سوءمصرف مواد مخدر بعنوان يكي از مشكلات اجتماعي، جامعه بشري را تهديد مي‌كند به‌ گونه‌اي كه سلامت جسمي و رواني و ارزشهاي انساني و معنوي را تحت تاثير قرار داده است.

   استان فارس يكي از مناطق آلوده در كشور است به همين دليل مبارزه و مواجهه با اين پديده اجتناب‌ناپذير است.

   يكي از مهمترين روشهاي مبارزه با اعتياد كاهش تقاضا براي مصرف مواد‌مخدر، يعني نوعي ايجاد مصونيت در فرد و خانواده و در نهايت در جامعه است.

تعريف اعتياد:

   سازگاري و عادت تدريجي ساختار جسمي و رواني با نوعي ماده مخدر كه منجر به وابستگي جسمي و رواني مي‌گردد و باعث افت شديد در فعاليت‌هاي اجتماعي و فردي مي‌شود و فرد به آساني قادر نخواهد بود در مقابل وسوسة مصرف مواد مقاومت كند.

مواد مخدر شايع در ايران

• ترياك: ماده‌اي قهوه‌اي رنگ و داراي قوام خميري است كه به صورت كشيدني و خوراكي مصرف مي‌شود.

• هروئين: پودر نرم و سفيدي كه به صورت كشيدني، استنشاقي و تزريقي مصرف مي‌شود.

• حشيش، بنگ، ماري‌جوانا: قسمت‌هاي مختلف گياه شاهدانه كه به صورت كشيدني و خوراكي مصرف مي‌شود.

• قرص‌هاي شيميائي، قرصx  (اكستاسي): از تركيبات مواد محرك.

• الكل: به صورت خالص يا تركيب با مايعات ديگر و به صورت نوشيدني مصرف مي‌شود.

عوامل مؤثر در گرايش به اعتياد:

عوامل فردي:

• كنجكاوي در نوجواني

• صفات شخصيتي ضد اجتماعي

• اعتماد به نفس پايين

• اختلال جسمي يا رواني

• موقعيت مخاطره آفرين

• تاثير مثبت مصرف مواد بر فرد

• فقر يا غناي زياد

• محروميت فرهنگي

عوامل خانوادگي و محيطي:

• غفلت از فرزندان

• وجود الگوي نامناسب

•  خانواده گسسته

• دوست مصرف كننده مواد

• فشار در مدرسه

• محل سكونت

• خشونت بر عليه فرزندان

عوامل اجتماعي:

• وفور مواد مخدر

• فقدان قانون و مقررات ثابت

• جابجايي هنجارهاي اجتماعي

• كمب فعاليت‌هاي جايگزين مانند فعاليت‌هاي تفريحي ورزشي

• نبودن امكانات مشاوره‌اي و حمايتي

• توسعه صنعتي

• محروميت اقتصادي، اجتماعي

علايم هشدار دهنده براي خانواده:

• فرار از مدرسه

• غيبت از محيط كار

• بي‌خوابي

• دوستان جديد

• يافتن قرص، ته‌سيگار، سرنگ، كاغذ لوله شده در اتاق

• دوري از خانواده

• كاهش بهداشت فردي

• دزدي از منزل يا محيط كار

• كاهش عملكرد در زمينه‌هاي مختلف

• تنگي مردمك و قرمزي چشم، كبودي‌ لب‌ها

• سرخوشي بيش از حد

• چرت‌هاي مكرر روزانه

•  دير آمدن به منزل

• تغييرات رفتاري مثل پرخاشگري

راهكارها براي خانواده:

• اطلاعات خود و فرزندان را در زمينه‌هاي مختلف  و از جمله اعتياد افزايش دهيد.

• سعي كنيد نوجوانان، جهت كسب آگاهي ا زمسائل مختلف به شما روي آورند نه همسالان خود.

• صميميت را در خانواده حفظ كنيد و به كودكان علاقه نشان دهيد.

• نظم و قانون را به طور نسبي در خانه اجرا كنيد.

•  مهارت‌هاي مختلف را به فرزندانتان بياموزيد.

• در دوست‌يابي به فرزندانتان كمك كنيد.

• اعتماد به نفس و توان تصميم‌گيري را در آنها تقويت كنيد.

• به فعاليت‌هاي جنبي مثل تفريح و ورزش اهميت دهيد.

• زمينه‌هاي پرورش فكر و رفتار درست را در خانه فراهم كنيد.

•  يك الگوي مناسب باشيد.

•  به شخصيت كودكانتان احترام بگذاريد.

• به خواسته‌هاي منطقي جوانان توجه نماييد.

• فرزندانتان را به پايبندي به اصول اخلاقي و مذهبي تشويق كنيد.

 توجه داشته باشيد:

• پرورش انسان سالم نياز به اطلاعات كافي، صرف وقت لازم و تمرين رفتارهاي صحيح در محيط خانه، مدرسه و اجتماع دارد.

• در حل مشكلات اجتماعي مثل اعتياد همه افراد بايد همكاري كنند.

•  در مواردي كه اطلاعات و آگاهي‌هاي شما كافي نيست از روانپزشك (متخصص اعصاب و روان) يا روانشناس كمك بگيريد.

گردآوري: فريبا رضايي - دکتر مجتبي نقشواريان

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات  بهداشتي درماني استان فارس - معاونت بهداشتي

واحد بهداشت روان