‌ی معماران ایرانی در این بنا، با طرح ایرانی در آمیخت و حتی مغلوب آن شد. این عمارت 3 بار دچار خشم آذر شد و در آتش سوخت و یک بار هم بمباران شد:

■ 23 آذر 1261(آتش‌سوزی)

■ 2 تیر 1287(بمباران)

■ 18 آذر 1310(آتش‌سوزی)

■ 15 آذر 1373(آتش‌سوزی)

پس از درگذشت سپهسالار، ناصرالدین شاه آن را بی‌هیچ گونه تشریفات قانونی و شرعی، تصرف و آن باغ و عمارت(ساختمان مشروطه‌ی کنونی) را ملکِ خالصه‌ی(دولتی) خود کرد و در بخشی از عمارت نیز تا سال 1309 ق. قمرالسلطنه همسر سپهسالار(دختر فتحعلی شاه و عمه‌ی ناصرالدین شاه) در خانه و باغ بهارستان زندگی و در آنجا مراسم تعزیه‌خوانی زنانه برگزار می‌کرد. از این زمان بود که این باغ و عمارت جنبه‌ی دولتی پیدا کرد و در آنجا مراسم دولتی و مراسم پذیرایی از مهمانان داخلی و خارجی برگزار می‌شد. از زمان پیروزی انقلاب مشروطه، کاخ بهارستان برای مجلس در نظر گرفته شد. طی حکم میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله ـ صدراعظم ـ به محقق السلطنه (محقق الدوله) ـ رئیس بیوتات دولتی ـ مورخ 25 جمادی الثانی 1324(23 مرداد 1285)، مقرر می‌گردد که عمارت بزرگ باغ بهارستان(ساختمان مشروطه) در روز جمعه برای مجلس مهیا باشد. اما به علت دوری از مرکز شهر و عدم دسترسی عموم مردم به آن و بدون رضایت و اجازه‌ی ورثه‌ی سپهسالار نمی‌توان مجلس را در عمارت بهارستان تشکیل داد. به‌خاطر همین موقتاً در مدرسه‌ی نظامیه (اتاق نظام) برای برقراری جلسات مجلس انتخاب شد. در طی دوره‌ای که نظامنامه‌ی انتخاباتی در حال تدوین بود و انتخابات بر اساس آن انجام می‌گرفت، صحبت‌ها و نامه‌نگاری‌ها برای تعیین عمارت بهارستان به عنوان ساختمان آینده‌ی مجلس شورای ملی نیز ادامه داشت. در 27 شعبان 1324( 22 مهر 1285) نامه‌هایی از مجلس به مشیرالدوله ارسال شد که اعضای مجلس اظهار کرده بودند که عمارت مدرسه‌ی نظام برای برگزاری مجلس مناسب نیست و «کلاً بالاتفاق عمارت بهارستان را که به هیچ وجه امروزه محل حاجت دولت نیست، از برای مجلس شورای ملی می‌خواهند...» با توجه به مخالفت‌های پیشین رهبران انقلاب، اکنون به تحقیق مسلم شده بود که ساختمان دیگری نمی‌توان در نقش بهارستان را برای مجلس ایفا کند. از این رو صدر اعظم پس از تبادل نظر با شاه در 29 شعبان 1324(24 مهر 1285) به نمایندگان اعلام کرد که فعلاً عمارت بهارستان برای جلسات مجلس شورای ملی در نظر گرفته شود. در همان روز بنا به دستور مظفرالدین شاه، مشیرالدوله نیز اجازه داد که مجلس در بهارستان برگزار شود و مسئله‌ی خرید ملک برای مجلس و وقف شرعی آن به آینده موکول شد.

ساختمان ملیجک (عزیز السلطان) 

عزیزیه عمارتی است در دو طبقه با ایوانی زیبا رو به جنوب و پیرایه‌هایی آمیخته به سبک‌های سنتی و نوین معماری که پیشینه‌ی معماری و تاریخی آن در پیوند با مجلس رقم خورده است. به رغم آگاهی‌های بسیاری که در اسناد و منابع تاریخی درباره‌ی ساختمان عزیزیه بازتاب یافته است، اما تاریخ دقیق این بنا به درستی روشن نیست. اما این را می‌دانیم که در سال 1309 ق، ناصرالدین شاه این ساختمان را که خانه‌ی مرحوم قمر السلطنه بود به غلام‌علی‌خان عزیز السلطان بخشید و در سال 1311 ق، مراسم ازدواج او با اخترالدوله-دختر ناصرالدین شاه- برگزار شد. از سال 1324 ق. که کاخ بهارستان در اختیار مجلس شورای ملی قرار گرفت، صحبت‌هایی پیش آمد مبنی بر این که دیگر بناها و زمین‌های بهارستان نیز به مجلس واگذار شود. گویا در فاصله‌ی سال‌های 1334 تا 1339 هجری قمری که مصادف با سومین دوره‌ی فترت قانونگذاری و در جریان جنگ جهانی اول بود که ملیجک، عزیزیه را تخلیه کرد و آنجا برای مدتی در اختیار فردی مشهور به دکتر میرزا اسدالله‌خان کردستانی بود. وی وکیل دوره‌ی دوم مجلس از کردستان بود که پس از مدتی وزیر پست و تلگراف شد. در دوره‌ی چهارم قانونگذاری، با تلاش ارباب کیخسرو شاهرخ- رئیس اداره‌ی مباشرت مجلس-آن زمین‌ها و خانه‌ی عزیز السلطان به مبلغ 20 هزار تومان خریداری شد.

تاریخچه‌ی كتابخانه‌ی مجلس 

این کتابخانه را بايد زاده‌ی انقلاب مشروطيت و مجلس در سال 1285 دانست. پس از اوجگيری جنبش مشروطه‌خواهی در ايران عطش مردم برای كسب آگاهی بيشتر شد و عليرغم وجود مساجد، مدارس و مطبوعات، اين نياز به طور كامل برآورده نشد. با پيروزی انقلاب مشروطيت و تأسيس مجلس شورای ملی در سال 1285 اين احساس نياز، شدت گرفت. چرا كه بينش، دانش و آگاهی لازمه قانونگذاری درست بود. بدين خاطر عده‌ای از نمايندگان فعال به فكر ايجاد كتابخانه‌ای برای مجلس افتادند تا نمايندگان مردم را از جهت علمی و اطلاعاتی تغذيه كند. مجلس شورای ملي در همان سال، 60 جلد كتاب خريداری نمود كه می‌توان آن را نخستين گام در راه تأسيس كتابخانه‌ی مجلس دانست.

اگرچه تأسيس رسمی كتابخانه‌ای به معنای واقعی کلمه و با هدف بنيادين حمايت فكری و علمی نمايندگان مجلس كه از ضرورت‌های اساسی تشكيل حكومت جديد بود در دوره‌ی نخست مجلس با همه‌ی عزمی كه برای انجام اين كار وجود داشت، به‌دليل مشكلات ناشی از تغييرات اساسی در سيستم حكومتی و مشغله‌های فراوان نمايندگان ميسر نشد. اما با مساعی و پشتكار برخی از نمايندگان فرهيخته‌ی عضو هيأت رئيسه‌ی دومين دوره‌ی مجلس شورای ملی در اين راه قدمی اساسی و قانونی برداشته شد. به اين صورت كه در ماده‌ی 135 نظامنامه‌ی داخلی(آيين‌نامه‌ی داخلی) مجلس شورای ملی ، مصوب 26 ذی‌الحجه‌ی 1327/ 18 دی 1288، نام «كتابخانه» آورده شد. در اين قانون از «كتابخانه» به عنوان يكی از دواير «شعبه اداری» مجلس شورای ملی نام برده شده است. فردی كه در تحقق اين ماده بسيار فعاليت نمود « ارباب كيخسرو شاهرخ » ـ نماينده‌ی وقت زردشتيان در مجلس شورای ملی و رئيس وقت امور اداری و كارپرداز وقت مجلس شورای ملی ـ بود. اما به علت كثرت كارهای اداری، انجام دادن وظايف نمايندگی و كمبود اعتبارات مالی تأسيس كتابخانه به تعويق افتاد.

وی در سال 1291 با خريد 202 جلد از كتاب‌های ميرزا ابوالحسن جلوه و دريافت 1091 جلد از كتاب‌های احتشام السلطنه محمود علامير به عنوان اهداء عملاً كتابخانه‌ی مجلس را راه‌اندازی نمود. كتاب‌های خريداری شده و اهدائی در دو اتاق كوچك و تو در تو و داخل چند قفسه چوبی در قسمت شرقی حوضخانه‌ی عمارت قديم مجلس شورای ملی چيده و نگهداری می‌شد. اين كتابخانه‌ی كوچك همواره مورد مراجعه و استفاده‌ی نمايندگان بود.

در آغاز بنا بود كتابخانه درهمان محل حوضخانه بصورت رسمی افتتاح شود، اما اين كار به دليل پيشآمدها و موانع مختلف و نيز فترت‌های بين دوره‌های قانونگذاری انجام نگرفت. خود مرحوم حسين پيرنيا ( مؤتمن الملك) ـ رئيس وقت مجلس شورای ملی ـ نيز با افتتاح كتابخانه در آن فضای كوچك مخالفت می‌ورزيد. وی معتقد بود كه بايد نخست محل مناسبی برای كتابخانه در نظر گرفته شود. پس از چندی مجلس در دوره‌ی چهارم تقنينيه بناهای واقع در شرق کاخ بهارستان و عمارت‌های آن را خريداری نمود. یکی از این عمارت‌ها اصطبل و کالسکه‌خانه بود و آن را به کتابخانه تبدیل کردند و اين زمينه‌ای شد كه نهايتاً در سال 1302 تلاش‌ها و كوشش‌هايی كه برای تأسيس كتابخانه انجام گرفته بود به نتيجه برسد و با انتقال منابع از ساختمان مجلس شورای ملی(عمارت بهارستان) به ساختمان جدید، کتابخانه از لحاظ مکانی جدا شد. در آن هنگام عبدالحميد نقيب‌زاده مشايخ به عنوان مدیر موقت و نماینده‌ی ارباب کیخسرو شاهرخ منصوب شد.. کتابخانه‌ی مجلس پس از نزديك به دو سال يعنی در سال 1304 تحت نظر مديری دانشمند و كاردان همچون يوسف اعتصامی آشتيانی ( اعتصام‌الملك) به عنوان اوّلين كتابخانه‌ی رسمی و دولتی گشايش يافت. در حال حاضر از این ساختمان به عنوان کتابخانه‌ی شماره‌ی 2 مجلس(کتابخانه‌ی ایران‌شناسی و کتابخانه‌ی تخصصی مطالعات زنان) استفاده می‌شود.

ساختمان اصلی كتابخانه‌ی مجلس(ساختمان شماره‌ی یک) در 17 بهمن 1341 افتتاح شد و با اوج گيری انقلاب اسلامی در سال 1357 به مدت 6 ماه تعطيل گرديد. در سال 1362 با تصميم مسئولين وقت، كتابخانه‌ی مجلس سنای سابق نيز با عنوان کتابخانه‌ی شماره‌ی 2 زير نظر كتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. در تاريخ 21 شهریور 1375 طرح تصويب «اساسنامه‌ی كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی» به تصويب مجلس شورای اسلامی و در 28 شهریور همان سال به تأييد شورای نگهبان رسيد . مطابق اين قانون، به كميسيون مشترك امور اداری و استخدامی و ديوان محاسبات و بودجه و امور مالی مجلس شورای اسلامی اجازه داده شد كه اساسنامه‌ی مذكور را بررسی و به تصويب نهايی برساند. اساسنامه‌ی جديد در تاريخ 13 آذر 1375 به تصويب مجلس شورای اسلامی رسيد و در تاريخ 5 دی 1375 مورد تأييد شورای نگهبان قرار گرفت . با تجديد سازمان كتابخانه و تصويب اساسنامه‌ی جديد، اين كتابخانه به عنوان « كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی » تغيير نام يافت و زير نظر هيأت امنايی به رياست عاليه رئيس مجلس شورای اسلامی به روند توسعه‌ی خود شتابی مضاعف بخشيد.

نخستین گام‌ها در گردآوری كتب، مجموعه‌های اهدايی عده‌ای از فرزندان فرزانه‌ی ملت در صدر مشروطيت بود كه به اميد تقويت علم و آگاهی و قانون، ميراث علمی و مكتوب برجای مانده از عمری تلاش خود و خاندان خویش را به كتابخانه‌ی مجلس سپردند و بدين ترتيب هم كتابخانه را بنيان نهادند و هم نام نيك از خود برجای گذاشتند. چیزی نگذشت كه با استقبال پژوهشگران، دانشجويان و صاحبان فضل و كمال، از يك كتابخانه‌ی اختصاصی به كتابخانه‌ای نیمه تخصصی و عمومی و رو به پيشرفت تبدیل شد. اين سير رو به كمال هم در زمينه‌ی مجموعه‌سازی و هم در حوزه‌ی ارائه‌ی خدمات ارزشمند علمی و فرهنگی به مثابه‌ی سنتی پسنديده و روشی هدفمند همچنان پي‌گرفته شد تا امروز كه با بهره‌جويی از تجهيزات روزآمد و غنی‌سازی منابع، متناسب با آخرين توليدات علمی به‌ويژه در حوزه‌ی ايران‌شناسي، كتابخانه‌ی مجلس توانسته به اعتباری كم‌نظير در گستره‌ی ملی و بین‌المللی دست يابد و علاقمندان مشتاق را از گوشه گوشه‌ی ايران و جهان به سوی خود بكشاند. با انتقال مجلس شورای اسلامی به ميدان بهارستان در سال 1383 بر اهميت و جايگاه كتابخانه به عنوان وجهه‌ی فرهنگی و مردمی خانه ملـّت و پشتيبان اطلاعاتی نمايندگان مردم افزوده شد و روند تحولات شتاب بیشتری یافت.

كتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی به عنوان يكی از مراكز علمی و فرهنگی مهم و گنجينه‌ی ميراث فرهنگ و تمدن ايران و اسلام از شهرت و اهميت بالايی در داخل و خارج از كشور برخوردار است. دليل اين مدعا علاقه، توجه و مراجعه شخصيت‌های علمی، فرهنگی و سياسی، ناشران، نويسندگان، محققان مراكز علمی، فرهنگی و دانشگاهی و همكاران ديگر كتابخانه‌ها به اين مجموعه و تبادل اطلاعات، اهداء و مبادله منابع و همكاری در سطوح مختلف است. مديرانی كه از ديروز تا امروز سكانداری اين كشتی معرفت را بر عهده داشته‌اند و مدت ریاست آنان به ترتيب عبارتند از:

■ عبدالحمید نقیب‌زاده مشایخ (۱۳۰۲-۱۳۰۵)،

■ يوسف اعتصام الملك آشتيانی (۱۳۰۵-۱۳۱۶)،

■ ابراهيم شريفی (۱۳۱۶-۱۳۳۹)،

■ تقی تفضلی (۱۳۳۹-۱۳۴۶)،

■ خانم فخری راستكار (۱۳۴۶-۱۳۵۲)،

■ محمد شهدادی(۱۳۵۲-۱۳۵۴)،

■ عبدالحسين حائری (۱۳۵۴-۱۳۷۴)،

■ غلامرضا فدايی عراقی(۱۳۷۴-۱۳۷۷)،

■ سيد محمد علی احمدی ابهری(۱۳۷۷-۱۳۸۶)،

■ احمد جلالی(۱۳۸۶-۱۳۸۷)،

■ رسول جعفريان (دهم شهریور ۱۳۸۷- تا کنون).

در اين ميان استاد عبدالحسين حائری با 57 سال تلاش در کتابخانه‌ی مجلس یعنی از سال 1330 تا زمستان 1387 بيشترين سابقه‌ی خدمت در اين كتابخانه را داشته است.

ساختمان در حال احداث کتابخانه‌ی مجلس 

ساخت کتابخانه‌ی جدید و بزرگی برای قوه‌ی قانونگذاری کشور مشمول طرح بزرگتر و جامعتری به‌نام «طرح بهارستان» است. این طرح در زمینه‌های اداری، رفاهی، فرهنگی و مسکونی و کار مطالعاتی و اجرایی آن برعهده‌ی گروهی از مهندسین و مشاوران سازمان عمرانی مناطق شهرداری تهران می‌باشد. جناب آقای دکتر لاریجانی- ریاست محترم مجلس شورای اسلامی- مستقیماً روند اجرای پروژه را پی‌گیری می‌نماید و رياست دفتر ايشان و معاون محترم اجرائی رئیس مجلس شورای اسلامی- پیگیر کارها هستند. ساخت کتابخانه‌ی جدید در اردیبهشت 1390 آغاز گردید و کار خاکبرداری قسمت مربوط به کتابخانه‌ی مجلس به اتمام رسیده و عملاً کار ساخت و ساز شروع شده است. طبق جدول زمانبندی اعلام شده از سوی مجریان امر، ساختمان جدید درخرداد ماه 1392 تحویل خواهد شد، امیدواریم در وقت اعلام شده کار به سرانجام برسد و کتابخانه از کمبود شدید فضا رهایی یابد. پروژه‌ی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد که در مساحتی به متراژ 59500 متر مربع در نظر گرفته شده است می‌تواند برای چند ده سال مشکل کمبود جا را حل نماید.

منابع کتابخانه‌ی مجلس 

امروز اين مركز فرهنگی كه كتابخانه‌های شماره‌ی يك و دو مجلس شورای اسلامی را شامل می‌شود با مجموعه‌های كم‌نظير، نفيس و ارزشمند خود همچون كتب و رسائل خطی، كتب چاپی سنگی، سربی و نوين، اسناد تاريخی و ملی از جمله اسناد مكتوب، عكسهای تاريخی، قراردادها و فرمانهای حكومتی دوران قاجار و اسناد ديداری و شنيداری، گزارشهای دولتی و اسناد و انتشارات واسپاری سازمان ملل و ارگانهای وابسته، نشريات و نيز اشياء موزه‌ای پاسخگوی خيل عظيمی از پژوهندگان است. استفاده از فن‌آوری روز در ارائه خدمات ويژه به كاربران مختلف و حضور پرثمر در نمايشگاه‌ها و همایش‌های علمی که از سوی سازمانهای بين‌المللی تخصصی برمی‌گردد، بازديد ميهمانان و مراجعين خارجی از اين مركز، اعزام كارشناسان كتابخانه به مجامع فرهنگی داخلی و خارجی و غیره بخشی از تعاملات مثبت و سازنده‌ای است كه همگامی كتابخانه را با تحولات نوين در عرصه‌ی خدمات كتابخانه‌ای، پژوهشی، كتابداری و اطلاع‌رسانی برقرار نموده و استحكام می‌بخشد. كتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی كه سال‌هاست به عنوان يكی از مراكز علمی و فرهنگی معتبر و مهم در پاسداری از ميراث مكتوب فرهنگ و تمدن ايران و اسلام در جهان شناخته شده است دارای گنجينه‌هايی كم‌نظير از منابعی است كه بر اعتبار جايگاه آن به عنوان مركزی مهم در بسط و اشاعه تاريخ علم و هنر افزوده است. بهترین مجموعه‌ها و بخشهای اين كتابخانه عبارتند از:

گنجینه نسخ خطی 

نسخ خطي برجای مانده از دوران‌های درخشان شكوفايی علم و فرهنگ و انديشه در ايران و سرزمين‌های اسلامی به عنوان گنجينه‌ی ماندگار ملت، پيامداران برجسته‌ای از تعالی علمی و نبوغ انديشمندان و متفكران ايرانی و مسلمان در بسط و گسترش ادب، فرهنگ، عرفان، اخلاق و هنر هستند كه خلاقيت كم‌نظير و تمدن بي‌همتای آنان و سيطره‌ی بي‌چون و چرای ايشان بر فعاليت‌های كمرنگ و بی‌رونق علمی ديگر جوامع آن روزگار را به اثبات ميرساند.

شمار نسخه‌های خطی در گنج‌خانه‌ی كتابخانه‌ی مجلس به بيش از 25 هزار مجلد بالغ می‌شود. این نسخه‌ها طی یکصد سال گذشته خریداری یا به صورت اهداء به کتابخانه واگذار شده است.

بخش عمده‌ی نسخه‌های موجود در کتابخانه به همت فهرست‌نگاران بلندپايه‌ای همچون يوسف اعتصامی، ايرج افشار، عبدالحسين حائری، محمد تقی دانش‌پژوه، فخری راستكار، ابن يوسف شيرازی، بهاءالدین علمی انواری، احمد منزوی، علینقی منزوی، سعيد نفيسی و از نسل جدید پژوهشگرانی چون سوسن اصيلی، محمد برکت، جواد بشری، ابوالفضل حافظیان بابلی، سید محمدحسين حكيم، یوسف بیگ‌باباپور، سيد جعفر حسینی اشكوری، سيد صادق حسینی اشكوری، احسان‌الله شکراللهی، محسن صادقی، علی صدرايی خويی، علی‌اكبر صفری، سيد محمد طباطبايی بهبهانی (منصور)، محمود طيار مراغی، حسين متقی و محمود نظری و همچنین یک جلد فهرست توصیفی شبیه‌نامه‌های دوره‌ی قاجار نیز توسط رضا کوچک زاده فهرست شده است.

نسخه‌های فهرست‌نشده نيز در حال حاضر توسط همین فهرست‌نگاران جوان و توانمند در حال فهرست‌نويسی است. همچنين كتابخانه‌ی مجلس در صدد بازنگری و بازچاپ تمامی فهرست‌های پيشين خود است كه تاكنون تعدادی از اين فهرست‌های بازنگری‌شده به چاپ رسيده است و این کار مهم و اساسی همچنان ادامه دارد. کتابخانه‌ی مجلس همچنان آماده تحویل گرفتن نسخه‌های خطی و چاپی اهدایی از طرف دوستداران فرهنگ می‌باشد. افزون بر آن، کمیته‌ی خرید و تقویم کتابخانه که در حال حاضر با هدایت آقایان خلیل مستوفی، ابوالفضل حافظیان بابلی، سهراب یکهزارع، مدیر بخش خطی، محمود نظری و خانم سیمین صیدیه اداره می‌شود مشغول فعالیت بوده و به طور سالانه بین هفتصد تا هزار نسخه خریداری و ارزشگذاری می‌شود.

گام بعدی در معرفی و نماياندن اين گوهرهای تابان، تهيه‌ی تصاويری باكيفيت از آنهاست. اين حركت از سال 1330 در قالب تهیه‌ی میکروفیلم (ریزفیلم) آغاز و در يك دهه پيش تهيه تصاوير ديجيتالی سياه و سفيد نیز به آن اضافه گرديد. درسال 1387، سياست نوينی در ديجيتال‌سازی نسخ خطي آغاز گرديد و با استفاده از فنآوري‌های نوين و بهكارگيری تعداد قابل ملاحظه‌ای از اسكنرهای پيشرفته در ظرف 9 ماه از همه‌ی نسخ خطی، تصاوير ديجيتالی تمام‌رنگی و با كيفيت بالا فراهم شد. در حال حاضر، اين تصاوير در کتابخانه دیجیتال (رسان، آذرسا، و نيز كتابخانه‌ی ديجيتالی مجلس وابسته به كنسرسيوم محتوای ملي ) قابل استفاده و دانلود می‌باشد و اين يكي از مهمترين گام‌ها در حفظ اين ميراث گرانب‌ها و دسترسی همگانی و آسان به آنها است. در حال حاضر 95 درصد از نسخه‌های خطی فهرست شده و فهرست باقی آنها نیز در آینده‌ی نزدیک انجام یافته و منتشر خواهد شد.

کتاب‌های چاپ سنگی و سربی 

کتاب‌های چاپ سنگی و سربی کتابخانه‌ی مجلس که به کتاب‌های چاپ قدیمی و یا کتاب‌های نادر نیز معروف هستند بالغ بر 15 هزار جلد می‌شود. این منابع از لحاظ محتوای علمی و تاریخ چاپ و نشر از ارزش فوق‌العاده‌ای برخوردارند. در حال حاضر (اسفند 90) تمامی كتاب‌های چاپ سنگيی فهرست‌نويسی شده و در حال چك نهايی است. علاوه بر کار فهرستنویسی و مرمت و آسیب‌زدایی این کتب، تهیه‌ی تصاویر دیجیتالی از آنها نیز رو به اتمام است و در حال حاضر بخش عمده آن‌ها در بخش «آذرسا»ی سايت كتابخانه‌ی مجلس قابل بازيابی به صورت متن كامل است.

كتاب‌های چاپی 

كتاب‌های چاپی اين كتابخانه در یک کتابخانه‌ی اصلی و چندین کتابخانه‌ی تخصصی نگهداری مي‌شود.

کتابخانه‌ی شماره يك 

ساختمان این کتابخانه که به شماره‌ی 1 معروف است در 17 بهمن 1341 گشوده شد. مجموع كتاب‌های چاپي موجود در اين كتابخانه، اعم از كتب چاپ سنگی، سربی، و معمولی به حدود 4۵۶ هزار جلد رسيده كه شامل كتاب‌هايی به زبان‌های فارسی، عربی، انگليسی، آلمانی، فرانسوی، روسی، تركی، ژاپنی و غیره و عمدتاً در زمينه‌های حقوق، علوم سياسی، علوم دينی، علوم اجتماعی، تاريخ، ادبيات و هنر؛ با تأكيد بر اسلام‌شناسی و ايران‌شناسي است. اين كتابخانه بر اساس فلسفه‌ی وجودی كتابخانه‌های پارلمانی تأسيس شده و علاوه بر ذخيره كتاب‌ها و گنجينه‌های خطي و اسنادي، منابع آن به منظور پشتيبانی اطلاعاتی نمايندگان مردم و متناسب با كارگروه‌های كميسيون‌های مجلس فراهم آمده است. بايد تأكيد كرد كه كتابخانه‌ی مجلس به طور عمده در حوزه‌ی علوم انسانی و به طور خاص در زمينه‌ی ايران‌شناسي فعال است. از دیگر منابع این کتابخانه، تعدادی پایان‌نامه‌ی قدیمی و جدید در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا متعلق به دانش‌آموختگان داخلی و خارجی است.

همچنين بخش قابل توجه‌ای از منابع و دستنوشته‌های اين كتابخانه، كتب اهدايی بزرگان و فرهيختگانی است كه با هدف توسعه‌ی علم، مجموعه‌ی خويش را وقف اين کتابخانه كرده‌اند. بعضی از این مجموعه‌های اهدایی عبارتند از مجموعه‌ی احتشام‌السلطنه، مجموعه‌ی سید محمد طباطبائی، مجموعه‌ی رهی معیری، مجموعه‌ی پروانه، مجموعه‌ی پارسیان هند، مجموعه‌ی نجم‌الدوله، مجموعه‌ی فیروز، مجموعه‌ی سید جمال‌الدین اسدآبادی، مجموعه‌ی امام جمعه خوئی، مجموعه‌ی غلام‌حسین سرود، مجموعه‌ی جعفر سلطان القرائی، مجموعه‌ی کریم‌زاده تبریزی، مجموعه‌ی ملك مدنی و مجموعه‌ی صدر الافاضل.

از کتاب‌های چاپی دیگر که اخیراً به کتابخانه اضافه شده است می‌توان به مجموعه موسوی گرمارودی با 13 هزار جلد کتاب اشاره نمود.

كتابخانه‌ی شماره‌ی دو 

اين كتابخانه که در حال حاضر به «کتابخانه‌ی ایران‌شناسی» نیز معروف است در پی تأسيس مجلس سنا در 20 بهمن 1328، به ابتكار و علاقمندی سید حسن تقی‌زاده رئيس وقت اين مجلس، به طور موقت در كنار مجلس شورای ملی واقع در ميدان بهارستان، در دو اتاق كوچك، با هدف ايجاد كتابخانه‌ای تخصصی در زمينه‌ی ايران‌شناسی و اسلام‌شناسی، به منظور بهره‌برداری محققان ويژه و با حدود 500 جلد كتاب شكل گرفت. کتابخانه‌ی مزبور با احداث و افتتاح ساختمان مجلس سنا (ساختمان مجلس شورای اسلامی در دوره‌های اول تا ششم) در سال 1335 به تالاری در جنب هيأت رئيسه‌ی مجلس سنا و سپس در اوائل سال 1362 به كاخی كه در شرق عمارت مجلس سنا قرار داشت و قبل از پيروزی انقلاب اسلامی موزه‌ی نگارستان در آنجا مستقر بود به عنوان كتابخانه‌ی شماره‌ی 2 مجلس انتقال يافت. با انتقال به «موزه‌ی نگارستان» سابق به مرور اين كتابخانه شكل عمومی نيز به خود گرفت و درهای آن به روی همه‌ی اهل پژوهش باز شد. کتابخانه‌ی مذکور در اوائل سال 1383 به عمارت قديمی مجلس شورای ملی (ساختمان مشروطه) واقع در ميدان بهارستان منتقل و در نهايت در 24 آبان 1384 به عمارت قديمی كتابخانه‌ی مجلس منتقل و با حضور چهره‌های فرهنگی و سیاسی بازگشایی گرديد. از سال‌های 1384 تا 1386 این کتابخانه به‌طور ثابت به جمع‌آوری کتب ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی مشغول بوده است. از سال 1387 به این سوی تغییرات اساسی و بنیادین در این کتابخانه انجام گرفت. از جمله وجین کتاب‌های قدیمی که در حوزه‌ی ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی نمی‌گنجید و انتقال آن‌ها به کتابخانه‌ی شماره‌ی یک و جایگزین کردن آن‌ها با کتاب‌های تخصصی که به این فرآیند روزآمد و پربار کردن منابع در سالن مرجع گفته می‌شود. اضافه کردن مجموعه‌های ارزشمند به این کتابخانه از جمله مجموعه‌ی استاد محمد گلبن با 12 هزار جلد و مرحوم محمود عظیمی زوارهای و همچنین تأسیس کتابخانه‌ی تخصصی مطالعات زنان با 2 هزار جلد کتاب، نشریه و پایان‌نامه از دیگر خدمات مهم این کتابخانه می‌باشد.

در حال حاضر اين كتابخانه دارای مجموعه‌ها و منابع ارزشمند، كمیاب و يا بي‌نظيری مشتمل بر بیش از 68 هزار شامل حدود 44 هزار جلد کتاب فارسی و عربی، بیش از 25300 جلد کتاب لاتین به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی، ترکی و روسی، 3527 جلد کتاب چاپ سربی و سنگی، 410 عنوان نشريه‌ی ادواری تخصصي فارسی، عربی و لاتین، نمایه‌ی فارسی 1800 مقاله‌ی لاتین و 37 نقشه‌ی جغرافيايی بسيار ناياب و ممتاز مربوط به ايران، کشورهای شرقی و دنياي اسلام است.

در این کتابخانه بهترین گنجینه‌ی سفرنامه‌های فرنگی‌ها درباره‌ی ایران نیز نگهداری می‌شود. از 586 سفرنامه، 349 عنوان به زبان انگليسی، 123 عنوان به زبان فرانسوی، 87 عنوان به زبان آلمانی و 32 عنوان به زبان‌های ايتاليايی، لاتين، تركی، روسی و غيره است.

نشريات ادواری موجود در اين مركز نيز در نوع خود از بي‌نظيرترين مجموعه‌های سازماندهی شده در مراكز آرشيوی داخل كشور است و بالغ بر 110 عنوان مجله‌ی تخصصی در حوزه‌های ايران‌شناسي به زبان‌های انگليسی، فرانسوی، آلمانی، روسی و تركی و 300 عنوان مجله‌ی تخصصی فارسی و عربی چاپ داخل و خارج از كشور است كه برخی از آن‌ها سابقه و قدمت بيش از يك قرن دارد.

در حال حاضر كتابخانه‌ی شماره‌ی 2 مجلس تخصصی‌تر شده و در آن فقط منابع اسلام‌شناسی و ايران‌شناسی ثبت می‌شود و با حفظ رویکرد تخصصی خود به فراهم‌آوری و خرید مجموعه‌های مرتبط مشغول است. تهيه‌ی تصاوير ديجيتالی از كتب قديمی، تكنسخه و نفيس اين كتابخانه جهت قرار گرفتن در كتابخانه‌ی دیجیتالی مجلس در حال انجام است. برخی از منابع قدیمی این مجموعه در وبسایت کتابخانه و مجله‌ی پیام بهارستان نیز معرفی گردیده است. این منابع با توجه قدمت و تنوع‌شان فرصت بسيار مغتنمی برای محققين اين حوزه‌های پژوهشی فراهم می‌آورد.

كتابخانه‌ی ويژه‌ی نمايندگان 

عليرغم ارتباط تاريخی و تشكيلاتی اين كتابخانه با مجلس شورای اسلامی، در راستای تبيين و شفافيت بيشتر رسالت اساسی و اصلی که باعث شکل‌گرفتن اين كتابخانه شد يعنی اطلاع‌رسانی به‌هنگام و خاص به نمايندگان مردم، در آستانه‌ی يكصدمين سال تأسيس مجلس و شكل‌گيری قوه‌ی مقننه و با هدف تسهيل و تسريع در دسترسی آسان اين عزيزان به اطلاعات مورد نياز، كتاب‌ها، منابع و مآخذ لازم برای ايفای وظيفه‌ی خطير قانونگذاری و نظارت بر حسن اجرای قوانين، در 13 دی 1384 در محوطه‌ی تالار جلسات علنی، كتابخانه‌ی ويژه‌ی نمايندگان به عنوان واحدی كوچك اما عملياتی از تمامی خدمات و مجموعه‌های كتابخانه راه‌اندازی شد و هم اينك در جهت وظايف تعيين شده خود، منشأ خدمات ارزنده‌ای بوده است.

اين كتابخانه تحت نظارت رئيس كتابخانه، موزه و مركز اسناد كتابخانه مجلس به فعاليت مي‌پردازد. بر اساس آنچه در اساسنامه‌ی كتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی آمده، خدمت‌رسانی به نمايندگان مجلس پيوسته در الويت نخست قرار داشته است و نمايندگان مجلس نيز از مراجعان دائمی كتابخانه‌ی مجلس بوده و همواره از خدمات و همكاری اين كتابخانه بهره‌مند بوده‌اند، اما ايجاد كتابخانه‌ی ويژه‌ی نمايندگان را بايد سرفصلی نو و اقدامی مبتكرانه در زمينه‌ی خدمت‌رساني كتابخانه‌ی مجلس به نمايندگان و ياری آنان در حوزه‌ی خطير قانونگذاری و نظارت بر اجرای قانون و به طور كلی افزايش توان دسترسی مجلس به اطلاعات به شمار آورد.

كتابخانه‌ی ويژه‌ی نمايندگان در فضايی نسبتاً كوچك واقع شده و مجموعه‌ی آن بالغ بر 5000 جلد كتب حقوقی، سياسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، تاريخی، اسلامی، منابع مرجع و نظاير آن است. عليرغم مساحت كم و مجموعه كتب موجود، كتابخانه‌ی ويژه‌ی نمايندگان، به دليل برخورداری كامل از كمك و پشتيبانی كتابخانه‌ی مجلس توانسته است نيازهای اطلاعاتی فوری نمايندگان را به سرعت تهيه و در دسترس آنان قرار دهد. در واقع اين كتابخانه، واسطه‌ی پيوند ميان نمايندگان مجلس از يك سو و خدمات و مجموعه بزرگ كتابخانه‌ی مجلس از سوی ديگر است. اين كتابخانه در فاصله بسيار نزديك از صحن و كميسيون‌های مجلس قرار دارد و به همين دليل نمايندگان به‌راحتی به اين كتابخانه مراجعه و از خدمات آن بهره‌مند مي‌گردند. نمايندگان عموماً جهت استفاده از خدمات اينترنت، امانت گرفتن كتاب و منابع مورد نياز و به‌خصوص درخواست جستجوی اطلاعات اعم از مقالات، آمار و اطلاعات در موضوعات خاص و مناسبتی به اين كتابخانه مراجعه مي‌نمايند. در بسياری از موارد نيز درخواست جستجوی اطلاعات بصورت تلفنی اعلام و متعاقب آن مطالب و اطلاعات مورد نياز، فوراً تهيه و در صحن مجلس به نمايندگان تحويل می‌گردد.

مراجعان اين كتابخانه علاوه بر نمايندگان مجلس، شامل دبيران كميسيون‌ها، مديران كل و رؤسای ادارات مجلس، مشاوران و معاونان پارلمانی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرايی هستند. ميزان مراجعه نمايندگان نمايانگر استقبال آنان از فعاليت‌ها و خدمات كتابخانه ويژه نمايندگان است. در سال 1388 حدود 800 مورد و در سال 1389 حدود 900 مورد مراجعه به كتابخانه صورت گرفته و در مجموع طی 5 سال گذشته یعنی از زمان آغاز بكار كتابخانه‌ی ويژه‌ی نمايندگان تا پايان سال 1389 نزديك به 4000 مورد مراجعه به كتابخانه صورت گرفته است.

كتابخانه‌ی تخصصی انقلاب اسلامی 

فرا رسيدن سی‌امين سال پيروزی انقلاب اسلامي فرصتی فراروی پژوهشگران است تا با نگاهی عميق‌تر ابعاد اين انقلاب مردمی و مبتنی بر آرمان‌های دينی و ميهنی را بررسی كنند و حاصل يافته‌های خويش را برای نسل امروز و فردا به يادگار گذارند. كتابخانه‌ی تخصصی انقلاب اسلامی كه در بر دارنده‌ی منابع مربوط به اين برهه‌ی تاريخی است همزمان با شانزدهمين هفته‌ی كتاب جمهوری اسلامی در سال 1387 با چنین هدفی و با همت آقای قاسم تبريزی در دل كتابخانه‌ی مجلس راه‌اندازی شد. در حال حاضر این مجموعه در حدود 17 هزار مجلد کتاب را در خود جای داده است که هر روز به این مجموعه افزوده می‌شود.

کتابخانه‌ی تخصصی افغانستان

تفکر ایجاد کتابخانه‌ی تخصصی افغانستان بعد از برگزاری «نخستین همایش بین‌المللی میراث مکتوب ایران و افغانستان» که در سال 1389 برگزار گردید بوجود آمد. در حال حاضر این کتابخانه دائر است و تا دی ماه 1390، 5 هزار جلد کتاب دارد و تهیه و گردآوری منابع مرتبط همچنان ادامه دارد.

کتابخانه‌ی تخصصی مطالعات زنان 

کتابخانه‌ی تخصصی مطالعات زنان، روز دوشنبه، 23 آبان 1390 مصادف با روز قبل عید سعید غدیر خم در کتابخانه‌ی شماره‌ی 2 مجلس شورای اسلامی افتتاح شد.. نخستین مجموعه‌ی خریداری شده در این زمینه 2000 مجلد کتاب تخصصی به طور یکجا بود که هسته‌ی اولیه‌ی این کتابخانه را شکل داد. این منابع که صرفاً اختصاص به حوزه‌ی مطالعات زنان دارد شامل کتاب، جزوه، پایان‌نامه و نشریات به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی است.

کتابخانه‌ی تخصصی تاریخ مجلس 

کارهای مقدماتی مانند تهیه‌ی منابع مورد نظر و جا در دست اقدام است و امید می‌رود که در پایان 1390 یا اوائل سال 1391 راه‌اندازی گردد.

اسناد ملی، تاریخی و بین‌المللی 

بخش مرکز اسناد کتابخانه‌ی مجلس با در اختیار داشتن آرشیو بی‌همتایی شامل بیش از 12 میلیون برگ از اسناد مربوط به 24 دوره‌ی مجلس شورای ملی و هفت دوره‌ی مجلس سنا، تنها مرکز غنی اسناد پارلمانی کشور، معرفِ تاریخ قانونگذاری، سیر تصویب قوانین و تحولات قوه‌ی مقننه در ادوار مختلف و روایت‌گری صادق و بی‌غرض از تعاملات مردم با نمایندگان خویش است که به لحاظ پژوهش‌های جامعه‌شناختی و تحقیقات اجتماعی بسیار مهم و ارزنده محسوب می‌شود.

این مرکز با مجموعه‌های اهدایی نظیر مجموعه‌ی 75 هزار سندی خانواده‌ی متین دفتری و مجموعه‌ی 10 هزار سندی فرمانفرما و... تقویت گردیده و عرصه‌ی مطالعاتی و پژوهشی نابی را برای نویسندگان و پژوهشگران فراهم آورده است. این اسناد مشتمل است بر نامه‌ها، فرمان‌ها، قراردادها، امتیازنامه‌ها، اسناد مالی، قباله‌ها، وقفنامه‌ها، اعتبارنامه‌ها، عرایض و شکایات مردمی، اسناد انتخابات، اسناد و مدارک کمیسیون‌ها، لوایح، طرحها، اسناد حسابداری، قوانین، اسناد مجلس مؤسسان، عکس‌ها، آلبوم‌های تاریخی و نقشه‌ها، نوارهای ریلی مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی و فایل‌های دیجیتالی آن‌ها، بریده‌ی نشریات، پرونده‌ی نمایندگان مجالس ملی و سنا و غیره است. برای بخش مهمی از اسناد موجود در این بخش کاربرگه تهیه شده و اطلاعات آن در شبکه کتابخانه موجود و از طریق وب سایت کتابخانه، فهرست آنها، قابل دسترس است. طی سال‌های 1387 – 1389 ده‌ها دانشجوی ارشد رشته‌های تاریخ و نسخه‌شناسی به کار فهرست‌نویسی این اسناد مشغول بودند.

این بخش همچنین در بردارنده‌ی اسناد سازمان ملل شامل مجموعه‌های ارزشمند اطلاعات، اسناد و مدارک، گزارشات و انتشارات ارکان ششگانه سازمان ملل و کارگزاری‌های تخصصی آن یعنی سازمان بین‌المللی کار، سازمان خوار و بار و کشاورزی، سازمان بهداشت جهانی، بانک جهانی و یونسکو است. این اسناد از اولین سال‌های تأسیس سازمان ملل در سال 1948 میلادی(1327 خورشیدی) تاکنون، به زبان‌های انگلیسی، عربی و فرانسوی به این کتابخانه می‌رسد و مطابق طبقه‌بندی خاص آن نگهداری می‌شود.

برای مراجعین کتابخانه استفاده از منابع نامبرده، نامحدود و رایگان است و همچنین جستجوی الکترونیکی در کلیه سایت‌های سازمان ملل از طریق اینترنت در محل کتابخانه میسر است. بخش دیگری از این مرکز به مجموعه گزارش‌های دولتی اختصاص دارد که توسط سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی به‌صورت کارنامه، گزارش عملکرد، سالنامه و آمارنامه، گزارش کنفرانس‌ها، قطعنامه‌ها و سمینارها تهیه و معمولاً با تیراژ محدود منتشر و به مراکز معدودی ارسال می‌شود. این گزارش‌ها حاوی مجموعه‌ای از آخرین اطلاعات آماری موجود در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است که نیازهای اطلاعاتی تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان و پژوهشگران را در این حوزه‌ها بر طرف می‌کند. در کنار اسناد مکتوب مرکز اسناد کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی، واحد اسناد شنیداری و دیداری به‌عنوان قسمت دیگری از بخش اسناد، دارای منابع غنی و منحصر به‌فردی است. از آنجا که عصر حاضر، عصر ارتباطات و پیشرفت سریع در علوم است ابزارهای شنیداری و دیداری در انتقال اطلاعات و همچنین در نظام آموزشی، تحقیقاتی و فرهنگی جوامع بشری نقش به‌سزایی دارند. در این راستا بود که واحد شنیداری و دیداری کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی از سال 1377، فعالیت خود را با هدف گردآوری، حفظ و نگهداری منابع آغاز نمود و به جامعه محققان و پژوهشگران فرهنگ و تاریخ خدمات ارائه می‌دهد. در طی دو سال گذشته و مشخصاً از سال 1387 تاکنون بیش از 3 هزار عکس جدید از طریق اهدا و خرید به مجموعه عکس‌های تاریخی مجلس اضافه شده است.

از دیگر بخش‌های مرکز اسناد کتابخانه می‌توان به شورای ارزیابی اسناد، واحد فهرست‌نویسی، واحد فراهم‌آوری، واحد تحقیقات تاریخ مجلس، واحد تاریخ شفاهی، فصلنامه‌ی اسناد بهارستان و واحد مخزن و خدمات آرشیوی اشاره نمود. از کارهای حائز اهمیت دیگر می‌توان به تهیه‌ی تصاویر دیجیتالی از اسناد ملی و تاریخی موجود در کتابخانه‌ی مجلس اشاره نمود که چندی است که این اقدام آغاز گردیده و تا کنون در حدود 50 هزار برگ سند اسکن شده است.

نشریات ادواری 

در كنار مجموعه‌های ارزنده و كم‌نظير نسخ خطی و كتابهای چاپ سنگی و سربی و مجموعه‌های اسنادی اين كتابخانه، مجموعه‌ی 5 هزار عنوان نشريه‌ی معتبر و در خورِ اعتنای اين كتابخانه فرصتی مناسب را برای پژوهشگران و مشتاقان اين عرصه فراهم آورده است. مجموعه‌ای از قديمی‌ترين مجلات فارسی‌زبان چاپ داخل و خارج كشور، نشريات مرتبط با ايران و جهان اسلام به زبانهايی غير فارسی، شبنامه‌ها و ... در سير پژوهشهای تاريخی، فرهنگی، اجتماعی و سياسی و خصوصاً بررسيهای ادواری يكصد سال اخير، منابعی متنوع و در عين حال قابل اعتمادی محسوب مي‌شود. بخصوص نشريات مربوط به نهضت مشروطيت، نهضت ملی شدن صنعت نفت، انقلاب اسلامی و موضوعات دیگر و نيز نشريات محلی، بر غنای اين مجموعه افزوده است. در حال حاضر هم از طریق شبکه رسا و هم چاپ فهرست مجلات موجود در کتابخانه از آغاز تا سال 1386 تمامی نشریات موجود در کتابخانه به ویژه در حوزه فارسی زبان فهرست شده است و قابل بازیابی و استفاده می‌باشد. هم‌اکنون این مجموعه به بیش از 46 هزار مجلد رسیده است.

منابع موزه‌ای 

سه موزه با موضوعات و محتوای مختلف در کتابخانه‌ی مجلس وجود دارد که قدیمی‌ترین آنها «موزه‌ی مجلس» است که رویکرد هنری و تاریخی دارد. موزه‌ی بعدی «موزه‌ی تاریخ صنعت چاپ ایران» است که تاریخ چاپ و نشر را در ایران با دستگاه‌های مربوطه نمایش می‌دهد. موزه سوم نیز «موزه‌ی نسخ خطی» است که مقدمات تأسیس آن در حال اجراء می‌باشد. ذیلاً به شرح هر یک پرداخته می‌شود.

موزه‌ی مجلس 

بنيانگذاران روشن‌بين كتابخانه‌ی مجلس از همان سال‌های نخستينِ راه‌اندازی كتابخانه، دراين انديشه بودند كه با خريد تابلوهای هنرمند عاليقدر، استاد كمال‌الملك و برخی ديگر از هنرمندان برجسته در كنار پارلمان موزه‌ای به‌نام آن استاد برجسته برپا كنند. استاد كمال‌الملك پس از آگاهی از اين نيت خير تعدادی از آثار خويش را نیز به رسم اهداء در اختيار مي‌گذارد و اين مجموعه ارزشمند سنگ‌بنای شكل‌گيری موزه‌ی مجلس مي‌شود. بعدها با افزوده شدن برخی آثار ارزنده‌ی ديگر از دست‌نويس‌های و اسناد تاريخی و اشيای نفيس موزه‌ی مجلس تنوع بيشتری يافت.

در سال‌های پس از پيروزی انقلاب نيز تحولی در مجموعه‌سازی اين موزه پديد آمد و اشياء و آثارِ اهداءشده از سوی مقامات خارجی و هيأت‌های پارلمانی به رؤسای وقت مجلس شورای اسلامی هم به اين موزه منتقل گرديد. از جمله مقاطع چشمگیر فعاليت اين موزه طی سال‌های 1377 تا 1383 بود كه بخش عمده‌ی ساختمان موزه‌ی نگارستان برای نمايش اشياءِ آن آماده‌سازی و در نظر گرفته شده بود و بازديدكنندگان فراوانی را به خود جلب ميكرد. با جابجايی مجلس و دواير تابعه به باغ بهارستان، فعاليت موزه به طور موقت متوقف شد و مقدماتی فراهم گرديد تا اين اشياء در فضايی همخوان با تاريخ مجلس و با توجه به ارزش آن‌ها در معرض بازديد مشتاقان و علاقمندان قرار گيرد. در دوره‌ی هشتم مجلس با حمایت آقای دكتر علي لاريجانی- رئیس وقت مجلس شورای اسلامی- و با حمایت‌های جدی و پیگیر جناب آقای دکتر جعفری- مشاور و رئیس حوزه‌ی ریاست مجلس شورای اسلامی-، موزه در عمارت قديمی و زيبای مجلس شورای ملی معروف به ساختمان مشروطه در تاریخ 11 آذر 1388 بازگشايی گرديد.

در حال حاضر موزه‌ی مجلس با دو رويكرد هنری و تاريخی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در رويكردی هنری برخی از آثار هنری از جمله تابلوهای استاد كمال‌الملك و شاگردان ايشان مانند علی محمودی، محمود اولياء، جعفر چهره‌نگار و غیره و هدايايی كه مقامات خارجی به رؤسای مجلس شورای اسلامی تقديم نموده‌اند در معرض نگاه علاقه‌مندان قرار داده شده و در رويكرد تاريخی، تاريخ مشروطيت، مجلس، قانونگذاری و انقلاب اسلامي در قالب تصوير، سند و تنديس شخصيت‌های تاريخی معاصر ايران به نمايش گذاشته شده است. از ديگر بخش‌های اين موزه صحن علنی و زيبای مجلس شورای ملی است كه انسان را به ياد تاريخ پر جنب و جوش مجلس مي‌اندازد. از تحولات اخیر موزه می‌توان به راه‌اندازی وب‌سایت موزه اشاره نمود که لینک آن در وب‌سایت کتابخانه‌ی مجلس موجود است. در این وب‌سایت، معرفی موزه و مجموعه‌های آن، تاریخ مجلس، تاریخچه‌ی ساختمان مجلس شورای ملی(ساختمان مشروطه)، نحوه‌ی بازدید، برنامه‌های نمایشگاه‌های موقت ارائه شده است. در بخش «درباره‌ی ما»، بخش‌های مختلف موزه از جمله معرفی و آموزش، مستندنگاری و پژوهش، نگهداشت و مرمت و سایر بخش‌های موزه معرفی می‌گردد.

موزه‌ی تاریخ صنعت چاپ ایران 

این موزه به منظور نمایش تاریخ صنعت چاپ و نشر و ایجاد فضایی عینی برای درک بهتر صنعت چاپ در یک سده‌ی اخیر ایران با حمایت جناب آقای دکتر رسول جعفریان- رئیس کتابخانه‌ی مجلس- و تلاش جناب آقای اسمعیل دمیرچی و کارکنان کتابخانه‌ی مجلس راه‌اندازی شد. بیش از 90 درصد دستگاه‌ها و ابزارآلات حوزه‌ی چاپ به صورت اهدایی موجود در این موزه از طریق اشخاص و سازمان‌ها و نهادها جمع‌آوری شده است. بخشی از این دستگاه‌ها در سالنی به مساحت 300 متر مربع قرار داده شده است. در 13 شهریورماه سال 1390 به‌مناسبت روز صنعت چاپ این موزه با حضور مسئولان فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیش‌کسوتان و فعالان حوزه صنعت چاپ و علاقمندان به این رشته و هنر به طور رسمی افتتاح گردید. از آن به بعد روزانه شاهد بازدید گروه‌های زیادی از دانش‌آموزان، دانشجویان و علاقمندان به این صنعت هستیم. بازدید برای عموم آزاد می‌باشد. همچنین علاوه بر دستگاه‌ها و وسایل موجود در داخل موزه به جهت نبود فضایی کافی، بخشی از دستگاهای و ابزارها در انبار نگهداری می‌شود. ضمناً جناب آقای دمیرچی تعدادی دستگاه و ابزارآلات چاپ از کشور آلمان آورده‌اند و تعدادی دیگر هم در راه است.

موزه‌ی نسخ خطی 

جهت آشنای بیشتر پژوهشگران و مردم ایران و جهان با آثار غنی تمدن و فرهنگ ایران و اسلام، موزه‌ای به‌نام «نسخ خطی» شامل کتب خطی نفیس، مرقعات و غیره در تاریخ 16 بهمن 1390، مصادف با آغاز هفته‌ی وحدت و میلاد پر برکت حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امام جعفر صادق علیه‌السلام در بخش نسخ خطی کتابخانه‌ی مجلس افتتاح شد. آثار به نمایش درآمده از بهترين آثار خطی- هنری موجود در كتابخانه بوده و به‌صورت ادواری، محتوای آن عوض می‌شود.

فعالیت‌های کتابخانه‌ی مجلس

فراهم‌آوری منابع 

تعيين دقيق موضوعاتی كه مراجعان خاص كتابخانه به دنبال آن هستند و شناسايی منابع اطلاعاتی توليد شده در آن حيطه‌های موضوعی و نهايتاً گردآوری آن منابع از طريق سفارش و خريد، پذيرش اهدا، جذبِ واسپاری و مبادله، سلسله اقداماتی است كه در مديريت فراهم‌آوری منابع كتابخانه انجام می‌پذيرد. اين فعاليت گام نخست از فرآيند مجموعه‌سازی است كه با عناصر فراوانی از جمله سياست فراهم‌آوری منابع، كميته‌های انتخاب، تأمين بودجه‌ی خريد، معيارهای وجين منابع و تفاهم‌نامه‌های همكاری مرتبط است. هر ساله انبوهی از منابع جديد و قديم‌چاپ در اشكال گوناگون از نسخه‌ی خطی و سند گرفته تا كتاب چاپی و لوح فشرده و ... به زبان‌های مختلف فارسی، عربی، انگليسی و... در موضوعات معين‌شده در سياست فراهم‌آوری و به تناسب اهداف و برنامه‌های كتابخانه‌ی مجلس وارد اين گنج‌خانه‌ی عظيم مي‌شود تا تشنگان وادی تحقيق را با زلال اطلاعات ناب سيراب نمايد. با تلاش این بخش طی سال‌های 1387 تا 1390 بالغ بر 255 هزار مجلد کتاب به مجموعه کتابخانه افزوده شده است. بخش مهمی از این آثار با کاوش در کتاب‌فروشی‌های قدیمی و آثار خانگی به دست آمده و افزون بر نمایشگاه‌های داخلی، از نمایشگاه‌های خارجی خریداری شده است. در این زمینه، علاوه بر خرید آثار لاتین، کتاب‌های فراوانی از ترکیه و نیز کردستان عراق تهیه شده است.

سازماندهی منابع 

نظم در هر محيط كاری عامل بهبود عملكرد است و در محيط‌های آرشيوی و كتابخانه‌ای كه نگهداری از انبوه منابع و مدارك را بر عهده دارند نظم عنصر اساسی برای عملكرد صحيح و خدماتدهی دقيق و به‌هنگام است. يكي از مديريت‌های حوزه‌ی معاونت فنی كتابخانه‌ی مجلس كه توسعه‌ی كيفی منابع كتابی و غير كتابی اعم از داخلی و خارجی را بر عهده دارد مديريت سازماندهی منابع است كه اهم وظايف اين مديريت عبارت است از برنامه‌ريزی برای سازماندهی، فهرست‌نويسی، رده‌بندی و آماده‌سازی منابع كتابخانه با استفاده از ابزارهای كتاب‌شناختی، فن‌آوری‌ها و شيوه‌های نوين و بر اساس استانداردهای رايج ملی و فراملی و ايجاد و تكميل پايگاه‌های اطلاعاتی روزآمد و توسعه‌پذير. رده‌بندی قابل استفاده در کتابخانه LC و تعداد رکوردهای اطلاعاتی موجود در پایگاه‌های کتابخانه که شامل کتب فارسی و لاتین، خطی، سنگی و سربی، اسناد، نشریات می‌شود در حدود 613500 رکورد است.

مدیریت منابع 

حوزه‌ی مدیریت منابع متشکل از بخش‌های متعددی می‌باشد که عبارتند از واحد نشریات، کتابخانه‌ی تخصصی انقلاب اسلامی، کتابخانه‌ی تخصصی افغانستان، کتابخانه‌ی شماره2 (ایران‌شناسی) و کتابخانه‌ی تخصصی مطالعات زنان، مخزن‌های کتب چاپی، سربی و لاتین، واحد امانت و مرجع و كتابخانه‌ی ويژه‌ی نمايندگان مستقر در ساختمان اصلی مجلس شورای اسلامی. همانطور که از نام بخش‌های فوق بر می‌آید رسالت این مدیریت در واقع همان رسالت اصلی و مهم کتابخانه یعنی همانا ارائه‌ی کتب و سایر منابع به مراجعین و ایجاد یک محیط شاداب و آرام برای مطالعه‌ی محققین می‌باشد. این امر از طریق تهیه و آرشیو جدیدترین منابع در تمام حوزه‌های مربوطه و مطابق با سیاست‌های کلی کتابخانه می‌باشد.

فن‌آوری اطلاعات و توليد منابع ديجيتال

این بخش از جدیدترین و روزآمدترین بخش‌های کتابخانه‌ی مجلس است. می‌توان گفت این کتابخانه با استفاده از فن‌آوری‌های نوین و فعالیت‌های گوناگون اطلاع‌رسانی خود را در ردیف کتابخانه‌های مدرن دنیا قرار داده است. عمده فعالیت این مدیریت در 5 مقوله به شرح ذیل خلاصه می‌شود.

1. بخش فنی شامل شبکه، سخت­افزار و نرم­افزار

2. بخش تولید و نگهداری محتوای دیجیتال

3. ارائه و اشاعه‌ی محتوا

4. پایگاه کتاب‌شناختی مشار

5. عضویت فعال در کنسرسیوم محتوای ملی

بخش فنی 

در این بخش ضمن آماده‌سازی بستری مناسب جهت شبکه‌ی داخلی و اینترنت کتابخانه کلیه‌ی امور مربوط به نگهداری سرورها و انباره‌های ذخیره تولیدات دیجیتال کتابخانه، نگهداری کلیه‌ی رایانه‌ها در بخش‌های مختلف کتابخانه و همچنین پایگاه‌های موجود مانند پایگاه‌های کتاب‌شناختی، کتابخانه‌ی دیجیتال، اتوماسیون اداری، پایگاه مقالات، پایگاه مشروح مذاکرات مجلس و اینترنت صورت می‌گیرد.

بخش تولید و نگهداری محتوای دیجیتال 

این واحد در اوایل دهه‌ی 1330 و با تجهیزات ساده و عاریتی؛ عکس­برداری از نسخه­های خطی را به منظور حفاظت از آن‌ها در قبال حوادث و مخاطرات و از سوی دیگر تسهیل ارائه خدمات به مراجعین آغاز کرد و به مرور بر فعالیت­ها و ظرفیت­های خود افزود. در سال‌های اخیر بخصوص از سال 1387 به اين سوی با خرید دستگاه­های جدید، کار تهیه‌ی میکروفیلم و تصاویر دیجیتالی از منابع به‌ويژه نسخ خطي، كتاب‌های چاپ سنگی و سربی و اسناد ملی و تاريخی سرعت و شتاب چشم‌گیری یافت. امروزه با تجهیز این بخش به دستگاه­های پیشرفته اسکنر کتاب، با کمترین آسیب‌رسانی به منابع، از آن‌ها تصاویر مناسب به همراه فایل‌های پشتیبان تهیه می­شود. این اقدامات هم اینک با شتابی مطلوب در حال انجام است و بر نحوه­ی ارائه‌ی خدمات ویژه به متقاضیان، تأثیر به‌سزایی داشته است. برخی اقدامات این حوزه عبارتند از:

• دیجیتال‌سازی بیش از 24500 نسخه‌ی خطی.
• اسکن بیش از 11 هزار عنوان کتاب‌های چاپ سنگی و سربی.
• اسکن نشریات قدیمی که با اولویت‌بندی هم اکنون در حال انجام می باشد.

ارائه و اشاعه‌ی محتوا

در این بخش کلیه‌ی اطلاعات پایگاه‌ها و منابع دیجیتال موجود در کتابخانه در اختیار مراجعین قرار می‌گیرد. علاوه بر ارائه‌ی خدمات بر روی شبکه‌ی داخلی کتابخانه، بسیاری از خدمات این مرکز از طریق وب‌سایت کتابخانه به آدرس www.ical.ir نیز ارائه می‌گردد. طی سه سال اخیر کوشش‌های چشمگیری در این حوزه صورت گرفته است که بخشی از آن به شرح ذیل است :

• طراحی و به‌روز رسانی مداوم وب‌سایت کتابخانه‌ی مجلس. شایان ذکر است تعداد بازدید روزانه از این وب‌سایت در حال حاضر بیش از 4200 نفر می‌باشد.
• راه‌اندازی کتابخانه‌ی دیجیتالی مجلس به‌نام «رسان» به روی وب‌سايت كتابخانه در روز یکشنبه، مورخ 28 تیر 1388 مصادف با شب مبعث پربرکت رسول اکرم(ص). در حال حاضر متن کامل بیش از 14هزار جلد(30 هزار عنوان) نسخه‌ی خطی بر روی این کتابخانه قرار گرفته که بزرگ‌ترین مجموعه‌ی خطی در جهان اسلام است که به صورت تمام‌متن در اینترنت قرار دارد. روزانه صدها نسخه‌ی دیجیتالی از مجموعه‌ی خطی کتابخانه‌ی مجلس در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد.
• انتشار برخط مذاکرات مجلس

انتشار برخط مشروح مذاكرات 24 دوره‌ی مجلس شورای ملی و 7 دوره‌ی مجلس شورای اسلامی در سه فرمت متنی، عكسی و pdf بر روی وب‌سايت كتابخانه‌ی مجلس و همچنين انتشار لوح فشرده‌ی آن كه تاكنون دو نسخه از آن تهيه شده است و ليكن با توجه به نياز به اصلاحاتی نسخه‌ی نهايی آن با قابليت جستجوپذيری درون‌متنی در قالب يك پروژه هم‌اكنون در حال ويرايش و بازنگری می‌باشد كه اميد است در آينده‌ای نزديك تكميل و در اختيار پژوهشگران و محققين اين حوزه قرار گيرد.

• امکان جستجو در فهرست منابع کتابخانه‌ی مجلس به صورت برخط
• انتشار برخط انتشارات کتابخانه‌ی مجلس شامل کتب، مجلات (پیام بهارستان، نامه‌ی بهارستان، اسناد بهارستان و مطبوعات بهارستان) و برخی از نشریات قدیمی
• راه‌اندازی درگاه معرفی نمایندگان ادوار مختلف مجلس شورای ملی و اسلامی
• ارائه‌ی پایگاه‌های کتاب‌شناختی کتابخانه‌ی مجلس در قالب لوح فشرده و از طریق تلفن همراه
• راه‌اندازی پایگاه کتاب‌شناختی مشار با بیش از 800 هزار رکورد
• راه‌اندازی درگاه موزه‌ی مجلس به منظور معرفی در وب‌سایت کتابخانه‌ی مجلس
• انتشار 40 عنوان لوح فشرده نشریات قدیمی و کتاب‌های خطی و چاپی کتابخانه‌ی مجلس که در قسمت انتشارات توضیح داده شده و دائماً در حال افزایش است.
• ارسال کتاب‌های منتشره‌ی کتابخانه‌ی مجلس برای اساتید، محققین و پژوهشگران داخل و خارج کشور در قالب فایل PDF از طریق پست الکترونیکی
• ارائه‌ی خدمات پایگاه‌های مختلف نشریات و کتب کشور مانندNoormages ، Magiran و نمامتن
• ارائه‌ی خدمات تحویل مدرک به‌صورت کاغذی و بر روی لوح‌های فشرده (DVD وCD) به مراجعین

پایگاه کتاب‌شناختی مشار

یکی از پایگاه‌های بزرگ کتاب‌شناختی کتابخانه‌ی مجلس «پایگاه کتابشناختی مشار» با بیش از 800 هزار رکورد است. یکی از کارهای تازه‌ای که به انجام رسیده، قرار دادن اطلاعات کامل فهرست کتاب‌های چاپی مشار روی یک سایت مخصوص است. لینک این سایت روی سایت کتابخانه‌ی مجلس قرار گرفته و در عین حال به طور مستقیم با آدرس (www.moshar.ir) نیز قابل دسترسی است. خانبابا مشار طی سال‌های متمادی فهرست جامعی از آثار چاپی را تا سال 1350 گردآوری کرده و در شش مجلد (شامل پنج جلد فارسی و یک جلد عربی) منتشر کرد. مجموعه‌ی این اطلاعات به صورت دسته‌بندی در این برنامه آمده و قابلیت جستجو دارد. علاوه بر آن‌ها فهرست کامل منشورات ایران طی سال‌های 1370 تا 1389 نیز در این فهرست موجود بوده ودر حال حاضر اسامی و مشخصات نزدیک به يك ميليون کتاب در آن ثبت شده است. قرار است ظرف سال جاری تا پنج میلیون عنوان برسد.

عضویت فعال در کنسرسیوم محتوای ملی 

کتابخانه‌ی مجلس یکی از اعضای فعال و بنیانگذار این کنسرسیوم است. پرتال «کنسرسیوم محتوای ملی» با محتوای اطلاعاتی 11 مرکز فرهنگی و مهم کشور در 26 تیر 1390 برابر با 15 شعبان 1432 هجری قمری مصادف با ولادت حضرت قائم (عج) راه‌اندازی گردید و هم‌اینک لینک و آیکن آن بر وب‌سایت کتابخانه‌ی مجلس قابل دسترسی است.

«کنسرسیوم محتوای ملی» در روزهای پایانی سال 1387 فعالیت خود را آغاز نمود. این کنسرسیوم با هدف تجمیع منابع و اطلاعات فارسی با هر قالبی با همکاری 11 مرکز فرهنگی معتبر کشور کار خود را شروع نمود. این 11 عضو هسته‌ی اصلی کنسرسیوم را تشکیل میدهند عبارتند از کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مرکز نشر دانشگاهی و موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان. بعد از شکل‌گیری هسته‌ی مرکزی، هر کدام از این مراکز یک نماینده معرفی به کنسرسیوم معرفی کرده است. کار این نمایندگان تدوین و تصویب اساسنامه و آیین‌نامه‌ی مربوط به کنسرسیوم و بحث‌های فنی است. در حال حاضر جناب آقای علیرضا طیرانی-مدیر فن‌آوری اطلاعات- نماینده‌ی کتابخانه‌ی مجلس در کنسرسیوم است. هر یک از این مراکز محتوای دیجیتالی و فراداده(متادیتا)های منابع خود را در این پرتال به اشتراک گذاشته‌اند. از ویژگی‌های خاص این کنسرسیوم این است که در عین حفظ استقلال هر یک از اعضا، اطلاعات آن‌ها به صورت یکپارچه در پرتال این کنسرسیوم به اشتراک گذاشته شده است. به عنوان مثال اطلاعات کتابخانه‌ی مجلس در این کنسرسیوم از لحاظ مالکیت مادی و معنوی متعلق به خودش است. اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند در این پرتال تحت شرایط کنسرسیوم عضو شوند و منابع خود را به اشتراک بگذارند. البته در مرحله‌ی اول اشخاص حقوقی می‌توانند عضو شوند. از مزایا و امتیازات این کنسرسیوم می‌توان به این مورد اشاره نمود که وقتی اطلاعات یکپارچه باشد، قطعاً دسترسی به اطلاعات در زمان کمتری و با گستردگی بیشتری در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. هنگامی که شما در قسمت جستجوی منابع واقع در مدخل پرتال با کلیدواژهای موضوعی را جستجو می‌کنید کلیه‌ی منابع موجود که متعلق به مراکز مختلف می‌باشد با ذکر نام هر مرکز نمایش داده می‌شود. به عنوان مثال کلیه‌ی منابع دیجیتالی موجود در کتابخانه‌ی دیجیتالی مجلس(رسان) در این پرتال قابل دسترسی است. نشانی اینترنتی کنسرسیوم محتوای ملی: www.icnc.ir

عضویت در کمیته‌ی ملی حافظه‌ی جهانی یونسکو 

در اواخر سال 1384 شمسی(مارس 2006 میلادی)، موضوع تشکیل کمیته‌ی ملی حافظه‌ی جهانی در ایران مطرح شد. به دنبال رایزنی کمیسیون ملی یونسکو با برخی نهادهای فرهنگی قرار شد که دبیرخانه‌ی این کمیته در سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی باشد. در نخستین گام، مدیران و کارشناسان برخی کتابخانه‌ها و دستگاه‌های فرهنگی به رایزنی درباره‌ی ترکیب افراد و سازوکار فعالیت کمیته پرداختند. در نتیجه با مشورت کمیسیون ملی یونسکو دستورالعملی با عنوان دستورالعمل اجرایی کمیته‌ی ملی حافظه‌ی جهانی در 6 ماده و 2 تبصره در تاریخ 15 شهریور 1385 تدوین گردید. بر مبنای این دستورالعمل مقرر شد که اعضای کمیته‌ی ملی حافظه‌ی جهانی متشکل از رؤسای چندین کتابخانه و نهاد فرهنگی از جمله کتابخانه‌ی مجلس و 6 نفر از صاحبنظران حوزه‌ی میراث مستند باشند. کمیته‌ی ملی حافظه‌ی جهانی به منظور استفاده از نظرات کارشناسان، گروه ارزیابی کمیته‌ی ملی حافظه‌ی جهانی را در مهرماه 1386(2007 میلادی) تشکیل داد تا موضوعات مرتبط با ثبت آثار در حافظه‌ی ملی و جهانی قبل از طرح در کمیته، در این گروه بررسی شود و اعضای گروه، نظر مشورتی خود را در هر مورد برای تصمیم‌گیری نهایی در اختیار کمیته قرار دهند. اعضای این گروه از کارشناسان مراکز آرشیوی و کتابخانه‌ای کشور می‌باشند که پس از شرکت در کارگاه آموزشی برنامه‌ی حافظه‌ی جهانی و دریافت گواهینامه‌ی شرکت در کارگاه آموزشی به عنوان کارشناسان کمیته‌ی انتخاب می‌شوند. در حال حاضر هر اثر ارسالی به دبیرخانه‌ی کمیته، ابتدا توسط این کارشناسان بررسی می‌شود و نتایج این بررسی در جلسات کمیته‌ی ملی حافظه‌ی جهانی مطرح می‌شود تا تصمیم نهایی برای هر اثر اتخاذ گردد. از اقدامات اخیر کتابخانه‌ی مجلس به ثبت رساندن نسخه‌ی خطی «التفهیم لاوائل صناعة التنجیم»، تألیف ابوریحان بیرونی در فهرست بین‌المللی حافظه‌ی جهانی در تاریخ 21 جولای 2011(30 تیر 1390) با تأیید مدیرکل یونسکو می‌باشد. گواهینامه‌ی ثبت این اثر در تاریخ 16 بهمن 1390 به‌مناسبت ولادت با سعادت حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ایام دهه‌ی فجر طی مراسم رسمی توسط دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو به کتابخانه‌ی مجلس تحویل گردید.

سایت مجلس معاصر 

از نخستین مشکلات محققان و پژوهشگران در بحث تاریخ‌نگاری مجلس در ایران در دسترس نبودن منابع و اسناد دسته اول است. به‌طور کلی، برخی از فعالیت‌های پارلمان در ایران با سکوت همراه است. از سویی، مذاکرات برخی از دوره‌های مجلس نمی‌تواند کاملاً قابل اتکا باشد و از سویی دیگر، تمامی اسناد مکمل نیز در دسترس نیست. برخی از این اسناد که در آرشیو مجلس است، خوشبختانه طی سه سال گذشته فهرست‌نویسی و شناسایی شده‌اند و به سهولت در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد. اما جز این اسناد، در اغلب آرشیوهای داخلی و خارجی نیز اسناد قابل توجهی از فعالیت‌های و اتفاقات مرتبط با مجلس ایران موجود می‌باشد که هنوز حتی فهرستی از آن‌ها ارائه نشده است. در یک کلام می‌توان گفت که اطلاع‌رسانی دقیق و گسترده‌ای درباره‌ی اسناد مربوط به مجلس صورت نگرفته است. لذا با پیشنهاد رئیس کتابخانه‌ی مجلس مقرر شد تا اسناد و منابع دسته اول و مکمل در حوزه‌ی تاریخ‌نگاری مجلس شناسایی و در مراحل بعد، جمع‌آوری و سازماندهی گردد. در ابتدای کار، بنا به پیشنهاد جناب آقای مسعود کوهستانی‌نژاد- پژوهشگر تاریخ معاصر- مطالعاتی درباره‌ی انعکاس وقایع مرتبط با مشروطیت و مجلس در حوزه‌ی نشریات صورت گرفت. نتیجه شگفت‌انگیز بود. بسیاری از اطلاعات و اتفاقاتی که در میان دیگر منابع به‌ویژه مذاکرات مجلس یافت نمی‌شد در این نشریات موجود بود. بدین خاطر، کارگروهی تشکیل شد و این اطلاعات از میان تمام نشریات جمع‌آوری گردید. در نهایت، سایتی به‌نام مجلس معاصر در آبان 1390 راه‌اندازی شد و مسعود کوهستانی مسئولیت یافت که در هر ماه بیش از 2 هزار خبر منتشرشده در نشریات را در سایت مذکور درج نماید. بدین روی می‌توان راه‌اندازی سایت مجلس معاصر را تحولی مهم در عرصه‌ی تاریخ‌پژوهی مجلس دانست. پیوند این سایت با عنوان «اخبار مجلس قدیم» در قسمت چپ و نزدیک به بالای صفحه‌ی اصلی وبگاه کتابخانه‌ی مجلس قرار دارد. از طریق نشانی www.majlesemoaser.com می‌توان به این سایت دسترسی داشت.

سایت کتاب معاصر 

این سایت که وابسته به کتابخانه‌ی مجلس است به معرفی اعلامیه‌ها و اعلان‌های تبلیغاتی مربوط به آثار فارسی چاپ شده که طی 150 سال در روزنامه‌ها و نشریات ایران منتشر شده است می‌پردازد. این معرفی‌ها، اطلاعات ذی‌قیمت و گسترده‌ای درباره‌ی کتاب در اختیار ما می‌گذارد. مسعود کوهستانی‌نژاد مسئول راه‌اندازی این طرح می‌باشد. اطلاعات و یافته‌های مزبور ابعاد مختلف وضعیت کتاب در ایران را نشان می‌دهد. از جمله کتاب به مفهوم فعلی آن اعم از کتاب‌های عمومی و کتاب‌های درسی، نسخه‌های خطی، کتابخانه‌ها، قرائتخانه‌ها، دست‌اندرکاران نشر، قوانین و مقررات و نهادهای دولتی فعال در حوزه‌ی کتاب، آراء و اندیشه‌های موجود در این حوزه و کلاً تمام اطلاعاتی که در مورد کتاب است. این مجموعه غنی از اطلاعات تاریخی درباره‌ی کتاب نقش اساسی در مطالعات مربوط به کتاب در ایران ایفاء می‌کند و مآلاً تأثیر مهمی در مباحث فرهنگی تاریخ معاصر ایران خواهد داشت. می‌باید با استفاده از فن‌آوری‌های روز، آن اطلاعات و یافته‌ها را در اختیار پژوهشگران و مورخان، کتابداران و فعالین در این عرضه قرار داد. بدین ترتیب سایت «کتاب معاصر» با هدف ارائه اطلاعات مزبور، شکل گرفته و به‌وجود آمد. در حال حاضر این سایت در فضای اینترنی قابل مشاهده و اطلاعات موجود در آن قابل بهره‌برداری است. در تحقق چنین ایده‌ای، ریاست کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی نقش حمایتی بزرگی را ایفاء نموده است و مانند سایت مجلس معاصر در مجموعه سایت‌های کتابخانه‌ی مجلس قرار دارد. امید است که نتایج این تلاش دست‌مایه‌ای از برای پژوهشگران و مورخان جهت بازشناسی هر چه بیشتر هویت جامعه و کشورمان باشد. از طريق نشانی www.bookcontemporary.com می‌توان به اين سايت دسترسی داشت.

حفاظت و مرمت 

مدیریت حفاظت و مرمت يكی از واحدهای فعال كتابخانه‌ی مجلس است كه با همت مرمت‌گران و كارشناسان مربوطه و با بهره‌گيری از ابزار پيشرفته و مواد مناسب و برگشت‌پذير به صورت فنی و تخصصی منابع کاغذی از جمله کتب خطی، سنگی، سربی و نوین، اسناد و نشریات را از گزند عوامل مخرب محيطی همچون نور، رطوبت، دما، و نيز عوامل بيولوژيك مثل قارچ، كپك و ميكرب و عوامل فيزيكی از قبيل پارگی و چسبيدگی اوراق و... نجات داده و محافظت می‌نمايد. در اين مركز هر ساله صدها جلد كتاب خطی، هزاران برگ سند تاريخی، كتاب و نشریه‌ی اداواری مختلف مورد مرمت، بازسازی و آسيب‌زدايی قرار می‌گيرد. در این بخش شماری از دانشجویان ارشد رشته مرمت مشغول ظریف‌ترین کارهای اصلاحی و مرمتی بوده و همزمان نزد استادان مربوطه آموزش می‌بینند. همچنین در بخش صحافی همه‌ی نشرياتی كه در آرشيو غنی مطبوعات اين كتابخانه نگهداری می‌شود به صورت ماهانه، فصلی يا سالانه صحافی شده و مجلد مي‌شود تا امكان نگهداری و اطلاع‌رسانی آن‌ها در امنيت و به سهولت فراهم باشد. از فعالیت‌های مهم دیگر این بخش مرمت عکس‌های تاریخی، تابلوهای نقاشی، جلدهای هنری، تذهیب و نقاشی‌های داخل کتب خطی و به‌طور کلی آثار هنری است.

همایش‌ها، نشست‌ها و نمایشگاه‌ها 

کتابخانه‌ی مجلس با توجه به جایگاهش در سطح ملی و بین‌المللی و انتظاری که پژوهشگران از آن برای همکاری‌های فرهنگی و کتابخانه‌ای دارند در همایش‌ها و نشست‌های بسیاری در ایران و جهان شرکت داشته است یا همایش‌ها و نشست‌های بسیاری را برگزار نموده است. در زیر به چند نمونه از همایش‌های برگزار شده توسط کتابخانه‌ی مجلس اشاره می‌شود.

■ سمينار مقدماتی نسخه‌های خطی 

سمينار مذکور برای اولين بار در كشور در تاريخ اول و دوم خرداد 1379 برگزار شد. هدف از برگزاری اين سمينار شناسايی، معرفی و بررسی شيوه‌های بهره‌وری بهينه از فن‌آوری پيشرفته در جهت احيای نسخ خطی بوده است.

■ آيين بزرگداشت حاميان نسخ خطی 

قدردانی و تجليل از تلاش‌های ارزنده و تأثيرگذار دانش‌پژوهان متفكر و انديشمندان صاحب‌عقيده‌ای كه در كمال شكيبايی و تحمل رنجهای گران با تلاش بسيار، ساليان دراز عمرِ پرُبركت خود را وقف شناسايی و شناساندن، احيا، نشر، حفاظت و مرمت، تحقيق و تصحيح ميراث مكتوب و گران‌بهای موجود در كتابخانه‌های شخصی و عمومی كرده و میكنند افتخاری است كه كتابخانه‌ی مجلس انجام آن را بر ذمه‌ی خود دانسته و با ابتكارِ برگزاری آيين ويژه‌ی سالانه‌ای همزمان با برنامه‌های هفته‌ی كتاب جمهوری اسلامی ايران از اين فرزانگان دانشمند و متواضع و متخصصان بي‌ادعا و صبور، تجليل كرده و با انتشار آثاری در قالب ويژه‌نامه و يادنامه به قدرشناسی از اين بزرگواران تلاش نموده تا شيوه‌ی زندگی و روش علمی ايشان چراغ راهی باشد برای ايجاد انگيزه در محققان جوان. در آيين‌های هشت‌گانه‌ی برگزار شده در سال‌های 87-79 از اين اسوه‌های مجاهدت علمی به‌صورت ويژه تجليل به عمل آمده است:

• سال اول(1379): همایش مقدماتی؛
• سال دوم(1380): استاد عبدالحسين حائری، كتابشناس برجسته؛
• سال سوم(1381): استاد محمدتقی دانش‌پژوه، فهرست‌نگار شهير؛
• سال چهارم(1382): استاد احمد منزوی، فهرست‌نگار شهير؛
• سال پنجم(1383): استاد دكتر اصغر مهدوی، کتابشناس و نسخه‌شناس برجسته؛
• سال ششم(1384): حجه الاسلام و المسلمين استاد سيد احمد حسينی اشكوری، فهرست‌نگار برجسته؛
• سال هفتم(1385): استاد سيد عبدالله انوار، مصصح و فهرست‌نگار برجسته؛
• سال هشتم(1386): استاد مير جلال‌الدين محدث ارموی، مصصح برجسته؛
• از سال نهم به بعد این همایش از سوی دیگر نهادهای فرهنگی و پژوهشی مانند کتابخانه‌ی ملی جمهوری اسلامی ایران و کتابخانه‌ی آستان قدس برگزار می‌گردد.

■ همایش تاریخ مجلس

مجلس شورای ملّی، ميراث انقلاب مشروطه و مهمترين شاخص دموكراسی است كه دوره‌های پرفراز و نشيبی را در طی سال‌ها سپری نموده است. مجلس مشروطه با داشتن نقش حياتی در اداره و هدايت كشور، تأثير عميق و تعيينكننده‌ای در سرنوشت و سياست‌های كشور به جای گذاشت. از اين رو بررسی نحوه‌ی انتخابات مجلس و شناخت تركيب نمايندگان نه تنها می‌تواند خاستگاه واقعی وكلای مجلس و آراء صادره از سوی آنان را بازشناسی نمايد بلكه قادر است چگونگی مشاركت مردم و نحوه‌ی تأثيرگذاری مجلس در تحوّلات كشور را مورد بررسی قرار دهد. به منظور دستيابی به اين هدف، كتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی اقدام به برگزاری همایش‌هايی در جهت تعيين نقش و جايگاه مجلس در سياست‌های كشور و چگونگی كاركرد آن در طی ادوار مختلف نموده است. این همایش‌ها که به نشست تخصصی تاریخ مجلس نیز معروف است به صورت دوره‌ای برگزار می‌گردد. در همايش نخست، تلاش شد تا به طور كلّی به تمامی ابعاد و زوايای مجلس در طی دوران برپايی آن پرداخته شود. در همایش دوم، با محدودتر شدن دوره‌ی مورد نظر، كاركرد مجلس شورای ملّی، به طور خاص در دوره‌ی پهلوی اوّل مورد بررسي قرار گرفت. مجموعه مقالات این همایش‌ها نیز به صورت ویژه‌نامه‌های ضمیمه‌ی مجله‌ی پیام بهارستان منتشر شده است. تا کنون 2 همایش به شرح زیر برگزار شده است.

• نخستین همایش تاریخ مجلس؛ دوشنبه، 31 خرداد 1389

این همایش در نوع خود نخستین همایشی بود که به طور مستقل و متمرکز به تاریخ مجلس در ایران و موضوعات مربوط به آن پرداخت. از اهداف اصلی این همایش می‌توان به شناسایی استعدادهای حوزه‌ی تاریخ‌نگاری مجلس در ایران، رفع برخی شبهات و انتشار منابع و مآخذی در این زمینه دانست. از مقالات رسیده به دبیرخانه‌ی همایش، 135 مقاله در ویژه‌نامه‌ی پاییز پیام بهارستان چاپ شد.

• دومین همایش تاریخ مجلس؛ چهارشنبه، 4 خرداد 1390

دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس با نگاهی به ساختار و کارکرد مجلس شورای ملّی در دوره‌ی رضاشاه (1320- 1300هـ.ش.) به همّت مرکز اسناد و مرکز تحقیقات تاریخ مجلس در صحن علنی ساختمان قدیمی مجلس شورای ملی واقع در میدان بهارستان برگزار گردید.

• سومین همایش تاریخ مجلس؛ سه‌شنبه، 26 اردیبهشت 1391

موضوع اصلی این همایش، نگاهی به ساختار و کارکرد مجلس شورای ملی از دوره‌ی سیزدهم تا شانزدهم بود.

■ نشست تاریخ شفاهی 

برای معرفی و گسترش روش‌های نوین جمع‌آوری، حفظ و اطلاع‌رسانی در حیطه‌ی منابع تاریخ معاصر ایران و با توجه به نقش سازندهی تاریخ شفاهی در تاریخ‌نگاری مستند، «انجمن تاریخ شفاهی ایران»، هر سال نشست تاریخ شفاهی را به میزبانی یکی از مؤسسات فعال در عرصه‌ی تاریخ شفاهی و تاریخ‌پژوهی برگزار می‌کند. اولین نشست در اسفند 1384 در کتابخانه‌ی ملی برگزار گردید. هفتمین نشست تاریخ شفاهی نیز به میزبانی کتابخانه‌ی مجلس، در روز سه‌شنبه، 11 بهمن 1390 در ساختمان قدیمی مشروطه برگزار گردید.

■ نخستین همایش بین‌المللی میراث مکتوب ایران و افغانستان؛ شنبه، 12 تیر 1389 

هدف از برگزاری این همایش، شناسایی اشتراکات فرهنگی و میراث مکتوب مشترک فارسی‌زبان ایران و افغانستان بود که تا کنون از نگاه افکار عمومی مغفول مانده بود، تحکیم روابط فرهنگی دو کشور و ایجاد شرایط مناسب برای انجام تلاش‌های مشترک برای شناسایی، نگهداری شناساندن این میراث مشترک بوده است.

■ همایش بازشناسی مناسبات فرهنگی ایران و عراق، سه‌شنبه تا شنبه، 13 تا 17 اردیبهشت 1390 

هدف از برگزاری این همایش شناخت بیشتر پژوهشگران دو کشور از مشترکات فرهنگی و تاریخی یکدیگر بود و در حدود 120 نفر از استادان دانشگاه‌های بغداد، بصره، نجف، کوفه و سایر دانشگاه‌ها در این همایش شرکت داشتند. مدت همایش 5 روز در تهران، قم و مشهد بود و در روزهای سه‌شنبه تا شنبه مورخ 13 تا 17 اردیبهشت 1390 برگزار گردید. از جمله مهمانان ویژه‌ی این همایش دکتر ابراهیم جعفری- نخست‌وزیر سابق عراق- و دکتر احمد چلبی- نماینده‌ی فعلی مجلس عراق- بودند.

■ مراسم چهره‌گشایی از نسخه‌برگردان قرآن خطی موزه‌ی توپقاپی سرای استانبول 

به منظور رونمایی از نسخه‌برگردان «معانی کتاب الله تعالی و تفسیرةالمنیر» مراسمی در روز یکشنبه، 16 بهمن 1390، ساعت 15 و 30 دقیقه در صحن علنی عمارت قدیمی و زیبای مجلس شورای ملی(ساختمان مشروطه) با حضور جناب آقای دکتر علی لاریجانی-ریاست مجلس شورای اسلامی-، جناب آقای دکتر رسول جعفریان-رئیس کتابخانه‌ی مجلس-، جناب آقای امید یاردم(Umid Yardim)-سفیر محترم جمهوری ترکیه در تهران-، جناب آقای ایلبر اورتایلی(ilber Ortayli)- پژوهشگر و رئیس کاخ‌موزه‌ی توپ‌قاپی‌سرای استانبول، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو- و جمعی از پژوهشگران قرآنی و علماء شرکت داشتند. این نسخه‌ی نفیس قرآنی در بخش انتشارات معرفی شده است.

■ نگارخانه‌ی کتابخانه‌ی مجلس 

در اواخر سال 1389 بود که ایجاد نگارخانه‌ای در سرسرای ورودی کتابخانه‌ی مجلس به منظور تقویت ارتباط بین هنرمندان و اقشار مختلف جامعه و معرفی آثار هنری و حمایت از هنرمندان در دستور کار قرار گرفت. از آنجا که کتابخانه‌ی مجلس روزانه پذیرای بیش از 500 نفر از محققین و مراجعین و گروه‌های بازدیدکننده از مدارس، دانشگاه‌ها ، نهادها و سازمان‌ها است این نگارخانه فرصت و مکان مناسبی برای تحقق اهداف فوقالذکر میباشد. تاکنون نمایشگاه‌های ذیل در نگارخانه‌ی این کتابخانه برگزار شده است:

1- افتتاح نگارخانه در ماه مبارک رمضان 1390 با آثار قرآن‌های نفیس خطی موجود.

2- نمایشگاه تخصصی مرمت تابلوهای نقاشی در مهر ماه 1390.

3- نمایشگاه آثار خوشنویسی استاد مجتبی سبزه در اواخر مهر و اوایل آبان 1390.

4- نمایشگاه کتاب کودک بمناسبت هفته‌ی كتاب در آبان ماه 1390.

5- نمایشگاه عکس مجلس به‌نام «مجلس دیروز امروز» در آذر ماه 1390.

6 - نمایشگاه «دریای عطش» از آثار خوشنویسی استاد حسن آهنگران در آذر ماه 1390.

7 – نمایشگاه شبیه‌نامه‌ی دوره‌ی قاجار موجود در کتابخانه‌ی مجلس به مناسبت ماه محرم و صفر در دی ماه 1390.

8 – نمایشگاه عکس به‌نام «کبوتران حرم » بمناسبت ماه صفر در دی ماه 1390.

قابل توجه است که برای پربارتر کردن این نمایشگاه‌ها، در مراسم افتتاحیه‌ی برخی از این نمایشگاه‌ها سمینارهایی نیز برگزار گردید.

اساسنامه و ساختار سازمانی 

اساسنامه‌ی كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی در جلسه‌ی روز سه‌شنبه، مورخ 13 آذر 1375 به تصویب مجلس و در تاریخ 5 دی 1375 به تأیید شورای نگهبان رسید. اساسنامه‌ی مذکور دارای 13 ماده و 2 تبصره است. مطابق ماده‌ی اول این اساسنامه؛ کتابخانه‌ی مجلس، مؤسسه‌ای تحقیقاتی، فرهنگی و خدماتی است که زیر نظر مستقیم رئیس مجلس فعالیت می‌کند. ماده‌ی 3 اساسنامه بیان می‌دارد هدف اصلی و بنیادی کتابخانه‌ی مجلس جمع‌آوری آثار حقوقی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی با تأکید بر اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی، حفظ و نگهداری میراث ملی، آثار کمیاب و خطی و موزه‌ای و انتشار مناسب آن، ارائه‌ی خدمات به نمایندگی مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان، مجلس خبرگان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، دولتمردان نظام و پژوهشگران داخلی و خارجی، دانشجویان و سایر مراجعین است. ماده‌ی 5 به ارکان کتابخانه می‌پردازد. این ارکان عبارتند از هیأت أمنا و رئیس کتابخانه. مطابق ماده‌ی 6، اعضای هیأت أمنا عبارتند از رئیس مجلس، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات، رئیس کمیسیون فرهنگی، کارپرداز فرهنگی و دو نفر از کارشناسان کتابداری و کتابشناسی به پیشنهاد رئیس کتابخانه و تأیید رئیس مجلس. رئیس مجلس، رئیس هیأت أمنا و رئیس کتابخانه، دبیر هیأت أمنا است. مطابق ماده‌ی 10، وظایف هیأت أمنا بدین قرار است: سیاستگذاری و برنامه‌ریزی و تعیین خطمشی کلی در امور کتابخانه، بررسی و تصویب بودجه‌ی سالانه‌ی کتابخانه، پیشنهاد تغییر و اصلاح اساسنامه به کمیسیون مشترک امور اداری و استخدامی و دیوان محاسبات، بودجه و امور مالی مجلس، استماع و اظهار نظر نسبت به گزارش رئیس کتابخانه، تصویب آیین‌نامه‌های داخلی مورد نیاز کتابخانه، تهیه و تصویب آیین‌نامه‌های مالی، استخدامی و تشکیلاتی کتابخانه و مشاوره با رئیس مجلس در جهت تثبیت یا عزل رئیس کتابخانه. بر اساس ماده‌ی 11، رئیس کتابخانه مستقیماً از طرف رئیس مجلس منصوب می‌شود و بر طبق ماده‌ی 12، وظایفی چون سرپرستی کلیه‌ی امور کتابخانه، مراقبت بر حسن اجرای اساسنامه و تصمیمات هیأت أمنا، معرفی اعضای انتخابی هیأت أمنای کتابخانه به رئیس مجلس، اخذ مجوزهای لازم جهت استخدام از هیأت أمنا، نصب و عزل کارکنان کتابخانه، امضای کلیه‌ی قراردادها و اسناد مالی و افتتاح حساب با رعایت ضوابط و مقررات قانونی، پیش‌بینی راه‌های افزایش درآمد جهت پیشنهاد به هیأت أمنا، پیشنهاد بودجه‌ی سالانه و تهیه‌ی گزارش عملکرد آن، پیشنهاد آیین‌نامه‌های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی به هیأت أمنا، پیشنهاد تغییر و یا اصلاح اساسنامه به هیأت أمنا و دعوت از اعضای هیأت أمنا برای تشکیل جلسه را بر عهده دارد.

پژوهش و انتشارات 

از فعالیت‌های مهم کتابخانه‌ی مجلس که نقش مهمی در احیای میراث گذشتگان، اشاعه‌ی فرهنگ و دانش و در دسترس قرار دادن منابع علمی دارد، پژوهش و انتشارات است که در قالب دو مدیریت به شرح زیر انجام می‌گیرد.

پژوهش 

تحقيق در عرصه‌ی متن‌پژوهی و تصحيح و احيای نسخه‌های خطی كه منجر به ارائه‌ی دستاوردهای علمی، فرهنگی و هنری فرهيختگان اعصار گذشته به نسل كنونی و نسل‌های بعدی مي‌شود جان‌مايه‌ی مبارك تلاش‌هايی است كه در «مركز پژوهش كتابخانه‌ی مجلس» صورت می‌پذيرد تا ضمن پاسداشت هويت ملی و تأكيد بر اصالت‌های تمدن شكوهمند خودی، دلنگرانی گرفتار آمدن نسل نو در مهلكه‌ی هول‌انگيز بی‌هويتی و شيفتگی‌های تحميلی به خرده‌فرهنگ‌های بی‌اصالت كاهش يابد. كتابخانه‌ی مجلس كه خود گنجينه‌ی بي‌نظيری از اين مواريث معنوی را پاسداری میكند در راستای همين سياست و برنامه‌ی استراتژيك با تشكيل مركز پژوهش، كار سنگين و طاقت‌فرسای تحقيق، تصحيح و انتشار اين گنج‌های دانش و معرفت و فعالیت در دیگر عرصه‌های پژوهشی و انتشاراتی را در دستور كار خود قرار داده و با بهره‌گيری از تجارب، تخصص و علاقه‌ی جمعی از پژوهشگران متعهد و صاحب‌رأي، ساليانی است كه در اين مسير گام برمی‌دارد. حاصل این تلاش‌ها که با حمایت شمار فراوانی از پژوهشگران همکار صورت گرفته تا کنون بیش از 320 عنوان کتاب بوده است که در بخش انتشارات توضیحات مختصری درباره‌ی این کتاب‌ها ارائه می‌شود.

انتشارات 

به طور کلی انتشارات کتابخانه‌ی مجلس از لحاظ محتوا و متصدی در 3 مقوله‌ی اصلی «لوح فشرده»، «مجله‌ی تخصصی» و «کتاب» به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌گردد.

لوح‌های فشرده

مدیریت فن‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ی مجلس در راستای معرفی نشریات ادواری قدیمی، کتاب‌های چاپی و نسخ خطی خود و دسترسی آسان‌تر پژوهشگران به این منابع، لوح‌های فشرده‌ای از تصاویر دیجیتالی آنها را منتشر نموده است. بخش اعظم این لوح‌های فشرده مربوط به مطبوعات ادواری قدیمی است که گنجینه‌ی ارزشمندی از منابع پژوهشی و بیان‌کننده‌ی زاویه‌ای از تاریخ این کشور است. بیش از 2 سال است که کتابخانه‌ی مجلس با درک این مهم اقدام به انتشار مطبوعات قدیمی در قالب لوح‌های فشرده نموده است. اگرچه این اقدام در نوع خود اولین بار است که توسط یک کتابخانه انجام پذیرفته و لیکن در طی این میسر مشکلات فراوانی به همراه داشته است. با توجه به هدف ذکرشده، این اقدام بی‌بدیل دارای مزایای بسیار دیگری است که از آن جمله می‌توان به دسترس‌پذیری آسان‌تر و همگانی‌تر این مطبوعات، معرفی بسیاری از نشریات قدیمی که ممکن است افراد زیادی حتی از وجود آن‌ها بی‌اطلاع باشند و تلاش در جهت یکپارچه‌سازی و تکمیل نواقص و کسری مطبوعات ارائه شده است.

1. لوح مطبوعات فارسی ایران1 

تاریخ انتشار لوح فشرده: مرداد 1388 این مجموعه که در قالب 14 عدد لوح فشرده ارائه گردیده، مشتمل بر 58 عنوان مطبوعات فارسی است که بخش عمده آن مربوط به دوران مشروطه و تعداد انگشت‌شماری مربوط به دوران پهلوی اول و دوم می‌باشند. عناوین مطبوعات ارائه شده در این مجموعه عبارتند از: آذربایجان، آزاد، ابلاغ، احتیاج، احسن اخبار، اختر، اخوت، ادب، اردوی همایونی، اطلاع، اقبال، الجناب، المطبة فی‌الفارس، امید، انجمن، انجمن تبریز، ایران، ایران سلطانی، بشارت، پرورش، تربیت، تمدن، ثریا، جریده ادب، جریده ملی، چهره‌نما، حبل‌المتین، حدید، حفظ‌الصحه، حکمت، خلاصه الحوادث، خلافت، دانش، روزنامه دولت علیه، روزنامه ملی تبریز، شاهنشاهی، شرف، شکر، عدالت، علمی، غرش، فلاحت مظفری، قانون، کاغذ اخبار، کمال، مجلس، مجموعه اخلاق، مرآت‌السفر، مریخ، معارف، ملت سنیه ایران، ناصری، ندای وطن، نظامی دولتی، نوروز، وطن، وقایعه اتفاقیه، وقایع عدلیه.

2. تذکرات دیانتی و ندای حق تاریخ انتشار لوح فشرده: مهر ماه 1388 لوح فشرده حاضر شامل پنجاه شماره از نشریه تذکرات دیانتی و دوازده شماره‌ی نشریه ندای حق است که به مدیریت مرحوم آیتالله حاج شیخ غلامحسین تبریزی انتشار می‌یافته است.

3. روزنامه استوار قم 

تاریخ انتشار لوح فشرده: مهر ماه 1388 بسته‌ی دیجیتالی ارائه شده مشتمل بر چهار لوح فشرده و در برگیرنده چهل سال انتشار این روزنامه است که البته دارای نواقصی در برخی شماره­ها است.

4. مجلةالاسلام و دعوةالاسلام 

تاریخ انتشار لوح فشرده: آذرماه 1388 این لوح فشرده مشتمل بر دو مجله‌ی الاسلام و دعوةالاسلام از سید محمد علی داعیالاسلام می‌باشد.

5. الدین و الحیوة 

تاریخ انتشار لوح فشرده: بهمن ماه 1388 اين نشريه كه طی سال‌های ۱۳٤٦ تا ۱۳۵٠ قمری به مدیریت آيتالله شيخ علی مقدس تبريزی (خيابانی) انتشار يافته، يكی از نشريات دينی است كه در چهارچوب كلام جديد اسلامی، تلاش كرده است به شبهات ايجاد شده درباره‌ی اسلام در روزگار سخت بعد از مشروطه پاسخ دهد.

6. مجله مسلمین 

تاریخ انتشار لوح فشرده: اسفندماه 1388 نشریه‌ی مسلمین، مجله‌ی ماهانه‌ی دینی، اخلاقی، اجتماعی، علمی و سیاسی ارگان اتحادیه‌ی مسلمین است. این مجله با مدیریت مهدی حاج سراج انصاری با عنوان نشریه‌ی ماهانه‌ی اتحادیه مسلمین از سال 1328 ش تا سال 1335 منتشر می‌شد.

7. مجله آئین اسلام 

تاریخ انتشار لوح فشرده: فروردین ماه 1389 نخستین شماره‌ی آیین اسلام در تاریخ 1/1/1323ش. در چاپخانه‌ی تابان تهران انتشار یافت وآخرین شماره‌ی آن (373) در دهه‌ی 1330 منتشر شد. این نشریه پس از 24 سال و اندی وقفه، از یکم تیر 1358 دوره‌ی دیگری از حیات خود را آغاز کرد که بسیار کوتاه بود.

8. مجموعه حکمت 

تاریخ انتشار لوح فشرده: فروردین ماه 1389 خاندان سادات برقعی در قم، از خاندان‌های معروف علمی و فرهنگی هستند. برادران سید فخرالدین، یحیی، صدرا و ناصر چهار برادر بودند که در کار انتشارات و چاپخانه بوده و سال‌ها در این زمینه فعالیت داشتند.

۹. روزنامه مجلس 

تاریخ انتشار لوح فشرده: خردادماه 1389 این بسته نرم افزاری مشتمل بر 5 سال انتشار دوره‌ی کامل روزنامه‌ی مجلس بین سال‌های 1324 تا 1330 قمری است که تصاویر کامل آن در اختیار پژوهشگران و علاقه مندان قرار گرفته است.

10. لوح مطبوعات افغانستان 

تاریخ انتشار لوح فشرده: تیرماه 1389 این بسته‌ی نرم‌افزاری به بهانه‌ی نخستین همایش میراث مشترک مکتوب ایران و افغانستان انتشار یافته است. موجودی آن شامل 34 عنوان نشریه‌ی افغانستانی است که در آرشیو کتابخانه‌ی مجلس نگهداری می‌شود.

11. لوح مطبوعات دینی1 

تاریخ انتشار لوح فشرده: مردادماه 1389 لوح مطبوعات مذهبی مشتمل بر 6 عنوان مجله( نامه فروغ علم، تعلیمات اسلامی، گنج شایگان، مردان خدا، دارالسلام، همایون) انتشار یافت.

۱۲. مجله بررسی های تاریخی 

تاریخ انتشار لوح فشرده: شهریورماه 1389 مجله‌ی بررسی‌های تاریخی از جمله نشریات پژوهشی ـ تاریخی پیش از انقلاب است.

۱۳. درس‌هایی از مکتب اسلام 

تاریخ انتشار لوح فشرده: مهرماه 1389 لوح فشرده‌ی مجله‌ی «درس‌هایی از مکتب اسلام» شامل مطبوعات «درس‌هایی از مکتب اسلام»، «مکتب تشیع » و نشریه «کتابخانه‌ی مسجد اعظم » انتشار یافته است.

۱4. مجله‌ی مکتب اسلام 

مجله مکتب اسلام مشهورترین مجله‌ی دینی در سه دهه‌ی پیش از انقلاب است. نخستین شماره‌ی آن در بهمن ماه 1337 با عنوان درس‌هایی از مکتب اسلام زیر نظر تنی چند از روحانیون حوزه‌ی علمیه قم منتشر شد.

۱۵. مجله‌ی مکتب تشیع 

نشریه‌ی مکتب تشیع توسط آقایان هاشمی رفسنجانی و محمد جواد باهنر و محمدباقر مهدوی منتشر می‏شد.

۱۶. نشریه مسجد اعظم 

کتابخانه‌ی مسجد اعظم که در نیمه‌ی دوم دهه‌ی 1330 با حمایت آیتالله العظمی بروجردی منتشر شد، پس از تأسیس، نشریه‌ای با عنوان نشریه‌ی مسجد اعظم منتشر کرد.

۱۷. لوح مطبوعات دینی 2 

تاریخ انتشار لوح فشرده: آبان ماه 1389 لوح مطبوعات دینی 2 مشتمل بر 5 نشریه‌ی ایمان(انتشار از 1322 ش)، جلوه(انتشار از 1323 ش)، خرد(انتشار از 1328 ش)، پیکار قم(انتشار از 1334 ش) و معارف اسلامی(انتشار از 1345 ش) است.

۱۸. مجله هنر و مردم 

تاریخ انتشار لوح فشرده: آبان ماه 1389

۱۹. مجله اتاق تجارت 

تاریخ انتشار لوح فشرده: دیماه 1389 لوح فشرده اطاق تجارت ایران مشتمل بر انتشار شمارگان 1 تا 194 این مجله‌ی تجاری ارزشمند بین سال های 1308 تا 1317 می‌باشد که در قالب این لوح‌های فشرده و با همکاری اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران انتشار یافته است.

۲۰. نشریه دانشکده ادبیات تبریز 

تاریخ انتشار لوح فشرده: دیماه 1389 این لوح فشرده شامل شماره‌های نشریه‌ی دانشکده‌ی ادبیات تبریز از سال اول تا پنجاه و دوم ( 1388-1327هـ.ش) یعنی از شماره‌ی 1 تا 211 است.

۲۱. لوح مطبوعات فارسی ایران 2 

تاریخ انتشار لوح فشرده: فروردین ماه 1390 این مجموعه شامل 32 عنوان نشریه‌ی قدیمی فارسی است که در قالب 5 لوح فشرده منتشر گردیده، عناوین این نشریات عبارتند از: آئینه عیب نما، انجمن ملی ولایتی گیلان، حبل‌المتین رشت، راه نجات، سروش، طوطی، کشکول تهران، ناله ملت، آزاد، پروانه، خراسان، روح‌القدس، صبح صادق، عصر جدید، گل زرد، ندای اسلام، آشفته، تجدد، خورشید، زمان وصال، صور اسرافیل، فارس، گلستان، ندای جنوب، اتحاد اسلام، جنوب، خیرالکلام، ساحل نجات، طوس، کشکول اصفهان، گیلان و وقت.

۲۲. جراید نجف 

تاریخ انتشار لوح فشرده: اردیبهشت ماه 1390

۲۳. مجله خواندنیها 

تاریخ انتشار لوح فشرده: اردیبهشت ماه 1390 دوره‌ی کامل مجله‌ی خواندنی‌ها در قالب یک بسته‌ی نرم‌افزاری مشتمل بر 6 عدد لوح فشرده انتشار یافته است.

۲۴. مطبوعات لرستان1 (مجموعه سید فرید قاسمی) 

تاریخ انتشار لوح فشرده: مرداد ماه 1390 لوح حاضر، در بردارنده‌ی 7 عنوان از مطبوعات استان لرستان، یا به سخن دقیق‌تر نشریه‌های چاپی خرم‌آباد است.

۲۵. نشریه‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان 

تاریخ انتشار لوح فشرده: شهریورماه 1390 اولین شماره‌ی مجله‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان در زمستان 1343 منتشر گردید.

۲۶. نشریه هفتگی تماشا 

تاریخ انتشار لوح فشرده: آبانماه 1390 این مجموعه شامل 4 لوح فشرده در برگیرنده‌ی 8 سال انتشار هفته‌نامه‌ی تماشا است که از 27 اسفند 1349 تا 2 دی 1357 منتشر می‌شده و به بیان رویدادهای فرهنگی و هنری ایران و جهان می‌پرداخته است.

۲۷. لوح مطبوعات دینی 3 

تاریخ انتشار لوح فشرده: آبانماه 1390 این لوح فشرده مشمل بر 8 عنوان مطبوعات دینی با عناوین، نشریات الاسلام، پرچم اسلام، دانش‌آموز، دعوةالحق، دنیای اسلام، رواق، نهضت اسلام(سید صادق تقوی)، نهضت اسلام(سید جلال کاشانی) می باشد.

28. مطبوعات دينی 4 

شامل نشريه ندای حق و وظيفه است.

۲9. مجلةالعرفان 

تاریخ انتشار لوح فشرده: آذرماه 1390

30. لوح مطبوعات فارسی ایران 3 

تاریخ انتشار لوح فشرده: آذرماه 1390 آنچه در این لوح فشرده ارائه گردیده در بر گیرنده‌ی 37 عنوان مطبوعات قدیمی فارسی است. عناوین مطبوعات این لوح فشرده عبارتند از: اخوت تبریز، ادب، اصفهان، آفتاب، اقیانوس، انجمن اصفهان، انجمن بلدیه اصفهان، انجمن تبریز، انوشیروان، برجیس، برید شمال، بشارت، بلدیه، بهلول تهران، بهلول رشت، بی طرف، تنبیه درخشان، جهاد اکبر، حرف حق، دهریه، رهنما، زاینده رود، طریقةالفلاح، عدالت، عروةالوثقی، گنجینه فنون، مجاهد، مجموعه اخلاق، محاکمات، مساوات، معارف، مفتاح الظفر، ناقور، نجات تهران، ندای اسلام، ندای ترقی، نسیم شمال.

31. آثار مخطوط خواجه نصیرالدین طوسی در کتابخانه‌ی مجلس(کنگره بین‌المللی هفتصد و پنجاه‌مین سالگشت دانشمند بزرگ خواجه نصیرالدین طوسی) 

32. کتاب‌های دستنویس شیخ بهائی

33. مجلس دیروز و امروز (مصوّر) 

34. نسخه‌ی خطی نهج‌البلاغه

35. نسخه‌ی چاپی قرآن معتمدی 

36. نسخه‌ی خطی «الابانة»

37. فهرست نسخ خطی کتابخانه‌ی مجلس 

38. فهرست منابع کتابخانه‌ی مجلس برای تبلت، لپ‌تاب و آندرویید

39. مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی و اسلامی 

41. لوح فشرده‌ی «التفهیم لاوائل صناعةالتنجیم»

این کتاب، تنها نوشته‌ی فارسی ابوریحان بیرونی(362-440 هجری قمری) است و سال تألیف آن را 420 هجری قمری در غزنین می‌دانند. این نسخه در روز پنجشنبه، 6 صفر 538 هجری قمری به خط محمد بن جورابی کتابت شده و به شماره‌ی 2132 در کتابخانه‌ی مجلس نگهداری می‌شود.

42. لوح فشرده‌ی صحيفه سجاديه به خط احمد نيريزی 

43. لوح فشرده مثنوی معنوی

44. مطبوعات زنان 1 

مجلات تخصصی 

کتابخانه‌ی مجلس در شناساندن میراث مکتوب و اسنادی خود و کمک به پیشرفت پژوهش‌های فرهنگی 4 عنوان نشریه‌ی علمی-پژوهشی به شرح زیر منتشر می‌کند.

1. پیام بهارستان 

اين مجله در دوره‌ی اول با قطع رحلی، ماهنامه‌ای در زمينه‌ی كتابداری و اطلاع‌رسانی بود كه تحت نظر شورای سردبيری و شورای نويسندگان با بهره‌گيری از فعاليت‌های فكری، ذوقی و قلمی همكاران كتابخانه و دانشجويان و پژوهشگران منتشر می‌شد. در این دوره یعنی از اسفند 1379 تا تابستان 1387، 81 شماره توفيق نشر يافت. در طول اين دوره، ويژه‌نامه‌های متعددی در موضوعات مختلف مانند هفت دوره آيين بزرگداشت حامیان نسخ خطی، كتابخانه‌ی شماره‌ی 2، مرمت، اسناد، مولانا جلال‌الدين بلخی، نشريات و ضميمه‌های درخصوص سهل تُستری، خانبابا مشار، دكتر محسن صبا و مرحوم احمد گلچين معانی نيز منتشر گرديد. دوره‌ی دوم اين نشريه از پاییز سال 1387 به صورت فصلنامه‌ی اسناد، مطبوعات و متون در قطع وزيری آغاز شد و تاكنون 15 شماره از اين فصلنامه و 2 ويژه‌نامه در زمینه‌ی تاریخ پزشکی با عناوین «ویژه‌نامه‌ی تاریخ پزشکی»، پاییز 1389و «ضمیمه‌ی شماره‌ی سیزدهم(ویژه‌ی طب سنتی 2)»، پاییز 1390 و 2 ویژهنامه در زمینه‌ی تاریخ مجلس با عناوین «ضمیمه‌ی شماره‌ی 10 پیام بهارستان»، زمستان 1389 و «ضمیمه‌ی شماره‌ی 12 پیام بهارستان»، تابستان 1390 و «ویژه‌نامه‌ی حقوق و قانونگذاری»، زمستان 1390 منتشر گرديده است.

2. نامه بهارستان 

نشريه‌ای بين‌المللی است كه به منظور انجام مطالعات و تحقيقات تخصصی در حوزه‌ی نسخه‌شناسی و نسخه‌پردازی و با هدف ترغيب و تشويق پژوهشگران این حوزه و با انگيزه‌ی انعكاس تحقيقات در خصوص شناسايی، حفاظت، نگهداری، ترميم، احيا، نقد و معرفي نسخه‌ها و اسناد خطی منتشر می‌شود و از اقبال و توجه علاقمندان بسياری در سراسر ايران و جهان برخوردار است. كارشناسان و گروه مشاوران علمی اين نشريه كه همه از چهره‌های سرشناس اين فن در عرصه بين‌المللی هستند به ترتيب الفباي نام خانوادگی عبارتند از: اُلگ ف. آكيموشكين(روسيه)، عبدالله انوار(ايران)، آنجلو ميكله پيه مونتسه(ايتاليا)، عبدالحسين حائری(ايران)، فرانسيس ريشار (فرانسه)، ابراهيم شبّوح (اردن)، سيد اميرحسن عابدی(هند)، ايمن فؤاد سيد(مصر)، نجيب مايل هروی(افغانستان)، علينقی منزوی(ايران)، عارف نوشاهی(پاكستان)، محمد عيسی ولی(انگلستان) و يان يوست ويتكام(هلند). مرحوم ایرج افشار و مرحوم احمد منزوی نیز قبل از فوت‌شان عضو علمی این مجله بودند. از اين نشريه که از آغاز تا كنون با سردبیری جناب آقای مطلبی کاشانی همراه بوده، از بهار 1379 تاكنون18 شماره منتشر شده است.

3. اسناد بهارستان 

«اسناد بهارستان»، فصلنامه‌ای است در حوزه‌ی اسناد كه قصد دارد به ياری اهل قلم، با انتشار اسناد مكتوب و شفاهی آرشيوهای اسنادی، آن‌ها را در دسترس پژوهشگران قرار دهد تا بر این اساس، پژوهش‌های علمی مستندی، نگاشته و منتشر گردد. در هر فصل، در «اسناد بهارستان»، مقالاتی در حوزه‌ی اسناد به زیور طبع آراسته می‌شود. اسنادی كه برای نخستين بار از دل بايگاني‌ها بيرون می‌آيد و ناگفته‌هايی را از ساليان دراز از سر كلك نويسندگانی فرهیخته بازگو میكند. اولین شماره‌ی این مجله در بهار 1390 منتشر گردید. تا کنون 5 شماره بیرون آمده است. همچنین شماره‌ی سوم این نشریه ضمیمه‌ای تحت عنوان «برگزیده‌ی مقالات دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس» دارد.

4. مطبوعات بهارستان 

مجله‌ی پیام بهارستان دارای سه موضوع اصلی متون، اسناد و مطبوعات است که موضوع اسناد آن با انتشار مجله‌ای مستقل به نام «اسناد بهارستان» از آن منفک شد. بخش مطبوعات آن نیز در پاییز سال 1390 با عنوان «مطبوعات بهارستان» از آن جدا گردید. این مجله شامل مقالات و مطالبی در حوزه‌ی تاریخ مطبوعات پارسی‌زبان و مطالعات نشریات ادواری پارسی‌زبان چه موجود در کتابخانه‌ی مجلس و چه موجود در سایر مراکز فرهنگی است. تا کنون 2 شماره منتشر گردیده است.

کتاب‌ها

یکی از وظایف کتابخانه‌ی مجلس، تلاش برای توسعه‌ی مطالعات و تحقیقات مربوط به متون، اسناد، نسخه‌های خطی و فهرست‌نویسی است. در این زمینه مرکز پژوهش کتابخانه‌ی مجلس با فعالیت پانزده‌ساله‌ی خود تلاش کرده است تا کارنامه‌ی در خوری ارائه دهد. موضوعات کلی کتاب‌های منتشره عبارتند از ادبیات عرب، ادبیات فارسی، اسناد، تاریخ و جغرافیا، حکمت( فلسفه، کلام، منطق، عرفان)، دین، علوم قرآنی و روایی، علوم و فنون، فقه و اصول، کلیات و تاریخ مطبوعات می‌باشد.

مجموعه‌ها 

برخی از این منشورات به‌صورت سری و مجموعه منتشر می‌شود که به قرار زیر است.

1. گنجینه بهارستان 

کتابخانه‌ی مجلس در راستای احیاء و نشر نسخ خطی با ارزش خود تلاش می‌کند با همت گروه‌ی از محققان حوزه و دانشگاه مجموعه‌ی نسخه‌های خطی کم حجم معروف به « رساله » را تحت عنوان « گنجینه بهارستان » در قالب 8 موضوع یعنی «علوم قرآنی و روایی»، «حکمت شامل منطق، فلسفه، کلام و عرفان»، «فقه و اصول»، «اخلاق»، «ادبیات فارسی»، «ادبیات عربی»، «تاریخ و جغرافیا» و «علوم و فنون» تصحیح و به پیشگاه اندیشوران عرضه نماید. تا کنون از این مجموعه 15 جلد منتشر شده است. دبیری و نظارت علمی این مجموعه بر عهده‌ی بهروز ایمانی است. تفاوت این مجموعه با میراث بهارستان این است که هر جلد گنجینه بهارستان تنها به یک موضوع اختصاص دارد، اما هر جلد میراث بهارستان موضوعات مختلف را در بر می‌گیرد.

2. نسخه‌پژوهی 

مجموعه‌ای درباره‌ی فهرست‌های كتابخانه‌های ايران، پژوهش‌های نسخه‌شناسی، تصحيح رساله‌های خطی، كتابشناسی‌های موضوعی، راهنمای كتابخانه‌ها، برافزوده‌ها و نويافته‌های خطی، تصحيح و تكمله بر فهرست‌ها و كتابشناسی‌ها، اطلاع‌رسانی در حوزه نسخه‌های خطی است كه تا كنون 3 دفتر از آن به كوشش ابوالفضل حافظيان بابلی تدوین و منتشر گرديده است.

3. اوراق عتیق 

این مجموعه که تاکنون دفتر اول و دوم آن انتشار یافته است حاوی فهرست کتابخانه‌های مختلف است که در جهان پراکنده بوده و تاکنون فهرست آن‌ها انتشار نیافته بود. علاوه بر این، شماری مقاله‌ی پژوهشی نیز در حوزه‌ی نسخه‌شناسی و متن پژوهی دارد. این مجموعه تحت مدیریت آقای محمدحسین حکیم انتشار می‌یابد.

4. حدیث عشق 

کتابخانه‌ی مجلس از سال 1379 تا سال 1386 همزمان با هفته‌ی کتاب جمهوری اسلامی ایران « آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی » را برای تجلیل و قدردانی از آنانی که عمر خویش را در مسیر معرفی، احیاء، انتشار و حفظ میراث علمی و فرهنگی بازمانده از دانشمندان و پژوهشگران پیشین صرف نموده‌اند برگزار می‌نمود. در کنار تقدیر از همه حامیان و فعالین نسخ خطی، بزرگداشت و نکوداشت ویژه‌ای نیز به یکی از افراد شاخص و برجسته اختصاص داشت و مجموعه‌ای از آثار برگزیده و شرح زندگی آنان در مجموعه‌ای بهنام « حدیث عشق » که حکایتی از تلاش و کوشش طولانی و برآمده از عشق و شیفتگی ایشان به فرهنگ و تمدن بشری بود منتشر می‌شد. تا کنون 6 مجلد منتشر شده و دفتر چهارم که نامه‌ها و اسناد مرحوم محمدتقی دانش‌پژوه را دربرمی‌گیرد در دست تدوین است. همچنین در سال 1386 به مناسبت برگزاری هشتمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی و تجلیل از استاد میر جلال‌الدین محدث ارموی، به‌جای حدیث عشق، دفتر اول «هديه بهارستان» منتشر گردید. در ادامه‌ی چنین مجموعه‌هایی کتاب دیگری در خصوص نکوداشت آیتالله عزیزالله عطاردی – پژوهشگر موفق و نام‌آور- زندگی و آثار ایشان به زودی منتشر می‌گردد.

5. میراث بهارستان 

در كنار آثار خطی مستقل و حجيم، رسائل كوتاهی نيز وجود دارد كه از لحاظ اشتمال بر فوايد مختلف علمی، چاپ و نشر آن‌ها از ضروريات عرصه تحقيق است. با توجه به اينكه امكان عرضه‌ی اين رسائل در قالب يك كتاب مستقل ميسر نيست، لذا بايسته می‌نمايد اين‌گونه آثار كم‌حجم به صورت مجموعه‌ای در اختيار پژوهشگران قرار گيرد. در همين راستا كتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی با ساماندهی این مجموعه سعی در عرضه و نشر شماری از رسائل كوتاه و كم‌حجم خطی و مرقعات نفیس دارد. از انتشار نخستین شماره آن در سال 1387 تاكنون 4 دفتر از مجموعه ميراث بهارستان با نظارت بهروز ایمانی به چاپ رسيده است.

6. فهرست نسخ خطی 

تدوین تاریخ علم بدون آگاهی از مواریث علمی‌مان محال است. لذا قدم نخست در این راه، فهرست‌نویسی نسخ خطی است. کتابخانه‌ی مجلس در این امر بسیار کوشا است. کار فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی از سال 1305 در کتابخانه آغاز شد و هم اکنون با قوت ادامه دارد به‌طوریکه در این چند سال اخیر بیش از 20 فهرست جدید منتشر شده است. کار اساسی و مهم دیگری که هم اکنون در حال انجام است بازنگری، اصلاح غلط‌های چاپی و محتوایی فهارس قدیمی و بازچاپ آن‌ها است. بازنگری در مجلدات گذشته به اتمام رسیده و ان شاء الله به زودی به چاپ سپرده خواهد شد.

7. فهرستواره دست‌نوشت‌های فارسی (دنا) 

این فهرستواره حاوی اسامی بیش از 320 هزار اثر خطی است که در کتابخانه‌های عمومی و خصوصی ایران نگهداری می‌شود. کتاب یاد شده، به عنوان مجموعه‌ای حاوی میراث مخطوط ایران، کاملترین اثری است که تاکنون در این زمینه انتشار یافته است. این اثر 12 جلدی، افزون بر فهرست الفبایی کتاب، حاوی دو مجلد فهرست الفبایی نام مؤلفان است. در این فهرست به جز نام کتاب و مؤلف، محل نگهداری نسخه و شماره آن نیز در اختیار خواننده قرار می‌گیرد. این کار حاصل تلاش پانزده ساله‌ی مؤسسه‌ی امام جواد علیه السلام با مدیریت حجت‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ مصطفی درایتی است که کتابخانه‌ی مجلس افتخار انتشار آن را در مهرماه 1389 داشته است.

8. متون ایرانی 

«متون ایرانی؛ مجموعه رساله‌های فارسی و عربی از دانشوران ایرانی» از آغاز دوره‌ی اسلامی تا پایان عصر تیموری، مجموعه‌ای از رساله‌های خطی فارسی و عربی، تألیف دانشمندان ایرانی پیش از سده‌ی نهم هجری است که تا کنون منتشر نشده و به شیوه‌ای علمی برای نخستین با تحقیق و تصحیح شده است. این مجموعه، محدودیت موضوعی ندارد و هر آنچه را که در حوزه‌ی فرهنگ و دانش ایران اسلامی جای گیرد شامل می‌شود. رساله‌های موجود در این مجموعه توسط پژوهشگران و مصححان تحت نظارت و سرپرستی جواد بشری تصحیح و تحقیق میشود. دفتر اول این مجموعه با 9 رساله و دفتر دوم با 7 رساله در سال 1390 منتشر شده است و دفتر سوم با 7 رساله در اوائل 1391 چاپ خواهد شد.

9. نسخه‌برگردان‌های نسخ خطی و مرقعات نفیس 

یکی دیگر از تلاش‌های انتشاراتی کتابخانه‌ی مجلس چاپ عکسی نسخ و مرقعات نفیس کتابخانه است. از این دست تاکنون 13 عنوان منتشر گردیده است. در دو سال گذشته دست کم شش اثر نفیس در این زمینه انشتار یافته که به شرح زیر است.

▪ علی‌نامه: منظومه‌ای کهن از ربیع به سال 482 ‌هجری با مقدمه‌ی محمدرضا شفیعی کدکنی و محمود امیدسالار است که با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب و کتابخانه تخصصی تاریخ (قم) در سال 1388 منتشر گردید.

▪ الامامة و السیاسة: تألیف أبی‌محمّد عبدالله بن مسلم بن قتیبه الدینوری(213 ـ 276)، کتابت در قرن هشتم هجری که با اشراف دکتر عبدالجبّار ناجی در سال 1388 منتشر شده است.

▪ تفسیر کتاب‌الله: یک دوره تفسیر کامل قرآن بر اساس مذهب زیدی و معتزلی و تألیف ابوالفضل بن شهردویر دیلمی می‌باشد که با همکاری کتابخانه‌ی تخصصی علوم قرآنی (قم) در سال 1388 منتشر شده است.

▪ مصحف بهارستان(برگ‌هایی زرّین از قرآن‌های نفیس در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی): گزیده‌ای است از برخی صفحات، مجلدات و تزیینات قرآن‌های خطی نفیس محفوظ در کتابخانه‌ی مجلس که در سال 1388 در 224 صفحه منتشر گردید.

▪ قرآن مجلس: یکی از بهترین آثاری که تاکنون کتابخانه‌ی مجلس افتخار نشر آن را داشته است، چاپ قرآن به خط احمد نیریزی از سال 1122 هجری قمری است که به نفیس‌ترین صورت تحت عنوان قرآن مجلس انتشار یافته است. این قرآن در ماه رمضان سال 1389 با حضور ریاست محترم مجلس رونمایی و همزمان توزیع شد.

▪ معانی کتابالله تعالی و تفسیرةالمنیر: این مصحف شریف که گنجی بی‌مانند و گوهری یگانه از دانش و هنر ایرانیان مسلمان است و ترجمه و تفسیر فارسی آیات قرآنی را نیز در بردارد در سال 484 هجری به دست عثمان بن حسین وراق غزنوی خوشنویسی و تذهیب‌شده و کهن‌ترین نسخه‌ی مترجَم قرآن به شمار می‌رود. این نسخه‌ی خطی در کاخ‌موزه‌ی توپقاپی سرای استانبول وجود دارد و کتابخانه‌ی مجلس با همکاری آن موزه در زمستان 1390 چاپ عکسی نموده است.

10. اسناد بهارستان 

یکی از کارهای مهم کتابخانه‌ی مجلس، شناسایی، شناساندن و دسترس‌پذیر کردن اسناد خود از طریق فهرست‌نویسی و انتشار آن‌ها در قالب كتاب است. این مجموعه به‌نام «اسناد بهارستان» است و تا کنون 22 جلد منتشر شده كه اسامی آن‌ها جزء فهرست منشورات كتابخانه خواهد آمد.

11. کاغذ اخبار بهارستان 

با توسعه‌ی فن‌آوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی در جهان، مركز اطلاع‌رسانی كتابخانه در سال 1377 و به تبع آن در اواسط سال 1379 وب‌سايت كتابخانه‌ی مجلس راه‌اندازی شد. اما به دو دليل عمده درج اخبار كتابخانه‌ی مجلس در وب‌سايت، از اهميت چندانی برخوردار نبود. نخست اينكه وب‌سايت در آغاز راه بود و دليل مهم‌تر دیگر اين بود كه در 15 بهمن 1379 اولين شماره‌ی ماهنامه‌ی «پيام بهارستان» منتشر شد و تا تابستان 1387 جمعاً 81 شماره‌ی دیگر نیز به آن اضافه گردید. در اين دوره‌ی 8 ساله، اخبار كتابخانه در پيام بهارستان درج می‌گرديد. با آغاز رياست آقای رسول جعفريان، در روز یکشنبه، دهم شهریورماه 1387 تحولی چشمگیر در تهيه و ثبت و ضبط اخبار كتابخانه بوجود آمد. بهتر است بگويم كه به دو علت، انقلابی در اين زمينه رخ داد: فعالتر شدن بيش از پيش وب‌سايت و ايجاد امكانات جديد در آن و دوم، تبديل مجله‌ی پيام بهارستان از ماهنامه‌ای كم‌حجم و در زمينه‌ی كتابداری و اطلاع‌رسانی به فصلنامه‌ای پرحجم و در زمينه‌ی اسناد، مطبوعات و متون. اين بدين معنا بود كه ديگر جای اخبار در مجله‌ای تخصصی و بزرگی مثل پيام بهارستان نبود. بنابراين، از يك طرف با تغيير محتوايی و شكلی در پيام بهارستان و عدم پیش‌بینی فضایی برای اخبار کتابخانه در اين مجله و از طرف ديگر با ارتقاء كيفيت و امكانات وب‌سايت و دسترسی آسان‌تر، سریع‌تر و به‌روز به اخبار کتابخانه‌ی مجلس، درج اخبار كتابخانه در فضای مجازی آغاز گرديد. با توجه به اهتمام و عنايتی كه رئيس كتابخانه مجلس به تهيه و ثبت و ضبط اخبار كتابخانه داشته در كميت و كيفيت اخبار رشد فوق‌العاده‌ای به‌وجود آمده است. به‌طوريكه در حدود 60 درصد اخبار وب‌سايت چه از لحاظ تعداد و چه از لحاظ صفحات، مربوط به اخبار كتابخانه‌ی مجلس است. اما از آنجایی‌که بعد از مدتی اخبار قدیمی به بخش آرشیو وب‌سایت منتقل می‌شود و دیدن یک‌جای اخبار کمی سخت است و ممکن است که وب‌سایت جدیدی جایگزین شود یا حتی تعطیل یا ویروسی گردد لازم دیده شد که اخبار به‌صورت مکتوب و کاغذی نیز وجود داشته باشد. کاغذ اخبار بهارستان، شامل مجموعه‌ی اخبار مربوط به کتابخانه‌ی مجلس می‌باشد که در وب‌سایت آن کتابخانه درج گردیده و پس از ویرایش و چاپ، صحافی شده و در کتابخانه به ثبت هم رسیده است. تا کنون 3 مجلد از آن منتشر شده است. بايد اذعان نمود كه اين اخبار فقط، جنبه‌ی خبری صرف نداشته، بلكه به معرفی انتشارات مختلف كتابخانه، مجموعه‌ها، فعاليت‌ها، كتابداری و اطلاع‌رسانی و آگاهی‌رسانی نيز می‌پردازد. در حال حاضر وب‌سايت كتابخانه‌ی مجلس به يكيی از كانون‌های خبررسانی و مورد توجه پژوهشگران، دانشجويان و خبرنگاران تبديل شده است و شاید بتوان گفت که باعث ایجاد حس رقابت مثبت بین کتابخانه‌ها نیز شده است.

فهرست انتشارات کتابخانه‌ی مجلس 

شماره‌های 1 تا 29 از مجموعه انتشارات کتابخانه‌ی مجلس شامل فهرست‌های نسخه‌های خطی این نهاد فرهنگی و پژوهشی می‌شود که از سال 1305 تا 1374 توسط يوسف اعتصام‌الملك(جلدهای1و2)؛ ابن يوسف شيرازی(جلد 3)؛ عبدالحسين حائری(جلدهای 4، 5، 7، 9، 10، 17، 19، 21، 22و23)؛ سعيد نفيسيی(جلد 6)؛ فخری راستكار(جلد 8)؛ احمد منزوی(جلدهای11، 12، 13، 14، 15و 16) و محمدتقی دانش‌پژوه و بهاءالدين علمی انواری(جلدهای 1و2 سنا) منتشر شد و به‌منظور اختصار از درج جزئيات آن صرفنظر شد. اين فهارس كه امروز ناياب گرديده در دست ويراستاری و بازچاپ است. گفتنی است از شماره‌ی 130 به بعد در دوره‌ی ریاست دکتر رسول جعفریان منتشر شده است. فهرست باقی آثار به قرار ذيل می‌باشد:

30. مجموعه مقالات سمينار هفتادمين سال افتتاح رسمی كتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی، بهكوشش غلامرضا فدايی عراقی، 1374

31. اسناد روحانيت و مجلس (جلد 1)، عبدالحسين حائری، 1374

32. اسناد روحانيت و مجلس (جلد 2)، منصوره تدين‌پور، 1375

33. اسناد روحانيت و مجلس (جلد 3)، منصوره تدين‌پور، 1376

34. روزنامه مجلس (جلدهای 1 تا 5)، 1376

35. مدينةالادب (3 جلد)، به خط عبرت نائينی، (چاپ عكسی)، 1376

36. مقالاتی پيرامون كتابخانه‌های مجالس دنيا، به اهتمام غلامرضا فدايی عراقی، .1377

37. فهرست نسخه‌های خطی كتابخانه مجلس شورای اسلامی (مجلدات 25، 26 و 35)، علی صدرايی خويی با همكاری مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، 1376

38. نامه فرهنگيان، به خط عبرت نائينی، (چاپ عكسی)، 1377

39. مقدمه صحاح جوهري (در تاريخ واژه‌نامه‌های عربی)، عبدالغفور عطار، ترجمه غلامرضا فدايی عراقی، 1377

40. گنجينه بهارستان مجموعه رسائل مكتوب، به‌اهتمام ميرهاشم محدث، 1377

41. پل‌های تاريخی، اميرحسين ذاكرزاده، 1377

42. فهرست نسخه‌های خطی كتابخانه مجلس شورای اسلامی (مجلدات 36 و 37 و 38)، علی صدرايی خويی با همكاری مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، 1377

43. خاتمه شاهد صادق، محمدصادق اصفهانی، تصحيح ميرهاشم محدث، 1377

44. واژه‌نامه نسخه‌شناسی و كتاب‌پردازی، حسن هاشمی ميناباد با همكاری نشر فهرستگان، 1379

45. فهرست نسخ خطی كتابخانه مجلس شورای اسلامی (بخش دوم از جلد23)، به‌اهتمام عبدالحسين حائری، 1378

46. تاريخ كتابخانه‌های مساجد ايران، نادر كريميان سردشتی، 1378

47. دو رساله فلسفی (عين‌الحكمه و تعليقات)، ميرقوام‌الدين محمدرازی تهرانی، تصحيح علی اوجبی با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378

48. مناجات الهيات حضرت امير (ع) و ما نزل من القرآن في علي (ع)، به‌روايت ابو عبدالله محمد بن عمران مرزبانی، تصحيح علی اوجبی با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378

49. تنبيةالغافلين عن فضائل‌الطالبيين، تأليف ابي‌سعد محسن بن محمد بن كرامي جشمي بيهقي، تصحيح محمدرضا انصاری قمی با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378

50. اسناد روحانيت و مجلس (جلد 4)، منصوره تدين‌پور، 1379

51. راهنمای مجالس قانونگذاری جهان، رضا اردلان، 1379

52. تاريخ نسخه‌پردازی و تصحيح انتقادی نسخه‌های خطی، نجيب مايل هروی، به مناسبت سمينار مقدماتی نسخه‌های خطی و با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380

53. مقدمه‌ای بر اصول و قواعد فهرست‌نگاری، محمد وفادار مرادی، به مناسبت سمينار مقدماتی نسخه‌های خطی، با همكاری مؤسسه پژوهش و مطالعات عاشورا، 1379

54. گنجينه دستنويس‌های اسلامی در ايران، دكتر هادی شريفی، ترجمه احمد رحيمیريسه، به مناسبت سمينار مقدماتی نسخه‌های خطی، با همكاری انتشارات فهرستگان، 1379

55. فرايندهای غيرشيميايی برای آفت‌زدايی مجموعه‌های كتابخانه‌ای، مهرداد نيكنام، به مناسبت سمينار مقدماتی نسخه‌های خطی، 1379

56. يادمان سمينار مقدماتی نسخه‌های خطی(گزيده سخنرانیها و گفتگوها)، احسان‌اللّه شكراللهی، 1381

57. گنجينه بهارستان، جلد 1: حكمت، دفتر 1، به‌اهتمام علی اوجبی، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1379

58. تاريخ ذوالقرنين، ميرزا فضل‌اللّه شيرازی متخلص به خاوری (2 مجلد)، تصحيح ناصر افشارفر، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380

59. الملخص فی اصول الدين، الشريف المرتضی ابوالقاسم علي بن حسين بن محمد الموسوي، تصحيح محمدرضا انصاری قمی، با همكاری مركز نشر دانشگاهی، 1381

60. محبوب القلوب (تاريخ حكمای پيش از اسلام)، قطب‌الدين اشكوری، ترجمه سيد احمد اردكانی، تصحيح علی اوجبی، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380

61. گنجينه بهارستان، جلد 2: ادبيات فارسی، دفتر 1، به اهتمام بهروز ايمانی، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380

62. نزهة الاخبار (تاريخ و جغرافيای فارسی)، ميرزا جعفرخان حقايق‌نگار خورموجی، تصحيح سيدعلی آل داود، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380

63. سفرنامه اصفهان، ميرزا غلامحسين افضل‌الملك، تصحيح ناصر افشارفر، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1380 64. فارابي و مكتبش، يان ريچارد نتون، ترجمه دكتر گل‌بابا سعيدي، 1381

65. حديث عشق (1) (نكته‌ها، گفتگوها و مقالات استاد عبدالحسين حائری)، به‌اهتمام سهلعلی مددی، 1380

66. گنجينه بهارستان جلد 3: علوم قرآنی، دفتر 1، سيد مهدی جهرمی، 1380

67. الالهيات من المحاكمات بين شرحي الاشارات، قطب‌الدين محمد بن محمد رازي، تصحيح مجيد هادیزاده، با همكاری مركز پژوهشی ميراث مكتوب، 1381

68. الاربعينات لكشف انوار القدسيات، قاضي سعيد محمد بن محمد مفيد القمي، تصحيح نجفقلی حبيبی، با همكاری مركز پژوهشی ميراث مكتوب، 1381

69. چند امتيازنامه عصر قاجار، به كوشش ميرهاشم محدث، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380

70. دين و سياست در دولت عثمانی، داود دورسون، ترجمه منصوره حسينی، داود وفايی، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381

71. فهرست نسخ خطی كتابخانه مجلس، (ج 24، دفتر 1)، كتب اهدايی سيد محمدصادق طباطبايی، به کوشش سيد محمد طباطبايی بهبهانی (منصور)، 1381

72. اللمعات العرشيه، مولی محمدمهدی بن ابی‌ذر النراقی، تصحيح علی اوجبی، با همكاری كنگره بزرگداشت فاضلين نراقييّن، .1381

73. اللمعة الالهية في الحكمة المتعاليه و الكلمات الوجيزة، ملامهدی نراقی، ترجمه دكتر عليرضا باقر، با همكاری كنگره بزرگداشت فاضلين نراقييّن، 1381

74. الهيات فلسفی توماس آكوئيناس، لئو جی. الدرز، ترجمه شهاب‌الدين عباسی، 1381، (چاپ دوم، 1387)

75. گنجينه بهارستان، جلد 4: ادبيات عرب، دفتر 1، محمدباهر، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381

76. گنجينه بهارستان، جلد 5، فقه و اصول، دفتر 1، حسنعلی علی اكبريان، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381

77. لسان‌الغيب، كمال‌الدين محمدكريم صابونی، تصحيح شهاب‌الدين عباسی و علی اوجبی، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381

78. الصراط المستقيم، محمدباقر ميرداماد، تصحيح علي اوجبی، با همكاری مركز پژوهشی ميراث مكتوب، 1381

79. فائق المقال في الحديث و الرجال، احمد بن عبدالرضا مهذب‌الدين بصري، تصحيح محمود نظری، با همكاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381

80. ديوان شاپور تهرانی، سروده ارجاسب بن خواجگی شاپور تهرانی، تصحيح يحيی كاردگر، 1382

81. تسنيم‌المقربين (شرح فارسی منازل‌السائرين)، شمس‌الدين محمد تبادكانی طوسی، تصحيح سيد محمد طباطبايی بهبهانی،1382

82 . هداية الاصول (شرح فارسی باب حادی عشر)، از مؤلفی ناشناس، بهكوشش اسماعيل تاجبخش، 1382

83. روضة المنجمين، شهمردان بن ابي‌الخير رازي، تصحيح جليل اخوان زنجانی، با همكاری مركز پژوهشی ميراث مكتوب، 1382

84. حديث عشق (2) (دانش‌پژوه در قلمرو جستارهای نسخه‌های خطی، دفتر اول)، به‌مناسبت بزرگداشت استاد فقيد محمدتقی دانش‌پژوه، به كوشش نادر مطلبیكاشانی، سيّد محمدحسين مرعشی، 1381

85. وضعيت آوارگان فلسطينی در حقوق بين‌الملل، لكس تاكنبرگ، ترجمه محمد حبيبی، مصطفی فضائلی، با همكاری مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی، 1381

86. مكاتبات هانری كربن و ولاديمير ايوانف، ترجمه علی‌محمد روحبخشان، با همكاری مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه، 1382

87. مفهوم خدا، جان باوكر، ترجمه عذرا لوعليان لنگرودی، 1383

88. ارمغان بهارستان، دفتر ا: نامه معانی (يادنامه استاد احمد گلچين معانی)، به كوشش بهروز ايمانی، 1383

89. زندگی و آثار شيخ آقا بزرگ تهرانی، تأليف سيد محمد حسين حسينی جلالی، ترجمه سيد محمد علی احمدی ابهری، 1382

90. الشريعة الی استدراك الذريعة (جلد 1)، سيدمحمد طباطبايی بهبهانی، 1383

91. حديث عشق(3)، دفتر 2(دانش‌پژوه، نامه‌ها و گفتگوها،)، به‌مناسبت بزرگداشت استاد محمدتقی دانش‌پژوه، به كوشش نادر مطلبیكاشانی و سيد محمدحسين مرعشی، 1382

92. حديث عشق(4)، دفتر 3، به مناسبت بزرگداشت استاد فقيد محمدتقی دانش‌پژوه، به كوشش نادر مطلبی كاشانی و سيد محمدحسين مرعشی، (چاپ نشده)

93. حديث عشق (5) (زندگی‌نامه خودنوشت، گزيده مقالات و نامه‌های استاد احمد منزوی)، به كوشش نادر مطلبیكاشانی و سيد محمدحسين مرعشی، 1382

94. گنجنيه بهارستان، جلد 8: علوم قرآنی، دفتر 2، محمدحسين درايتی، 1383

95. حديث عشق (6) (دكتر اصغر مهدوی، از او با او) به مناسبت بزرگداشت استاد فقيد دكتر اصغر مهدوی، به كوشش نادر مطلبیكاشانی و سيد محمدحسين مرعشی، 1383

95/1. گنجينه بهارستان، جلد 6: تاريخ، دفتر 1، به كوشش سيّد سعيد مير محمّد صادق، 1384

96. گنجينه بهارستان، جلد 9: ادبيات فارسی، دفتر 2، بهكوشش بهروز ايمانی، 1384

97. قواعدالسلاطين، سيد محمد عبدالحسيب بن سيد احمد علوی عاملی، تصحيح رسول جعفريان، 1384

98. سلوة الشيعه(كهن‌ترين تدوين موجود از سروده‌های منسوب به اميرمؤمنان علی علیه السلام)، ابوالحسن علي‌بن‌احمد فنجگردي نيشابوري، تصحيح جويا جهانبخش، 1384

99. اسلام، جهانی‌شدن و پست مدرنيته (مجموعه مقالات)، ترجمه مرتضی بحرانی، 1384

100. نسخه‌پژوهی (دفتر دوم)، ابوالفضل حافظيان بابلی، 1384

101. حديث عشق(7) (عرض حال، جستارها و گفتارها تقديمی به استاد سيداحمد حسينی اشكوری)، بهكوشش سيد صادق اشكوری، 1384

102. ساختارگرايی، ژان پياژه، ترجمه رضا علی‌اكبرپور، 1384

103. كليات زلالی خوانساری، سروده زلالی خوانساری، تصحيح سعيد شفيعيون، 1384

104. المشارع و المطارحات (راه‌ها و گفتگوها)، شيخ شهاب‌الدين سهروردی، ترجمه سيدصدرالدين طاهری، 1385

105. گنجينه بهارستان، دفتر (15)، علوم قرآنی و روايی (3)، بهكوشش سيد حسين مرعشی، 1385

106. حديث عشق (8)، (مقالات و پژوهش‌های استاد سيد عبداللّه انوار)، به كوشش فريبا افكاری، 1385

107. نسخه‌پژوهی (دفتر سوم)، ابوالفضل حافظيان بابلی، 1385

108. ازلية النفس و بقائها، عزالدوله سعد بن منصور البغدادي، تصحيح انسيه برخواه، 1385

109. الشريعة الی استدراك الذريعه (ج 2)، سيدمحمد طباطبايی بهبهانی، 1385

110. رنج و گنج(يادمان ميراث‌شناس برجسته معاصر علامه سيد احمد حسينی اشكوری)، به كوشش سيدصادق حسينی اشكوری، با همكاری مجمع ذخاير اسلامی، 1384

111. اسناد بهارستان(1) (گزيده‌ای از اسناد وقايع مشروطيت در كردستان و كرمانشاهان)، به اهتمام رضا آذری شهرضايی، 1385

112. گنجينه بهارستان، جلد 7: علوم و فنون(1)، پزشكی، دفتر 1، به اهتمام مركز پژوهش كتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1386

113. مرقع گلستان گلستانه (چاپ عكسی با مقدمه)، علي‌اكبر گلستانه، به کوشش احسان‌الله شکراللهی 1386

114. بيانات مقام معظم رهبری به نمايندگان مجلس، 1386

115. گنجينیه بهارستان، جلد 10، علوم و فنون(2)، پزشكی، دفتر 2، به كوشش مركز پژوهش كتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1386

116. العقد النضيد المستخرج من شرح ابن ابي‌الحديد، الامام فخرالدين عبداللّه بن الهادي الحسيني الزيدي اليمني، تصحيح محمدرضا انصاری قمی، 1386

117. كنز الاكتساب، سروده رحمتی بن عطاءاللّه، بهكوشش عارف نوشاهی، با همكاری اقصی ازور(ضميمه‌ی شماره‌ی 1 فصلنامه‌ی نامه بهارستان)، 1387

118. هديه بهارستان (بزرگداشت مرحوم دكتر محدث ارموی)، به كوشش عبدالحسين طالعی، 1386

1۱9. قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران، با همكاری روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1386

120. فهرست مختصر نسخ خطی كتابخانه مجلس، سيدمحمد طباطبايی بهبهانی، 1386

121. گنجينه بهارستان، جلد 16، علوم و فنون، دفتر 3(فرسنامه)، به‌اهتمام دكتر عبدالحسين مهدوی، 1387

122. ديوان بدر چاچی، سروده بدرالدين چاچی، تصحيح علی‌محمد گیتی‌فروز، 1387

123. ظفرنامه (در دو مجلد)، تأليف شرف‌الدين علی يزدی، تصحيح سيّد سعيد مير محمّد صادق و عبدالحسين نوايی، 1387

124. إيضاح مخالفة السنّة لنصّ الكتاب و السنّة، تأليف ابومنصور الحسن بن يوسف بن علي بن المطّهر «العلامة الحلّي»، تصحيح بی‌بی‌سادات رضی بهابادی، 1378

125. گنجينه بهارستان، جلد 11، حكمت، دفتر 2، (مجموعه 12 رساله در فلسفه، منطق، كلام، عرفان، تصوّف)؛ به كوشش علی اوجبی، 1378

126. کتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی در يك نگاه، 1387

127. كارنامه مجلس شورای اسلامی، دوره هفتم، سال چهارم، تهيه و تدوين: اداره كل فرهنگی روابط عمومی مجلس شورای اسلامی و اداره تبليغات و انتشارات، 1387

128. شرح مثنوی، تأليف محمّد نعيم، تصحيح علی اوجبی، 1387

129. ديدگاه فخر رازی و اكوئيناس در باب قدم عالم، نوشته معمّر اسكندر اوغلو، ترجمه عذرا لوعليان، با همكاری نشر علم، 1387

130. فهرست اسناد بقعه شيخ صفی‌الدين اردبيلی، گردآوری و تدوين عمادالدين شيخ‌الحكمايی، 1387

131. ديوان سنجر كاشانی، تصحيح حسن عاطفی و عباس بهنيا، 1387

132. گنجينه بهارستان (تاريخ، دفتر 2: دوره قاجار)، بهكوشش سيد سعيد ميرمحمّد صادق، 1387

133. فريدة الاصقاع، سيّد نعمت‌اللّه بن سيّد عبدالهادی شوشتری، تصحيح عبدالكريم علی جرادات، 1387

134. يكبار ديگر، اداره كل فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1387

135. رساله در پادشاهی صفوی، محمّد يوسف ناجی، به كوشش رسول جعفريان ـ فرشته كوشكی، 1387

136. منظرالاولیاء، محمّد بن محمّد کاظم تبریزی(اسرار علیشاه)، به کوشش میرهاشم محدث، 1387

137. فهرست موضوعی مندرجات مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، تهيه و تدوين اداره کل فرهنگ و روابط عمومی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1387 138. رهاورد حَسَن، به کوشش حسن رهاورد، 1387

139. فهرست مقالات و مطالب مجله خواندنیها درباره تاریخ معاصر ایران، با همکاری مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1387

140. الایضاح عن اصول صناعة المسّاح، منسوب به ابومنصور بغدادی، و رساله در علم مساحت، ترجمه ابوالفتوح عِجْلی، به کوشش علی اوجبی، 1388

141. میراث بهارستان، دفتر 1، نویسندگان مختلف: مرکز پژوهش کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1388

142. معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، دورة هشتم، به اهتمام اداره کل روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1387

143. الشافی فی شرح الکافی، ملا خلیل بن غازی قزوینی، مصحّح محمدحسین درایتی، با همکاری موسّسة دارالحدیث، 1387

رئیسان کتابخانه از آغاز 

رؤسای کتابخانه از ابتدا تا کنون این افراد بودند:

منابع

برای به دست آوردن آگاهی بیشتر می‌توانید به منابع زیر مراجعه کنید.

1. تاریخچه کتابخانه مجلس شورای ملی، تهران، چاپخانه مجلس شورای ملی، بهمن 1355.

2. تاریخچه کتابخانه مجلس: اولین کتابخانه رسمی کشور، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، 1374.

3. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، 1391

4. باستانی‌راد، حسن، بهارستان در تاریخ، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، 1390.

5. وبسایت موزه‌ی مجلس شورای اسلامی

6. مجموعه مصوبات مجلس شورای ملی در چهار دوره تقنینیه، مطبعه مجلس، صص. 469-468.

ماده‌ی 135 این نظامنامه چنین اشعار میدارد: « اداره مجلس در تحت دو شعبه منشعب می‌شود:

(1) شعبه تقنينيه.

(2) شعبه اداري.

شعبه تقنينيه عبارت است از دارالانشاء هيئت رئيسه و دايره تحرير صورت مجلس و صورت مشروح مجلس و دايره تندنويسی و دايره ارسال مراسلات و مطبوعات راجع به قوانين.

شعبه اداری عبارت است از دارالانشاء مباشرت و دايره دفترخانه و كتابخانه و صندوق و ابنيه مجلس.»

7. مجموعه قوانين سال 1375، صص 553-552

8. مجموعه قوانين سال 1375، صص 940-937