آزمايش پاپ اسمير و سرطان دهانه رحم را بهتر بشناسيم

                                          سلامت زن = سلامت جامعه
شرح مختصري در مورد رحم
   رحم يك عضو عضلاني تو خالي است كه در محوطه لگن بين مثانه و راست روده قرار گرفته است.
   اين عضو در قسمت بالا پهن و در قسمت پايين باريك شده و داراي سه بخش جسم رحم، تنگه رحم و دهانه رحم مي‌باشد.
   دهانه رحم تهتاني ترين بخش رحم مي‌باشد.

سرطان دهانه رحم چيست؟
   سرطان دهانه رحم يكي از شايع ترين سرطان‌هاي دستگاه‌تناسلي زنان است كه به راحتي در مراحل اوليه قابل تشخيص و درمان كامل مي‌باشد و در صورتي كه تشخيص آن به تاخير افتد درمان مشكل و گاهي ناموفق خواهد بود. خانمهايي كه چندين بار ازدواج كرده اند بيشتر مستعد ابتلا به اين سرطان هستند.

در افراد زير خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم افزايش مي‌يابد:
- زناني كه در سنين پايين ازدواج مي‌كنند.
- زناني كه شوهر آنها قبلاً همسر مبتلا به سرطان دهانه رحم داشته است.
- زناني‌ كه دخانيات مصرف مي‌كنند.
- زناني كه دچار كمبود ويتامين aوc و اسيد فوليك هستند.
در صورت مشاهدههر يك از علائم زير بايد به پزشك مراجعه شود:
- هر گونه خونريزي غيرطبيعي (لكه بيني، خونريزي پس ازنزديكي و خونريزي پس از يائسگي )
- هرگونه ترشح غير طبيعي
- درد شديد لگني
- كاهش شديد وزن و بي اشتهايي
پاپ اسمير
   (آزمايش زودرس سرطان دهانه رحم) اين آزمايش بسيار ساده، به تشخيص سريع و درمان به موقع سرطان دهانه رحم قبل از آنكه پيشرفت كرده و علائم ديگري را نشان بدهد كمك مي‌كند.
   در آزمايش پاپ اسمير نمونه‌اي از سلولهاي دهانه رحم جهت بررسي تغييرات خوش خيم و يا بد خيم برداشته مي‌شود.
انجام پاپ اسمير براي چه افرادي لازم مي‌باشد.

   كليه زنان ازدواج كرده بايد تا سه سال متوالي پاپ اسمير را انجام بدهند و در صورت طبيعي بودن نتيجه آزمايشات، آزمايش هر سه سال يكبار تكرار گردد.
   همچنين در صورت وجود هرگونه ابهام در نتيجه آزمايش، اين آزمايش بايد بر طبق نظر پزشك و يا ماما در فواصل كمتر تكرار گردد و در صورت نياز آزمايشات تشخيصي كاملتر انجام گارد.
افراد زير بيشتر در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم بوده و بايستي آزمايش را به طور مرتب انجام دهند:
زناني كه اولين بارداري آنها قبل از سن 20 سالگي بوده و يا زايمان‌هاي متعدد داشته‌اند.
1- 2- زناني كه روابط زناشويي قبل از 18 سالگي داشته‌اند.
3- زناني كه مبتلا به عفونتهاي ناحيه تناسلي مثل تبخال باشند.
4- زناني‌كه شوهرانشان تعدد زوجات دارند.
5- زناني كه در روابط جنسي پايبند اصول اخلاقي نيستند.
قبل از آزمايش پاپ‌اسمير توجه به نكات ذيل ضروري است.
- 24 ساعت قبل از آزمايش نزديكي صورت نگرفته و لكه بيني و خونريزي وجود نداشته باشد.
- 48 ساعت قبل از آزمايش شستشوي داخل واژن صورت نگرفته و از كرمهاي واژينال استفاده نشده باشد.
- بهترين زمان نمونه برداري در اواسط سيكل قاعدگي است، و مي‌توان از روز دهم تا بيست و سوم قاعدگي نمونه برداري را انجام داد.

                                 پاپ اسمير، تشخيص سريعتر، درمان بهتر
چگونگي انجام پاپ اسمير
   از شما خواسته مي‌شود بر روي تخت مخصوص معاينه زنان قرار بگيريد. سپس پزشك يا كارشناسان بهداشتي زن با استفاده از وسايل مخصوص كه كاملاً بي خطر هستند دهانه‌ واژن را باز نموده و توسط يك قاشقك سلولهاي دهانه رحم را جمع‌آوري مي‌نمايد آنگاه سلولهاي جمع‌آوري شده را بر روي لام با استفاده از محلولهاي مخصوص ثابت مي‌كند تا از تغيير شكل سلولها هنگام خشك شدن در هواي معمولي جلوگيري شود.
   بعد از گرفتن نمونه، لام توسط افراد متخصص ديده شده تا از ميان صدهزار سلول، سلولهاي سرطاني و يا در حال سرطاني شدن را تشخيص دهند.
   بعد از انجام آزمايش پاپ اسمير، پزشك يا كارشناسان بهداشت زن با پوشيدن دستكش‌هاي استريل به انجام معاينات مخصوص و بررسي جسم رحم و تخمدان مي‌پردازند.
طبق آمار زناني كه هر سال اين آزمايش را انجام ميدهند 70درصد كمتر از ديگران دچار مرگ و مير ناشي از سرطان دهانه رحم مي‌شوند.
   تشخيص سرطان دهانه رحم در مراحل اوليه و درمان به موقع آن 90 درصد موارد طول عمر را افزايش مي‌دهد.
   براي انجام تست پاپ اسمير مي‌توان به مراكز بهداشتي ودرماني يا به مطب پزشكان عمومي و يا متخصصين زنان و زايمان مراجعه نمود.

پاپ اسمير روش تشخيصي ارزان و قابل اعتماد است

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس - مرکز بهداشت استان - واحد بهداشت خانواده

---

سلامتي كودكان آينده با تغذيه صحيح مادران باردار

   آرزوي هر پدر و مادري داشتن فرزندي سالم و زيباست هر زن سالمي كه پيش از آبستني و در دوران بارداري تغذيه مطلوبي داشته باشد بيشترين بخت رابراي برخورداري از حاملگي بدون عوارض و سپس تولد كودكي سالم را داراست. دوران بارداري دوران مراقبتهاست. يكي از مواردي كه بانوان باردار بايد در خصوص آن بيشتر مراقبت كنند تغذيه و رژيم غذايي در اين دوران است كه بدون اغراق مي‌توان گفت كل زندگي آينده بچه را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. در حقيقت عادتهاي شما در طول دوران بارداري مي‌تواند بر همه عمر فرزندانتان تاثير گذارد. بهترين راه براي ابراز عشق نسبت به بچه‌تان اين است كه زندگي سالمي را در پيش بگيريد.

پيشنهاداتي در شروع يك حاملگي مطلوب :

• اگر سيگار مي‌كشيد الكل مصرف مي‌كنيد يا هرگونه مواد مخدر غير مجاز استعمال مي‌نماييد بي‌درنگ همه آنها را قطع كنيد.

• در مصرف كافئين (موجود در قهوه و چاي) زياده‌روي نكنيد.

• اگر معمولاً‌ بيسكويت يا چيپس را بعنوان خوراكيهاي ميان وعده مصرف كنيد براي تغذيه بهتر با سبزيجات و ميوه‌هاي درشت با كيفيت بالا و تازه نياز خود را با غذاهاي شيرين و ترد مرتفع سازيد.

• از مصرف هرگونه مواد مكمل نظير ويتامين C اضافي يا گياهان دارويي خودداري كنيد.

• با وجودي كه آب ضروري‌ترين ماده مغذي است از ياد رفته لقب گرفته است. بي ‌آبي حاملگي‌تان را به خطر مي‌افكند آب در خنك كردن بدن انتقال مواد مغذي و محصولات زايد مرطوب ساختن دستگاه گوارش و بافتها به شما كمك كرده و به عنوان ضربه‌گير و محافظ جنين در حال رشد عمل مي‌كند.

• دريافت فولات در دوران بارداري به منظور جلوگيري از اختلالات لوله عصبي بچه در حال رشد و تكامل بسيار حياتي و مهم مي‌باشد. از اينرو مقدار فولات توصيه شده در زمان بارداري را بايد با مصرف غذاهاي تقويت شده مكملهاي ويتاميني و يا تركيبي از اين دو فراهم نمود.

• شيرهايي را انتخاب كنيد كه درون ظروف كدر بسته‌بندي شده‌اند و براي حفظ مواد مغذي موجود در آن نظير ريبوفلاوين و ويتامينA ، پس از مصرف بلافاصله در يخچال نگهداريد. زيرا اين مواد تحت تاثير نور از مقدارشان كاسته مي‌شود.

• بيشتر اوقات ميوه‌ها و سبزيجات خام را مصرف كنيد . حتي پختن غذا با درجه حرارت مناسب نيز موجب از بين رفتن بعضي از ويتامينها مي‌شود. بويژه آنهايي‌كه به حرارت حساس‌اند مثل ويتامينC و فولات

• اگر ميوه‌ها و سبزيجات را مي‌پزيد، از طريق بخارپز كردن سريع در يك ديگ درپوش‌دار مواد مغذي آنها را حفظ كنيد.

• در صورت امكان پوست ميوه‌ها و سبزيجات را ميل كنيد.

• اكثر غلات مانند برنج و پاستا، چه قبل و چه بعد از پختن نيازي به خيساندن و شستن ندارند. شستن يعني دور ريختن مواد غذايي آنها

• با مصرف روزانه سه وعده فرآورده‌هاي لبني نياز شما به كلسيم به راحتي برآورده مي‌شود. غذاهايي مانند شير، پنير، ماست، علاوه بر كلسيم، حاوي مجموعه‌اي از مواد مغذي نيز هستند.

توصيه در رابطه با افزايش وزن مادر:

   افزايش وزن بر اساس وزن براي قد قبل از بارداري به صورت شاخص توده بدن (BMI) بيان مي‌كنند اين افزايش وزن سبب كم شدن ميزان مرگ و مير شيرخوار، افزايش متوسط وزن تولد، كاهش شيوع نوزاد با وزن تولد كم مي‌شود.

پيشنهاداتي براي رفع يبوست:

   يكي از فوايد مصرف فيبر در دوران بارداري كاهش يبوست است. فيبر مدفوع را نرم مي‌كند و به حجم آن مي‌افزايد و همچنين با تحريك روده‌ها، عبور مدفوع را سريعتر و آسانتر مي‌سازد. مصرف بيشتر مايعات و فيبر در كنار يكديگر ضروري است. از اين رو نوشيدن روزانه حداقل 8 ليوان از مايعات بدون كافئين از جمله شير، آب و آب‌ميوه اثرات سودمند فيبر را افزايش مي‌دهد. فيبر به وسيله غذاهايي چون گندم كامل (سبوس دار) ميوه‌ها، سبزيها، حبوبات، آجيل و دانه‌ها به حفظ نظم اجابت مزاج كمك مي‌كند.

پيشنهاداتي براي رفع سوزش معده (ترش كردن):

   سوزش معده با خوردن وعده‌هاي كوچك و متعدد كاهش مي‌يابد. پوشيدن لباسهاي گشاد و راحت، آرام غذا خوردن و بلند كردن زير سر هنگام خواب مي‌تواند كمك نمايد.

   سلامتي بچه شما و وزن او هنگام تولد به افزايش وزني مربوط مي‌شود كه شما در طول حاملگي بدست مي‌آوريد. بچه شما در تمام 24 ساعت شبانه‌روز به بعد هر روز يك اونس (30 گرم) به وزن جنين افزوده مي‌شود. انرژي زيادي صرف اين رشد مي‌گردد. به همين خاطر است كه گفته‌اند: دوران بارداري زمان محدود كردن كالري (انرژي نيست).

پيشنهاداتي براي رفع بيماري صبحگاهي:

   در جايي كه مي‌خوابيد به اندازه كافي جريان هواي تازه وجود داشته باشد. وجود بوي لباسهاي چرگ و ساير بوهاي موجود در خانه مي‌تواند معده شما را ناراحت كند. صبح هنگام ابتدا كمي نان برشته يا غلات خشك پخته ميل كنيد. كمي مربا روي نان برشته، طعم آنرا بهتر مي‌كند، ولي از افزودن كره يا مارگارين خودداري كنيد.

پيشنهاداتي براي حالت تهوع در طول روز:

   احتمالاً‌ وقتي معده شما خاليست، حالت تهوع به شما دست مي‌دهد به جاي سه وعده غذاي بزرگ در طول روز، غذا را در چندين وعده كوچك مصرف كنيد.

   به هنگام صرف غذا از نوشيدن مايعات يا خوردن سوپ خودداری کنيد.

   چنانچه احساس تشنگي مي کنيد، چند قطعه يخ را امتحان کنيد.

   چربيها و غذاهای پرب مي توانند معده را ناراحت کنند.

   مواد غذايي زير را به مقدار کم مصرف کنيد:

   كره، مارگارين،‌ عصاره گوشت، روغن، مايونز، سس چرب سالاد، نان شيريني و شيريني‌هاي خانگي ، غذاهاي پرادويه مانند غذاهاي طبخ شده با سير، پياز، فلفل سياه، فلفل قرمز و ساير ادويه‌هايي كه مي‌توانند موجب ناراحتي معده شما شوند و از مصرف آنها بايد پرهيز شود.

سازمان تامين اجتماعي - اداره کل درمان مستقيم - گروه مديريت بيمارستاني - واحد تغذيه - واحد آموزش و روابط عمومي - مديريت درمان تامين اجتماعي استان فارس

بازگشت به فهرست

---

• روشهای مناسب جلوگيری از بارداری

• آمپولهای تزريقي

• آی يو دی

• توبکتومي

• قرصهای پيشگيری

  • قرص LD- HD

  • قرص دوران شيردهي

  • قرص سه مرحله ای

• کاندوم

• وازکتومي

---

روشهاي مناسب جلوگيري از حاملگي براي شما

قدم نورسيده مبارك

   اين بچه چندمين فرزند شماست؟ اولين،‌دومين، سومين

    از همين امروز بايد به فكر انتخاب يك روش مناسب براي جلوگيري از حاملگي باشيد.

   پدر و مادر عزيز كودك به محبت مراقبت و توجه شما نياز دارد.

   اگر اين تازه از راه رسيده اولين فرزند شماست حداقل تا سه‌ سال بايد از حامله شدن جلوگيري كنيد، تا هم سلامتي مادر به خطر نيفتد و هم با مراقبت و تغذيه كودك با شير مادر فرزند سالمي بپرورانيد.

  در 6 ماه اول تولد فرزند شيردهي كامل با شير مادر همراه با استفاده از قرص‌هاي ميني‌پيل يا قرص‌ زمان شيردهي از حاملگي مي‌توانيد جلوگيري كنيد. ولي بعد از 6 ماهگي به علت شروع تغذيه كمكي اثر اين روش كم مي‌شود و احتمال حاملگي بالا مي‌رود،‌چكار بايد كرد؟

  از 6 ماهگي به بعد بايد از يك روش مطمئن‌تر استفاده كرد روش‌هاي مطمئن‌تر به ترتيب عبارتند از:

   آي‌ يو دي، كاندوم به اضافه قرص شيردهي، آمپول‌هاي تزريقي

   بعد از دو سال كه معمولاً شير مادر ديگر به كودك داده نمي‌شود از قرص‌هاي تركيبي جلوگيري از بارداري مثل قرص ال دي و تري‌فازيك هم مي‌توان استفاده كرد.

   اما پدر و مادر عزيز اگر اين نورسيده فرزند دوم شماست، باز هم تا دوسالگي به همان طريق كه گفته شد بايد جلوگيري داشته باشيد و پس از آن بهتر است از راه‌هاي مطمئن‌تر ديگري مثل بستن لوله‌ها استفاده كنيد.

   با صحبت و مشورت با يكديگر شما ميتوانيد اقدام به بستن لوله‌ها كنيد و اضطراب و نگراني از حاملگي ناخواسته را براي هميشه از زندگي خود دور نمائيد.

   چنانچه اين فرزند سومين و يا …… فرزند شماست، براي تامين سلامت خانواده و شكوفائي فرزندانتان نبايد به داشتن فرزند ديگري فكر كنيد. اين كودك هم بايد تا دو سالگي از شير مادر تغذيه كند. براي جلوگيري از حاملگي مي‌توانيد پس از مشورت با يكديگر يكي از شما روش بستن لوله‌ها را انتخاب كنيد. مادر گرامي اگر تصميم گرفتيد كه شما اقدام به بستن لوله‌ها نماييد،‌مي‌توانيد همراه با زايمان و يا چند روز بعد از آن اقدام كنيد البته پدر عزيز، بستن لوله‌ها در آقايان خيلي ساده‌تر و در واقع يك عمل سرپاي و بدون بيهوشي است اقدام شما دوام سلامت خانواده را به دنبال دارد.

   همه مادران قادر به شير دادن به فرزند خود مي باشند در صورتيكه به هر دليل نتوانستيد به فرزند خود شير بدهيد براي استفاده از قرص‌هاي جلوگيري از بارداري از 3 تا 4 هفته بعد از زايمان بايد خوردن قرص‌ها را شروع كنيد قرص (ال دي) يا (تري‌فازيك) و يا (اچ‌دي).

   براي استفاده از آمپول‌هاي جلوگيري از حاملگي بلافاصله بعد از زايمان مي توانيد اقدام نماييد.

   هفته هفتم بعد از زايمان زمان مناسبي براي گذاردن (آي‌ يو دي) است. به هرحال مادر عزيز بهتر است با مراجعه به يكي از مراكز بهداشتي درماني يا خانه بهداشت نزديك محل زندگي روش مناسب را انتخاب و استفاده كنيد.

مرکز بهداشت استان فارس - واحد بهداشت خانواده

---

آمپولهاي تزريقي

 (مدروكسي پروژسترون)

   روشهاي جلوگيري از بارداري به ترتيب درجه اطمينان

1-     بستن لوله‌ها در مرد (وازكتومي)

2-    بستن لوله‌ها در زن (توبكتومي)

3-    كپسولهاي كاشتني و آمپولهاي تزريقي

4-    قرصهاي ضد بارداري

5-    آي‌. يو. دي

6-    قرص‌هاي مخصوص زمان شيردهي

7-    كاندوم

   آمپولهاي تزريقي يكي ديگر از روشهاي مؤثر پيشگيري از بارداري هستند. اين آمپولها حاوي هورمون‌ پروژسترون بوده و در دوران شيردهي هم روشي مناسب مي‌باشد و تاثيري بر مقدار شير ندارد.

اين روش براي چه كساني مناسب است؟

-         خانواده‌هائيكه به تعداد كافي فرزند دارند ولي مايل به بستن لوله‌هاي رحمي يا وازكتومي نيستند.

-         خانمهاي لاغر

-         خانمهائيكه مصرف روزانه قرص ضدبارداري بر ايشان مشكل است.

-         خانمهائيكه نزديك به سن يائسگي هستند.

در چه مواردي نبايد از اين روش استفاده كرد؟

-         حاملگي يا احتمال آن

-         خونريزي غير طبيعي رحمي

-         بيماري قند

-         سابقه خارش شديد

-         بيماريهاي پستان

-         فشار خون بالا

-         خانمهائيكه تا به حال زايمان نگرده‌اند

-         خانمهاي جوان 10 تا 19 سال

-         خانمهاي داراي قاعدگي نامنظم

عوارض جانبي اين روش چيست؟

-         اختلال در قاعدگي بصورت لكه‌بيني و يا قطع قاعدگي

-         در بعضي خانمها افزايش وزن

-         در تعداد كمي از خانمها، سردرد و تغييرات خلقي

نحوه استفاده از اين روش چگونه است؟

   استفاده از اين روش بصورت تزريقي در عضله سرين يا بازو مي‌باشد و هر سه ماه يكبار تكرار مي‌شود. زمان اولين تزريق در 5 روز اول قاعدگي مي‌باشد.

در صورتيكه :

   بعلت شيردهي قاعدگي نداريد، لازم نيست منتظر شروع قاعدگي شويد. ميتوانيد پس از اطمينان از عدم حاملگي اقدام به تزريق نمايند.

• در صورتيكه از قرصهاي تركيبي جلوگيري از حاملگي (ال‌دي و تري‌فازيك) استفاده مي‌كنيد بلافاصله پس از قطع قرص مي‌توانيد اقدام به تزريق كنيد.

• بلافاصله پس از زايمان در صورتيكه شير نميدهيد و در صورت شيردهي بهتر است شش هفته بعد از زايمان اولين تزريق را انجام دهيد.

• بلافاصله بعد از سقط

بازگشت باروري پس از قطع تزريق چقدر طول مي‌كشد؟

   معمولاً طي دو سال پس از قطع تزريق، باروري امكان پذير خواهد بود.

قبل از استفاده از هر روش جلوگيري از بارداري مي‌بايست آزمايش نمونه از دهانه رحم (پاپ اسمير) انجام گيرد.

كليه خدمات و وسايل پيشگيري از بارداري در مراكز بهداشتي درماني بصورت رايگان ارائه مي‌گردد.

 دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس -   معاونت بهداشتي - واحد بهداشت خانواده

---

آي. يو، دي

(دستگاه داخل رحمي)

   روشهاي جلوگيري از بارداري به ترتيب درجه اطمينان

1- بستن لوله‌ها در مرد (وازكتومي)

2- بستن لوله‌ها در زن (توبكتومي)

3- كپسولهاي كاشتني و آمپولهاي تزريقي

4- قرصهاي ضد بارداري

5- آي‌. يو. دي

6- قرص‌هاي مخصوص زمان شيردهي

7- كاندوم

   آي. يو. دي يا دستگاه داخل رحمي وسيله‌اي است كوچك از جنس پلاستيك كه براي جلوگيري از حاملگي در داخل رحم قرار داده مي‌شود. اين روش از مناسبترين روشها در دوران شيردهي مي‌باشد.

آي. يو. دي براي چه كساني مناسب است؟

   اين روش براي بسيار از خانمها مناسب است از جمله:

• خانمهائيكه تعداد فرزند كافي دارند.

• مايل به استفاده از روشهاي هورموني نيستند.

• استفاده روزانه از وسيله پيشگيري براي آنها مشكل است.

مدت اثر آي. يو. دي چقدر است؟

   آي. يو. دي مس‌دار كه در حال حاضر در مراكز بهداشتي درماني وجود دارد به مدت 10-8 سال باعث جلوگيري از حاملگي مي‌شود. احتمال حاملگي با اين روش بسيار كم مي‌باشد.

چه زماني مي‌توان آي. يو. دي گذاشت؟

• در دوران خونريزي ماهانه 2- 5 روز اول قاعدگي

• 6 هفته بعد از زايمان

 بعد از سقط:

• چنانچه سقط در سه ماهه اول حاملگي باشد بلافاصله و در صورتيكه سقط بعد از سه‌ماهگي باشد 6 هفته بعد از سقط مي‌توان اقدام به گذاردن آي. يو. دي كرد.

هشدار:

   در صورت وجود هر كدام از علائم زير به مركز بهداشتي درماني مراجعه كنيد.

• عقب افتادگي قاعدگي

• خونريزيهاي غيرطبيعي

• دردهاي پائين شكم و در هنگام نزديكي

• ترشحات غير طبيعي همراه با احساس خستگي و تب و لرز

 چه معاينات و آزمايشاتي قبل و بعد از گذاردن آي. يو. دي بايد انجام داد؟

   قبل از گذاردن آي. يو. دي معاينه لگن و آزمايش دهانه رحم (پاپ اسمير) بايد انجام شود.

   بعد از گذاردن آي. يو. دي بايد در ماه اول پس از پايان خونريزي ماهيانه و سپس سه ماه بعد و متعاقباً هر 6 ماه يكبار جهت خونريزي ماهيانه و سپس سه ماه بعد و متعاقباً هر 6 ماه يكبار جهت معاينه و كنترل مراجعه كرد.

   در فواصل كنترلها و معاينه هرگاه با مشكلي مواجه شديد با پزشك يا ماما مشورت كنيد.

رعايت نظافت دستگاه تناسلي بخصوص در خانمهائي كه از آي. يو. دي استفاده مي‌كنند از بروز عفونت پيشگيري مي‌كند.

كليه خدمات و وسايل پيشگيري از بارداري در مراكز بهداشتي درماني بصورت رايگان ارائه ميگردد

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس -   معاونت بهداشتي - واحد بهداشت خانواده

---

بستن لوله‌ها در زن

 (توبكتومي)

1- بستن لوله‌ها در مرد (وازكتومي)

2- بستن لوله‌ها در زن (توبكتومي)

3- كپسولهاي كاشتني و آمپولهاي تزريقي

4- قرصهاي ضد بارداري

5- آي‌. يو. دي

6- قرص‌هاي مخصوص زمان شيردهي

7- كاندوم

   بستن لوله‌ها در زنان يك روش مؤثر و مطمئن براي پيشگيري از بارداري است كه به كمك يك جراحي كوچك پس از بيهوشي عمومي در مدت زمان كوتاهي انجام ميگيرد.

اين روش مناسب چه كساني است؟

   اين روش دائمي است و بايد خانواده‌هايي آنرا انتخاب كنند كه ديگر تمايلي به بچه‌دار شدن ندارند. زيرا برگشت باروري در اين روش خيلي كم مي‌باشد و با عمل ترميم لوله‌ها انجام مي‌گيرد كه در بسياري موارد با عدم موفقيت همراه مي‌باشد.

   بستن لوله‌ در زنان چگونه انجام مي‌گيرد؟

بستن لوله‌ها به دو روش اصلي امكان‌پذير است:

1-     روش شكمي

2-    روش واژينال

   معمولاً بستن لوله‌ها به روش شكمي و به دو صورت انجام ميشود.  

• ايجاد يك برش كوچك بر روي شكم كه محل آن معمولاً چند سانتي‌متر بالاي استخوان عانه مي‌باشد. البته اگر اين عمل پس از زايمان صورت گيرد محل برش تقريباً زير ناف مي‌باشد.

• از طريق لاپاراسكوپي با ايجاد يك يا دو سوراخ كوچك بر روي شكم و با استفاده از حلقه يا گيره (كليپس) و يا سوزاندن قسمتي از لوله، لوله‌هاي رحمي را مي‌بندند.

آيا بستن لوله‌ها عوارض هم بدنبال دارد؟

   عمل بستن لوله‌ها مانند هر عمل جراحي ديگري ممكن است با عوارضي مثل خونريزي داخل شكم و عفونت و عوارض ناشي از بيهوشي همراه باشد كه البته اين عوارض بسيار كم اتفاق مي‌افتد و در صورت وقوع قابل كنترل مي‌باشد.

چه زماني براي انجام عمل مناسب است؟

1-  در صورت اطمينان از باردار نبودن،‌در هر زماني از سيكل قاعدگي امكان پذير است. (دو هفته اول سيكل قاعدگي مناسب‌تر است.)

2-  پس از زايمان طبيعي

3-  هنگام سزارين

         بعد از عمل دوره‌هاي قاعدگي طبق معمول ادامه خواهند داشت ولي اگر قبلا‌ً آي‌، يو، دي و يا روشهاي هورموني پيشگيري از بارداري مانند انواع قرصها،‌ آمپول، كپسولهاي كاشتني استفاده مي‌كرده‌ايد ممكن است تغييراتي در خونريزي و قاعدگي شما بوجود آيد كه موقتي بوده و از بين خواهد رفت.

مراقبتها و مراجعات بعد از عمل چگونه است؟

   محل بخيه را تميز و خشك نگهداريد و هر روز حمام كنيد.

   پس از عمل مي‌توانيد حركت كنيد غذاهاي ساده ميل كنيد از بچه‌هاي خود مواظبت كرده و مي‌توانيد شيردهي نيز داشته باشيد. 7 الي 14 روز بعد از عمل جهت كشيدن بخيه و معاينه محل عمل به پزشك و يا پرسنل بهداشتي مراجعه كنيد. حداقل تا يك هفته از رابطه زناشويي خودداري كنيد.

انجام آزمايش دهانه رحم (پاپ اسمير) براي تمام خانمها ضروري است.

كليه خدمات و وسايل پيشگيري از بارداري در مراكز بهداشتي درماني بصورت رايگان ارائه ميگردد.

 دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس -   معاونت بهداشتي - واحد بهداشت خانواده

---

قرص جلوگيري از بارداري

ال‌دي ـ اچ دي

   روشهاي جلوگيري از بارداري به ترتيب درجه اطمينان

1- بستن لوله‌ها در مرد (وازكتومي)

2- بستن لوله‌ها در زن (توبكتومي)

3- كپسولهاي كاشتني و آمپولهاي تزريقي

4- قرصهاي ضد بارداري

5- آي‌. يو. دي

6- قرص‌هاي مخصوص زمان شيردهي

7- كاندوم

   يكي از بهترين و مطمئن‌ترين روش‌هاي جلوگيري از بارداري قرص‌هاي خوراكي مي‌باشند. مصرف اين قرص‌ها در ابتداي ازدواج نيز از مناسب‌ترين روش‌هاست.

نحوه‌ي مصرف قرص چگونه است؟

   اولين قرص از اولين بسته از روز پنجم قاعدگي خورده مي‌شود، خواه خونريزي وجود داشته باشد يا نداشته باشد و تا 21 روز ادامه مي‌يابد و سپس بمدت يك هفته مصرف قرص را قطع نموده و از روز هشتم بسته بعدي را شروع نمائيد.

21 روز قرص بخوريد        7 روز قرص نخوريد            21 روز قرص بخوريد

توجه داشته باشيد:

   مهم نيست كه شروع بسته بعدي در كداميك از روز‌هاي قاعدگي شما باشد مهم اينست كه بعد از اتمام يك بسته قرص، تا شروع بسته بعدي بايد 7 روز فاصله باشد.

در چه مواردي نمي‌توان از قرص‌هاي ضدبارداري مصرف كرد؟

   در مواردي مثل احتمال حاملگي-سرطان پستان خونريزي‌هاي ناشناخته رحمي- سردردهاي شديد بيماري‌هاي قلبي و اختلالات خوني- بيماري‌هاي كبد و كيسه صفرا   – فشارخون بالا- بيماري‌ قند- صرع- افسردگي شديد و همچنين خانم‌هايي كه سيگاري هستند و سنشان بالاي 35 سال مي‌باشد نبايد قرص جلوگيري از بارداري مصرف گنند.

چه عوارضي ممكن است با مصرف قرص بوجود آيد؟

   در ابتداي مصرف قرص ممكن است لكه بيني-سردرد- تهوع و استفراغ پيش آيد، اين عوارض معمولا بعد از 3 ماه بر طرف مي‌شود و لازم نيست مصرف قرص را قطع كنيد.

   در اولين دوره مصرف قرص، در دو هفته اول بايد علاوه بر قرص از روش‌ ديگري (كاندوم) نيز استفاده شود.

اگر خوردن قرص فراموش شد چه بايد كرد؟

• در صورتيكه يك شب خوردن قرص را فراموش كرديد تا شب بعد هر گاه بيادآوريد قرص فراموش شده را بخوريد و يا شب بعد دو قرص يكجا بخوريد.

• اگر دو شب پشت سر هم خوردن قرص را فراموش كرديد در دو شب بعد هر بار دو قرص خورده و تا آخر بسته از روش ديكري مانند كاندوم نيز استفاده كنيد.

• اگر سه شب پشت سر هم خوردن قرص را فراموش كرديد خوردن بقيه قرص‌ها را قطع كرده و از كاندوم استفاده كنيد تا قاعده شويد و از روز پنجم قاعدگي مصرف بسته جديد قرص را شروع كنيد.

توجه:

   از مصرف قرص بصورت يك شب در ميان يا يك ماه در ميان يا هنگام ضرورت خودداري كنيد. چون خطر حاملگي وجود دارد.

در صورت تمايل به حاملگي چه بايد كرد؟

3   ماه بعد از قطع مصرف قرص قدرت باروري بر مي‌گردد و در صورت تمايل، حاملگي اتفاق مي‌افتد.

   مصرف داروهائي مانند آنتي بيوتيك‌ها  – داروهاي ضد صرع-  ابتلا به اسهال و استفراغ شديد اثر قرص را كم مي‌كند. در اين موقع بايد علاوه بر قرص از روش‌ ديگري مثل كاندوم نيز استفاده كنيد.

كليه خدمات و وسايل پيشگيري از بارداري در مراكز بهداشتي درماني بصورت رايگان ارائه ميگردد.

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس -   معاونت بهداشتي - واحد بهداشت خانواده

---

  قرص تري‌فازيك

(سه مرحله‌اي)

   روشهاي جلوگيري از بارداري به ترتيب درجه اطمينان

1- بستن لوله‌ها در مرد (وازكتومي)

2- بستن لوله‌ها در زن (توبكتومي)

3- كپسولهاي كاشتني و آمپولهاي تزريقي

4- قرصهاي ضد بارداري

5- آي‌. يو. دي

6- قرص‌هاي مخصوص زمان شيردهي

7- كاندوم

   يكي از انواع جديد قرصهاي تركيبي قرصهاي تري فازيك يا سه مرحله‌اي هستند. اين قرص مانند قرص‌هاي تركيبي ال‌دي و اچ‌دي داراي دو نوع هورمون مي‌باشد كه ميزان هورمون موجود در 21 عدد قرص مقداري با هم تفاوت دارد.

نحوه مصرف قرص تري فازيك چگونه است؟

   اولين قرص از بسته اول در 5 روز اول قاعدگي و ترجيحاً روز اول ميل شود و تا 21 روز ادامه يابد. سپس به مدت يك هفته قرص را قطع نموده و سپس بسته بعدي را شروع نمائيد.

   21 روز قرص بخوريد             &nbsp7 روز قرص نخوريد                       &nbsp21 روز قرص بخوريد

 

توجه داشته باشيد:

   مهم نيست شروع بسته بعدي در كداميك از روزهاي قاعدگي شما باشد مهم اينست كه بعد از اتمام يك بسته قرص تا شروع بسته بعدي بايد 7 روز فاصله باشد.

در چه مواردي نمي‌توان از قرصهاي جلوگيري استفاده كرد؟

   در مواردي مثل حاملگي، سرطان پستان،‌ خونريزيهاي ناشناخته رحمي، ‌سردردهاي شديد با علائم عصبي، بيماريهاي قلبي و اختلالات خوني، بيماريهاي كبد و كيسه صفرا، فشار خون بالا، بيماري قند،‌ يرقان، همچنين خانمهاي 35 ساله و بالاتر با مصرف بيش از 15 نخ سيگار در روز نبايد قرص جلوگيري از بارداري مصرف شود.

چه عوارضي ممكن است با مصرف قرص بوجود آيد؟

   در ابتداي مصرف قرص ممكن است لكه‌بيني، سردرد، تهوع و استفراغ پيش آيد اين عوارض معمولاً بعد از سه ماه برطرف ميشود و لازم نيست مصرف قرص را قطع كنيد.

 اگر خوردن قرص فراموش شد چه بايد كرد؟

   در صورت فراموشي مصرف يكي از قرصها در زمان مقرر و بخاطر آوردن آن در مدتي كمتر از 12 ساعت از زمان هميشگي بلافاصله آن قرص را مصرف كنيد بقيه قرصها در زمان مقرر خورده شود. اگر پس از 12 ساعت بخاطر آوريد، قرص فراموش شده را نخوريد و قرص‌هاي بعدي را در زمان معين مصرف كنيد و تا آخر بسته از يك روش ديگر مثل كاندوم نيز استفاده كنيد.

از مصرف قرص بصورت يك شب در ميان يا يك ماه در ميان يا هنگام ضرورت خودداري كنيد.

انجام آزمايش دهانه رحم (پاپ اسمير) براي تمام خانمها ضروري است.

كليه خدمات و وسايل پيشگيري از بارداري در مراكز بهداشتي درماني بصورت رايگان ارائه مي‌گردد.

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس -   معاونت بهداشتي - واحد بهداشت خانواده

---

قرص‌ دوران شيردهي

 (لاينسترونول)

   روشهاي جلوگيري از بارداري به ترتيب درجه اطمينان

1- بستن لوله‌ها در مرد (وازكتومي)

2- بستن لوله‌ها در زن (توبكتومي)

3- كپسولهاي كاشتني و آمپولهاي تزريقي

4- قرصهاي ضد بارداري

5- آي‌. يو. دي

6- قرص‌هاي مخصوص زمان شيردهي

7- كاندوم

   لاينسترونول يك قرص جلوگيري از بارداري براي مادران شيرده مي‌باشد و اثري بر روي ميزان شير ندارد. هر بسته آن داراي 28 عدد قرص مي باشد.

نحوه مصرف قرص شيردهي چگونه است؟

   يك قرص هر روز در ساعت معين بايد خورده شود تا اينكه بسته قرص تمام شود. بسته بعدي بلافاصله بدون قطع شروع مي‌شود.

از چه زماني بعد از زايمان بايد قرص مصرف شود؟

   در صورتيكه بعد از زايمان قاعدگي اتفاق نيفتاد از 6 هفته بعد از زايمان مصرف قرص شروع ميشود. در صورت وقوع قاعدگي قبل از 6 هفته،‌مصرف قرص از روز اول قاعدگي شروع گردد.

توجه داشته باشيد:

   مصرف قرص شيردهي همراه با شيردهي كامل به كودك اثربخش مي‌باشد و بهتر است فقط در شش ماه اول شيردهي استفاده شود و بعد از آن يك روش مطمئن‌تر انتخاب نمود.

در چه مواردي نبايد قرص شيردهي مصرف كرد؟

1-  حاملگي

2-  بيماريهاي شديد كبدي يا سابقه بيماري كبدي تا برگشت وضعيت طبيعي

3-  تاريخچة زردي دوران حاملگي و يا زردي به علت مصرف استروئيدها

4-  خونريزي رحمي با علت نامشخص

5-  تاريخچه حاملگي خارج از رحم

6-  سابقه خارش يا تبخال در دوران حاملگي يا استفاده قبلي از استروئيدها

در صورت فراموش كردن مصرف قرص چه بايد كرد؟

   خوردن قرصهاي دوران شيردهي در ساعت معين بسيار اهميت دارد.

• در صورتي كه مصرف قرص براي كمتر از 3 ساعت بعد از زمان معين فراموش شود بايد همان لحظه قرص فراموش شده خورده شود و قرص بعدي در همان زمان معين ميل شود.

• اگر مصرف يك قرص براي مدت بيشتر از 3 ساعت بعد از زمان معين فراموش شود در همان لحظه قرص فراموش شده بايد خورده شود و قرصهاي بعدي در همان زمان معين ميل شود و علاوه بر آن يا به مدت دو روز از نزديكي خودداري شود يا از كاندوم براي دو روز استفاده گردد.

   اسهال ـ استفراغ و مصرف بعضي از داروها بخصوص ريفامپين ـ داروهاي ضد انعقاد و داروهاي خواب‌آور ميزان اثر اين قرص‌ها را كاهش ميدهد. در اينگونه موارد حتماً بايد از روش ديگر يا روش اضافي همراه با خوردن اين داروها و يا هنگام بروز اسهال و استفراغ استفاده كرد.

   خوردن قرص دوران شيردهي ممكن است باعث تاخير قاعدگي ماهانه شود و يا خونريزي نامنظم مختصري در بين قاعدگي ايجاد كند اما اين خطرناك نيست و بايد با خوردن قرصها بصورت روزانه و سرساعت معين ادامه داد.

   كليه خدمات و وسايل پيشگيري از بارداري در مراكز بهداشتي درماني بصورت رايگان ارائه مي‌گردد

 دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس -   معاونت بهداشتي - واحد بهداشت خانواده

---

كاندوم

   روشهاي جلوگيري از بارداري به ترتيب درجه اطمينان

1- بستن لوله‌ها در مرد (وازكتومي)

2- بستن لوله‌ها در زن (توبكتومي)

3- كپسولهاي كاشتني و آمپولهاي تزريقي

4- قرصهاي ضد بارداري

5- آي‌. يو. دي

6- قرص‌هاي مخصوص زمان شيردهي

7- كاندوم

   كاندوم پوششي است پلاستيكي كه روي آلت كشيده مي‌شود و علاوه بر پيشگيري از بارداري از انتقال بيماري‌هاي آميزشي جلوگيري مي‌كند.

مزاياي استفاده از كاندوم چيست؟

• كمك به جلوگيري از انزال زودرس

• قابل استفاده در هر گروه سني

• قابل استفاده بلافاصله بعد از زايمان

• نداشتن اثر بر شيردهي

• جلوگيري از انتقال بيماري‌هاي منتقله از راه تماس جنسي از جمله ايدز

 استفاده از كاندوم چگونه است؟

• چون در ترشحات مرد قبل از انزال نيز اسپرم وجود دارد، قبل از اينكه نزديكي آغاز شود بايد كاندوم بر روي آلت كشيده شود.

• كاندوم بايد طوري روي آلت كشيده شود كه تمام طول آلت را بپوشاند و فضاي خالي كوچكي در انتهاي آن باقي بماند تا مايع مني در آن جمع گردد.

• در صورت پارگي كاندوم بايد از كاندوم جديد استفاده شود.

 براي استفاده از كاندوم بايد به نكات زير توجه كنيد:

• كاندوم را دور از حرارت، نور و رطوبت نگهداري كنيد.

• قبل از استفاده به تاريخ مصرف توجه داشته باشيد و از كاندوم‌هاي چسبناك و شكننده استفاده نكنيد.

• در هر بار نزديكي از يك كاندوم جديد استفاده كنيد.

• قبل از مصرف از سوراخ نبودن كاندوم اطمينان حاصل كنيد.

 

در صودت پاره شدن كاندوم و شك به حاملگي چه بايد كرد؟

   اگر پس از نزديكي متوجه سوراخ و يا پاره شدن كاندوم شديد، براي جلوگيري از حاملگي ناخواسته تا 72 ساعت فرصت داريد كه از روش زير (پيشگيري فوري) استفاده كنيد. بدين ترتيب:

   در صورتيكه قرص ال‌دي در اختيار داريد چهار عدد قرص ال‌دي در اولين فرصت يكجا خورده شود و 12 ساعت بعد چهار عدد قرص ديگر. اگر از قرص اچ‌دي استفاده شد دو عدد قرص اچ‌دي و 12 ساعت بعد دو عدد قرص ديگر.

   چنانچه قرص تري فاز يك در دسترس بود 4 عدد قرص سفيد تري‌ فازيك در اولين فرصت و 4 عدد قرص سفيد 12 ساعت بعد. به ياد داشته باشيد اين روش يك روش معمول جلوگيري از حاملگي نيست و در هر سيكل قاعدگي فقط يكبار استفاده شود.

كليه خدمات و وسايل پيشگيري از بارداري در مراكز بهداشتي درماني بصورت رايگان صورت مي گيرد.

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس -   معاونت بهداشتي - واحد بهداشت خانواده

---

 بستن لوله‌ها در مرد

 (وازكتومي)

   روشهاي جلوگيري از بارداري به ترتيب درجه اطمينان

1- بستن لوله‌ها در مرد (وازكتومي)

2- بستن لوله‌ها در زن (توبكتومي)

3- كپسولهاي كاشتني و آمپولهاي تزريقي

4- قرصهاي ضد بارداري

5- آي‌. يو. دي

6- قرص‌هاي مخصوص زمان شيردهي

7- كاندوم

   وازكتومي يا بستن لوله‌ها در مردان يك روش دائمي جلوگيري از بارداري است كه در مدت 20-5 دقيقه با يك عمل جراحي ساده انجام ميگيرد. اين روش براي خانواده‌هائيكه ديگر قصد بچه‌دار شدن ندارند مناسب است.

اين روش چه مزايائي دارد؟

• احتياج به بيهوشي ندارد.

• مدت زمان عمل بسيار كوتاه و بطور سرپائي انجام مي‌باشد.

• نياز به بستري شدن قبل و بعد از عمل ندارد.

• خطر آسيب اعضاء داخلي و عفونت بسيار كم و در طولاني مدت عارضه جانبي خاصي ندارد.

• تاثيري بر فعاليت جنسي زن و شوهر ندارد.

عمل وازكتومي چگونه است؟

1-    با استفاده از تيغه جراحي و ايجاد شكاف كوچك بر روي بيضه

2-  روش ان، اس، وي كه بدون استفاده از تيغ جراحي و بوسيله ايجاد سوراخي روي پوست بيضه و با بيحسي موضعي انجام مي‌شود.

   در حال حاضر اين روش بعلت آسانتر بودن و عوارض كمتر جايگزين روش قبل شده است.

عوارض وازكتومي چيست؟

   عوارض خاصي وجود ندارد ولي مثل هر عمل ساده‌‌اي ممكن است در محل عمل تجمع خون پيش آيد كه با استراحت و در صورت نياز  تخليه خون توسط جراح درمان مي‌شود. همچنين در صورت بروز عفونت، درمان با آنتي‌بيوتيك خواهد بود.

از چه زماني تاثير جلوگيري از حاملگي شروع ميشود؟

   قدرت باروري بلافاصله بعد از عمل از بين نمي‌رود و خطر حاملگي وجود دارد، بنابراين بايد تا 3 ماه بعد از عمل و يا پس از 20 بار انزال، براي انجام آزمايش مني از نظر وجود سلول نطفه به مركز بهداشتي درماني مراجعه نمائيد. در اين مدت حتماً بايد از يك روش مطمئن جلوگيري ا زبارداري استفاده كنيد.

مراقبتها و مراجعات بعد از عمل چگونه است؟

• بهتر است بعد از عمل 2 الي 3 روز از فعاليت جنسي خودداري كنيد.

• در صورت وجود درد ـ تورم و قرمزي به مركزي كه وازكتومي شده‌ايد مراجعه كنيد (جهت كم كردن عوارض فوق از مسكن يا كمپرس يخ روي محل عمل استفاده كنيد)

• بعد از عمل حداقل براي مدت 48 ساعت از انجام كارهاي سنگين و فعاليتهاي شديد خودداري كنيد و جهت راحتي حداقل بمدت 2 روز از بيضه بند يا لباس زير تنگ استفاده كنيد.

كليه خدمات و وسايل پيشگيري از بارداري در  مراكز بهداشتي درماني بصورت رايگان ارائه مي‌گردد.

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس -   معاونت بهداشتي - واحد بهداشت خانواده

---

                              روش اورژانس پيشگيري از بارداري
             «قابل توجه استفاده كنندگان از كاندوم، روش‌هاي منقطع و يا طبيعي»

   خانم گرامي، چنانچه برای پيشگيری از بارداری از كاندوم، روش‌هاي منقطع و يا طبيعي استفاده مي‌كنيد و پس از نزديكي متوجه شديد كه كاندوم استفاده شده سوراخ يا پاره شده است و يا به هر دليل احساس كرديد كه نزديكي شما مشكوك به وقوع حاملگي است با استفاده از روش اورژانس پيشگيري از بارداري به شكل زير مي‌توانيد از وقوع يك حاملگي ناخواسته جلوگيري نماييد.
تعريف:
   در اين روش با استفاده از قرص‌هاي تركيبي پيشگيري از بارداري به صورت زير از حاملگي در موارد مشكوك جلوگيري خواهد شد.
زمان و نحوه مصرف :
   بلافاصله و يا حداكثر تا 72 ساعت پس از نزديكي مشكوك به حاملگي ناخواسته فرصت داريد كه استفاده از اين روش را شروع نماييد.
   2 عدد قرص پيشگيري از بارداري نوع HD (سفيدرنگ) را همزمان ميل نموده و 12 ساعت بعد 2 عدد قرص HD ديگر را نيز با هم بخوريد.
ميزان تاثير:
   گرچه اين روش اكثراً‌ از بارداري ناخواسته جلوگيري مي‌كند ولي تاثير آن صد در صد نيست.
   به خاطر داشته باشيد كه هرچه خوردن قرص‌ها را سريع‌تر شروع نماييد امكان موفقيت اين روش بيشتر است.
عوارض جانبي:
   شايع‌ترين عارضه مصرف قرصها به اين روش حالت تهوع است كه گاهي استفراغ هم به دنبال دارد ممكن است در بعضي از موارد باعث سرگيجه شود. اين عوارض معمولاً‌ در عرض 24 ساعت از بين مي‌رود.
نكات مهم:
1- در صورت عدم وقوع قاعدگي پس از 3 هفته و يا بروز هرگونه مشكل به پزشك و يا مراكز بهداشتي درماني مراجعه نماييد.
2- روش فوق نبايد جايگزين يكي از روش‌هاي پيشگيري از بارداري شود و فقط در مواقع اضطراري و حداكثر يك‌بار در هر سيكل قاعدگي قابل استفاده است.
3- زوجيني كه مكرراً‌ ناگزير به استفاده از اين روش مي‌شوند بهتر است پس از مشاوره مجدد تنظيم خانواده روش پيشگيري از بارداري مطمئن ديگري را انتخاب كنند.
4- چنانچه قرص HD دردسترس نباشد مي‌توانيد به جاي آن 4 عدد قرص LD (كرم رنگ) را يكجا ميل كرده و 12 ساعت بعد 4 قرص LD ديگر را با هم بخوريد (جمعاً‌ 8 قرص)
بنابراين:
   چنانچه استفاده كننده هريك از روش‌هاي كاندوم، منقطع و يا طبيعي هستيد، هميشه 4 قرص HD در منزل داشته باشيد.

وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکي - دفتر سلامت خانواده و جمعيت - اداره جمعيت و تنظيم خانواده

---

خشم در كودكان

خشم چيست؟

   خشم حالت برانگيختگي و هيجان شديد در هنگام روبرو شدن با محرك‌هاي نامناسب محيطي است و احساسي است كه همه‌ي بچه‌ها به نوعي ‎آن را تجربه مي‌كنند. خشم بخشي از زندگي ماست و همه بچه‌ها خواهند آموخت كه چگونه با خشم خود كنار بيايند، گاهي با روشي مفيد و گاهي به روشي كه مضر است.

مواردي كه باعث خشم در كودكان مي‌شود:

1-   پرخاش و آزار كلامي

2-   حمله فيزيكي

3-   طرد شدن

4-   اصرار و پافشاري براي انجام كار

5-   تجاوز جنسي به آنها

 

• والدين چه مي‌توانند بكنند؟

   كنترل احساس خشم يك مهارت مهم زندگي است. والدين و بزرگترها مي‌توانند به بچه‌ها بياموزند كه چگونه با خشم خود به روش مفيد و مؤثر برخورد كنند و مهارت‌هايي را به كودكان بياموزند كه آنها بتوانند در موقعيت‌هاي مختلف از آن مهارت‌ها استفاده كنند و زندگي بهتر و سالم‌تري داشته باشند.

ابزار و وسايلي كه براي كنترل و اداره خشم مورد استفاده قرار مي‌گيرد شامل دو دسته كلي است:

1- ابزار بدني

2- ابزار فكري

   ابزار بدني: آن دسته از روش‌هايي است كه ما در آن از بخشي از بدن خود براي آرام كردن خود استفاده مي‌كنيم مثل دراز كشيدن و شل كردن عضلات بدن و در مورد كودكان بغل كردن و نوازش آنها.

   ابزار فكري: از فكر براي تعديل خشم خود استفاده كنيم. مانند: شوخي كردن و معطوف كردن افكار كودك به سمت موضوعات جذاب و خوشايند.

(بطور كلي آموختن روش‌هاي زير به كودكان كمك مي‌كند تا خشم خود را به روش مؤثري بروز دهند.)

• به كودكان بياموزيم كه چگونه خود را آرام سازند. يكي از بهترين راه‌ها براي سازگاري با پاسخ‌هاي فيزيكي مضر در برابر خشم اين است كه كار فيزيكي ديگري انجام دهيم مثل گوش دادن به موسيقي، دوش گرفتن با آب‌گرم، كشيدن نقاشي و……

• چگونگي برقراري ارتباط و بيان و انتقال احساس را به كودكمان بياموزيم.

• مهارت‌هاي حل مساله را به كودكمان بياموزيم. بطور مثال چگونگي برخورد با مشكلاتي كه كودك با آن مواجه مي‌شود.

• شوخي كردن

• به بچه‌ها بياموزيم كه هنگام خشم چه كارهايي را مي‌توانند انجام دهند و چه كارهايي را نمي‌توانند انجام دهند.

كارهايي را كه نبايد انجام دهند:

شكستن وسايل، فرياد زدن بر سر كسي، آسيب رساندن به خودشان، پرت كردن اشياء به طرف كسي.

 اما ميتوانئد يان كارها را انجام دهند:

گريه كردن در يك محل خلوت

كشيدن يك نقاشي صحبت كردن راجع به موضوع ناراحت كننده‌ دور شدن از موقعيت،‌رفتن به جايي ساكت و آرام،‌كمك خواستن،‌گوش دادن به موسيقي………

• ميتوانيم بچه‌ها را تشويق كنيم تا احساس خشمشان يا احساسات دروني خود را بنويسند.

بهتر است در موقع خشم كودك برخورد شما اينگونه باشد:

سعي نكنيد در كودك اين باور را ايجاد كنيد كه عصبانيتش بي‌مورد است و مساله مهمي وجود نداشته است،‌بلكه با او همدردي كنيد و به او بگوييد، كه مي‌فهميد كه چه احساسي دارد و مي‌فهميد كه او عصباني است.

• خشم او را كوچك،‌حقير و مسخره جلو ندهيد و در لحظه عصبانيت كودك نخنديد. گفتن جملاتي مثل:‌ مرد به اين بزرگي خجالت داره، وقتي عصباني هستي چقدر زشت مي‌شوي… او را عصباني‌تر مي‌كند.

•  در هنگام خشم كودك رفتار خودتان را مثال نزنيد بلكه راجع به احساسات او صحبت كنيد.

• سخنراني و نصيحت نكنيد.

• او را با كودكان ديگر مثل خواهر،‌برادر و همكلاسي‌هايش مقايسه نكنيد.

• كودك را تشويق كنيد كه راجع به احساس خودش صحبت كند.

• بچه‌ها را تشويق كنيد تا راجع به تعاملات برانگيزنده خشم صحبت كننند.زماني كه بچه‌ها را جع به احساسشان و عواملي كه اين احساس را بوجود آورده صحبت مي‌كنند، گوش كردن بدون قضاوت و بدون دستور دادن و نصيحت كردن به آنها كمك مي‌كند تا درك كنند كه مي‌توانند بطور متفاوتي احساس كنند.

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات  بهداشتي درماني استان فارس - مرکز بهداشت استان فارس

واحد سلامت جوانان و مدارس ( بهداشت روان)

---

دنياي نوجوانان و نحوه رفتار با آنان

فهرست مطالب:

1. سه نمونه از مراجعات

2. سنين نوجواني و بلوغ

3. خصوصيات عاطفي و رواني دوره نوجواني و بلوغ

4. چند توصيه به والدين و مربيان جهت کاستن مشکلات نوجوانان

    دو نمونه از مراجعه والدين نوجوانان به كاشناس:

• مورد اول:

مادر نوجوان: نمي‌دانم چه اتفاقي براي دخترم افتاده كه به كلي عوض شده است.

كارشناس: منظورتان چيست؟

مادر نوجوان: كم غذا مي‌خورد. هميشه دوست دارد امر و نهي كند. به جاي اينكه درسهايش را بخواند علاقمند است شعر و قصه بخواند زود عصباني مي‌شود.

كارشناس: دختر خانم شما چند ساله است؟

مادر نوجوان: چهارده سال

كارشناس: مدرسه مي‌رود؟

مادر نوجوان: بله سال دوم دبيرستان است.

كارشناس: علائمي‌كه ذكر كرديد هميشه در دختر شما بوده است؟

مادر نوجوان: خير حدود يكسال است كه كم‌كم شديدتر شده در منزل خيلي بهانه‌گيري مي‌كند. هر روز كفش و لباس جديدي مي‌خواهد از وضعيت زندگي ناراضي است.

خيلي زودرنج است. بيشتر وقتها دلش مي‌خواهد تنها باشد و…

• مورد دوم:

پدر نوجوان: پسرم تا به حال هيچ مساله و مشكلي نداشته ولي نمي‌دانم چرا يك مرتبه عوض شده است.

كارشناس: منظورتان چيست؟

پدر نوجوان: هميشه مؤدب و آرام بود. ولي مدتي است كه بسيار عصباني است و بيشتر اوقات بي‌حوصله است. همه‌اش از سردرد و بي‌اشتهايي شكايت مي‌كند. نسبت به غذا اصلاً اشتها ندارد. مرتب بهانه مي‌گيرد. با خواهر كوچكتر از خودش هميشه جر و بحث دارد.

كارشناس: وقتي حالت عصبانيت و پرخاشگري دارد شما چه مي‌كنيد؟

پدر نوجوان: ديگر خسته شده‌ام چاره ديگري ندارم گاهي او را تنبيه مي‌كنم و سرش فرياد مي‌كشم و …

كارشناس: آيا از تنبيه‌ها و فرياد كشيدن‌ها نتيجه مثبتي گرفته‌ايد؟

پدر نوجوان: خير، تازه آنوقت عصباني‌تر و لجبازتر مي‌شود.

نمونه‌اي از مراجعه يك نوجوان به كارشناس:

نوجوان: پدر و مادرم مرا درك نمي‌كنند و اين موضوع مرا عصباني مي‌كند.

كارشناس: چرا فكرمي‌كني كه آنها تو را درك نمي‌كنند؟

نوجوان: آخر مي‌دانيد مثلاً‌ من مي‌خواهم تنها باشم و با دوستانم به گردش بروم اما آنها معتقدند كه حتماً‌ بايد با خودشان باشم و يا اينكه گاهي وقتها آنها كه به ميهماني مي‌روند من مايل نيستم با آنها باشم و همين موضوع باعث درگيري بين من و پدر و مادرم مي‌شود.

 كارشناس: آيا هيچگاه سعي كرده‌اي وضعيت روحي و علاقه‌‌ها و آرزوهاي خود را با والدين درميان بگذاري؟

نوجوان: سعي مي‌كنم اما آنها فكر مي‌كنند كه من هنوز (بچه) هستم و هر كاري كه مي‌خواهم انجام بدهم بايد طبق تصميم‌گيري آنها باشد و اين موضوع مرا رنج مي‌دهد و عصباني مي‌كند.

كارشناس: وقتي عصباني مي شوي چه مي‌كني؟

نوجوان: گاهي فرياد مي‌كشم وگاه نيز از عصبانيت به گريه مي‌افتم دست خودم نيست.

كارشناس: مي‌داني بلوغ به چه معناست؟

نوجوان: راجع به آن چيزهايي شنيده‌ام ولي دقيقاً‌ نمي‌دانم.

كارشناس: بسيار خوب برايت توضيح مي‌دهم و ….

 سنين نوجواني و بلوغ:

   سنين نوجواني و جواني از ديدگاهها و نظريات مختلف متفاوت است اما معمولاً‌ بين 12 تا 25 سالگي را شامل مي‌شود (12 تا 18 سالگي نوجواني و 18 تا 25 سالگي جواني) سن بلوغ در محيط‌هاي مختلف متفاوت بوده عوامل متعددي از جمله عوامل زيستي،‌اجتماعي و جغرافيائي در زمان پيدايش آن دخيل است. ولي معمولاً دختران بين 13 تا 14 سالگي و پسران بين 15 تا 16 سالگي به بلوغ جنسي مي‌رسند.

خصوصيات عاطفي و رواني دوره نوجواني و بلوغ:

      1- عدم تعادل و بي‌ثباتي عاطفي يكي از بارزترين ويژگيهاي اين دوره مي‌باشد. اكثر اوقات به هنگام بروز خشم نمي‌توانند رفتار و گفتار خود را كنترل نمايند. خيلي زود متاثر مي‌شوند به خصوص زماني كه احساس مي‌كنند كسي به حرفشان گوش نمي‌دهد و به همين خاطر دست به اعمال ناخوشايندي مي‌زنند و سپس پشيمان شده خود را سرزنش مي‌كنند. حساسيت‌ها و هيجانات ناشي از زودرنجي كه از خصوصيات دائمي اين دوران مي‌باشد. اغلب به علت تغييرات و تحولات غدد داخلي و ميزان ترشحات هورمونها و نوع تربيت و آموزش دوران گذشته است كه در مجموع وضع زندگي عاطفي آنها را تغيير مي‌دهد و گاهي با كوچكترين برخوردي عصباني مي‌شوند و به هنگام عصبانيت و خشم ممكن است به گريه متوسل شوند و يا غمگين و افسرده به تنهايي پناه ببرند.

     2- مورد توجه همسالان واقع شدن و به خصوص تاييد آنها را كسب نمودن و افزودن دوستان همجنس باعث مي‌شود كه اهميت بزرگسالان در نزد آنها كمتر از همكلاسان و همسالان باشد. بنابراين كسب استقلال عاطفي از والدين نيز در اين دوره از اهميت خاصي برخوردار است.

     3- تحمل شنيدن انتقاد و سرزنش را ندارند،‌ ولي برعكس خودشان از ديگران انتقاد مي‌كنند كه گاهي اوقات منجر به اختلاف نظر با والدين مي‌شود و باعث عدم ارتباط صميمانه با آنها مي گردد.

      4- احساسات فداكارانه و مبارزه با ظالم و دفاع از مظلوم و ستمديده در اين دوره ظاهر مي‌شود.

      5- مي‌خواهند به ديگران بقبولانند كه افراد مهمي هستند، اثبات اين امر كه آنها چندان هم مهم نيستند آنها را مي‌رنجاند.

     6- در برابر ناكاميها حالات ياس و نااميدي به آنها دست مي‌دهد. بسيار غمگين و افسرده مي‌شوند و احساس مي‌كنند ديگر همه ‌چيز تمام شده است و به گريه‌هاي شديد متوسل مي‌شوند.

     7- به وضع ظاهر و لباس و آرايش خود توجه دارند و گاهي مدتها وقت خود را جلوي آئينه به اين امر اختصاص مي‌دهند.

      8- حالات رويايي و عاشق پيشگي دارند.

      9- نگران آينده هستند، آينده تحصيلي، شغلي، اقتصادي، اخلاقي و جنسي كه اين نگرانيها خود موجب پيدايش اضطراب و پريشان خاطري در آنها مي‌گردد.

چند توصيه به والدين و مربيان جهت كاستن مشكلات نوجوانان:

     1- والدين كانون خانواده را محلي امن و پناهگاهي مستحكم براي فرزندان نمايند. به يكديگر احترام بگذارند نبايد در حضور فرزندان به مشاجره پردازند و عيوب يكديگر را در حضور آنها بازگو كنند.

      2- والدين نوجوانان و جوانان را از محبت سيراب نمايند تا آنان به هر آشنا و بيگانه‌اي روي نياورند. آنان بايد به فرزندان خود احترام بگذارند و به آنها كمك كنند تا نواقص خود را رفع نمايند. نصايح و تذكرات خود را با استدلال و منطق و در خلوت با آنها در ميان نهند و هرگز در حضور ديگران به خصوص همسالان به پند و اندرز آنان نپردازند. ضمناً سخني را به آنها بگويند كه خود بدان عمل مي‌كنند.

      3- والدين و مربيان نبايد نوجوانان را به خاطر ضعف‌هايي كه دارند تحقير نمايند و آنها را با همسن و سالان خود مقايسه كرده صفات نيكوي ديگران را به رخ آنها بكشند بلكه در حد توان و ظرفيت آنان از آنها توقع و انتظار داشته باشند و با درك دنياي آنها به هر مقدار كه تلاش مي‌نمايند از آنها قدرداني كنند.

      4- والدين و مربيان بايد به نوجوانان مسئوليت‌هاي مختلف زندگي را واگذار نمايند تا آنها اهل تفكر و كار و زندگي بشوند. ضمناً والدين و مربيان بايد به آنان بياموزند كه از مشكلات نبايد گريخت بلكه راههاي مبارزه با مشكلات و راه حل آنها را به فرزندان و دانش آموزان خود آموزش بدهند.

      5- كمك به برنامه ريزي صحيح براي اوقات فراغت و تقسيم بندي اوقات فراغت جهت درس تفريح و سرگرمي ورزش و هنر مطالعه كتابهاي مفيد و مباحثه با اشخاص مطلع و صالح شركت در اجتماعات مذهبي ترتيب دادن گردشهاي علمي نوشتن خاطرات روزانه تماشاي تلويزيون به طوري كه باعث خستگي زياد جسمي و فكري نشود از اعتدال نيز خارج نگردد و فرد در انتخاب اختيار داشته اجباري در كار نباشد.

      6- كساني كه درمورد دين با نوجوانان و جوانان صحبت مي‌نمايند خود بايد الگوي واقعي دين باشند و به آنچه كه مي‌گويند عمل نمايند. ايمان و اعتقاد قوي به مذهب داشته باشند. توانائي پاسخ دادن به سؤالات نوجوانان را داشته باشند و بتوانند خرافات را از نظريات صحيح ديني جدا كرده به نوجوانان و جوانان ارائه دهند. از نظر اخلاقي خود الگوي اخلاقي باشند با اخلاص مهربان انسان دوست و علاقه‌مند به كار خود باشند. سعه صدر و وسعت نظر داشته باشند. برنفس خود غالب باشند و از اعتدال در امور خارج نشوند باحوصله، صبور و باتدبير باشند و از نظر ظاهر نيز آراسته و تميز و مرتب باشند كه نوجوانان قطعاً‌ تحت تاثير چنين الگوئي قرار خواهند گرفت.

     7- در محيط‌هاي آموزشي بايد نيازهاي نوجوانان مورد بررسي قرار گيرد و هوش و استعداد و علاقه و انگيزه‌هاي آنها شناسايي شود و بر اساس اين شناسايي برنامه‌ريزي آموزشي صورت پذيرد و در اتخاذ روشهاي آموزشي و پرورشي مطلوب بايد از روان‌شناسي نوجواني كمك طلبيد.

     8- به هر نوجواني بايد كمك نمود تا قبل از شروع تحصيلات عالي و تخصصي خود اطلاعات لازم را در اطراف شغلي كه در آينده مي‌خواهد انتخاب كند. كسب كند همچنين به او كمك شود تا به يك خودشناسي دقيق نائل گردد، توانائي‌هاي خود را كشف كند و تصوير جامعي از خصوصياتش به دست آورد. تا بتواند با شناخت خود و آگاهي از مشاغل موجود تصور شغلي و حرفه‌اي خود را در برابر واقعيت مورد آزمايش قرار دهد و پس از تفكر و بحث درباره مشاغل و تجزيه و تحليل واقعيات و اطلاعات موجود به انتخاب شغلي پردازد كه هم رضايت شخصي را تامين كند و هم براي جامعه مفيد باشد.

      9- نوجوانان بسياري از آداب معاشرت و روابط اجتماعي صحيح را در معاشرت كردن و برقراري ارتباط با دوستان و آشنايان مي‌آموزند. بنابراين نبايد آنان را از معاشرت كردن با دوستان و همسالان محروم نمود. عدم ارتباط با دوستان و همسالان مي‌تواند باعث ناراحتي نوجوان شود. زيرا از جمله نيازهاي اساسي اين دوره از زندگي مي‌باشد و منع نوجوان از معاشرت به منزله مبارزه با يكي از نيازها و تمايلات وي مي‌باشد. وظيفه شما والدين و مربيان است كه او را در اين امر مهم ياري دهيد. تا بتواند بهترين گروه همسالان را انتخاب نمايد.

   تـا تواني مي گريز از يار بد      يـار بـد بدتر بود از مـار بد

   مار بد تنها تو را بر جان زند       يار بد جان و بر ايمان زند

     10- در خاتمه بايد گفت: بايد نوجوان را عميقاُ درك نمائيد. تحولات جسماني و رواني كه در وي ايجاد شده است. سازش او را با محيط دگرگون مي‌سازد. در اين حال نوجوان براي سازش مجدد با محيط خود نياز به فرصت دارد. بايد امكان را برايش فراهم نمائيد به او فرصت دهيد تا اشتباه كند، انتقاد كند،‌تصميم بگيرد، در انتخاب فلسفه و روش زندگي او را ياري دهيد. به هنگام لزوم با عطوفت و مهرباني اشتباهات او را برايش گوشزد كنيد. سعي كنيد وي را در كارهاي نيك و پسنديده تشويق كنيد. اگر مي‌خواهيد اعمال و رفتارهاي نادرست وي را گوشزد كنيد اين عمل را با استدلال منطقي و توام با احترام و مهرباني انجام دهيد.

برگرفته از کتابهای: بلوغ - مسائل نوجوانان و جوانان و ...

******

من برای آنکه شما جوانان شايسته ای هستيد علاقه دارم که جواني خود را در راه خداوند و اسلام عزيز و جمهوری اسلامي صرف کنيد، تا سعادت هر دو جهان را دريابيد.

( از وصايای امام خميني « ره» )

******

نوجواني که از آغاز بلوغ،

به سراغ پسر و دخترتان مي آيد

دوره حساسي است.

مثل هر مرحله دارای خصوصياتي است.

وضع اين دوره بمانند پلي است،

گر که کودک به سلامات گذرد از اين پل

پس از اين گردنه همپای برزگسالن است.

آدمي گر که در اين مرحله اصلاح نشد،

باز پروردن او دشوار است.

( دکتر غلامعلي عطائي)

******

      کامران سيزده ساله در حال دعوا با خواهر بزرگش بود که مادرش وارد شـد و گـفت: ( از جـنگ و دعوای شما خسته شده ام،؟ چقدر جنگ، چقدر دعوا، بس کنيـد) کـامران و خواهرش نگاهي به هم کردند و زير خنده زدند. دعوا به همين راحتي تمام شد.

دفتر مشاوره فرهنگي وفاق - شيراز - بلوار زند - روبروی خيام - کوچه شهرداری سابق - بن بست سوم - پلاک 131  تلفن: 2332307      صندوق پستي: 71555 - 758 

---

درمان اسهال در منزل

1- به محض شروع اسهال به كودك بيش از هميشه  مايعات بدهيد.

-  آشاميدني‌هاي مناسب براي پيشگيري از كمبود مايعات در خلال بيماري اسهال عبارتند از: مايعات خانگي مثل لعاب برنج، دوغ، آب تميز، ماست، چاي كمرنگ كم شيريني

-   اگر كودك زير 6 ماه است و فقط با شير مادر تغذيه مي‌شود تنها محلول  ORS و مقدار بيشتري شير مادر بدهيد.

طرز تهيه محلول O R S: يك بسته 5/27 گرمي پودر او. ار. اس را در يك ليتر آب‌ آشاميدني (چهار ليوان آبخوري) حل كرده و در يخچال نگهداري و سپس با قاشق به كودك خورانده شود. اين محلول تهيه شده تا 24 ساعت قابل نگهداري است و سپس بايستي محلول جديد تهيه كرد.

   ضمناً كودك هر چقدر كه مايل است از اين محلول مي‌تواند استفاده كند.

2-  به كودك مقدار زيادي غذا بدهيد:

-   شير مادر بدفعات بيشتري به كودك داده شود.

-   اگر كودك 6 ماهه يا بزرگتر است و غذاي جامد خورده است غداهاي زير به او داده  شود.

-   غلات يا ساير غذاهاي نشاسته‌اي،‌سبزيجات، گوشت يا ماهي با كمي روغن.

-   ماست، دوغ، چاي كمرنگ و كم ‌شيريني.

-   غذاهاي تازه تهيه شده.

-   يك وعده اضافي غذا تا دو هفته پس از قطع اسهال.

                         توجه!                                          توجه!

   از دادن آب ميوه‌هاي پاكتي، نوشابه‌هاي گازدار و مايعات شيرين در زمان اسهال خودداري كنيد.

3- در صورت بروز هريك از علائم زير او را مجدداً نزد پرسنل بهداشتي درماني ببريد:

-         در عرض سه روز بهتر نشود.

-         دفع زياد مدفوع آبكي.

-         استفراغ مكرر.

-         عطش زياد.

-         ضعف و ناتواني در خوردن و نوشيدن.

-         تب.

-         خون در مدفوع.

-         به بيمار هيچ داروئي به جز O RS  نبايد داد، مگر اينكه با توصيه پزشك باشد.

4-  شما ميتوانيد به روشهاي زير از اسهال پيشگيري كنيد.

-         در 6 ماه اول رندگي به كودك شير مادر داده و سپس در كنار غذاي كمكي شير مادر را تا دوسالگي ادامه دهيد.

-         استفاده از غذاي تازه و آب آشاميدني سالم.

-         استفاده از فنجان و قاشق بجاي بطري سر شيشه و پستانك.

-         شستن دستها قبل از تهيه يا خوردن غذا.

-         استفاده از توالت بهداشتي و شستن دستها پس از دفع مدفوع.

-         ريختن مدفوع شيرخواران در توالت.

-         واكسينه كردن كودك بر عليه سرخك.

وقتي كودكي اسهال مي‌گيرد، آب بدنش دفع شده مانند گلي كه بي‌آب مانده پژمرده و بي‌حال مي‌شود.

حوزه معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس - واحد بهداشت خانواده

---

روش‌هاي پيشگيري و تشخيص زودرس سرطان پستان

   سرطان پستان شايع‌ترين سرطان زنان است. تعداد مبتلايان به اين سرطان در دنيا و ايران رو به افزايش است. از اين رو تشخيص زودرس آن از مهمترين اولويت‌هاي بهداشتي‌ است.

   به خاطر داشته باشيد كه هيچ زني از خطر ابتلا به اين سرطان در امان نيست. با وجودي‌كه روشي براي پيشگيري از ابتلا وجود ندارد. ولي تجربيات بين‌المللي نشان مي‌دهند كه اين سرطان را مي‌توان به خوبي با انجام غربالگري كنترل نمود. غربالگري به معناي ارزيابي افراد به ظاهر سالم به منظور كشف موارد بيماري است.

   با كشف زودرس سرطان پستان، شانس بيشتري براي درمان و افزايش طول عمر فرد مبتلا وجود دارد.

  غربالگري چگونه انجام مي‌شود؟

1- خودآزمايي پستان (معاينه توسط خود فرد در روز هفتم تا دهم از شروع قاعدگي به طور ماهيانه در افراد بالاي بيست سال)

2- معاينه‌ي باليني (توسط پزشك يا كاركنان بهداشتي)

3- ماموگرافي(عكس برداري از پستان)

 شانس سرطان پستان در چه افرادي بيشتر است؟

• با افزايش سن، ابتلا به سرطان پستان افزايش مي‌يابد.

• سابقه سرطان پستان يا تخمدان در فاميل نزديك (مادر، دختر، خواهر، خاله، عمه)

• سابقه‌ قبلي سرطان پستان، در پستان ديگر فرد

• اولين زايمان بعد از سي سالگي

• نازايي

• قاعدگي قبل از11 سالگي و يائسگي بعد از 55 سالگي

• چاقي به خصوص در خانم ‌هاي مسن

• مصرف زياد چربي

• مصرف هورمون استروژن و پروژسترون بعد از يائسگي

 معاينه پستان :

   اصول معاينه پستان چه توسط خود فرد چه توسط پزشك يا پرسنل بهداشتي شبيه هم مي‌باشند. معاينه شامل دو مرحله مشاهده و لمس است.

 در معاينه‌ي پستان دنبال چه چيز مي‌گرديم؟

• توده يا غده

• ترشح يكطرفه خودبخود از نوك پستان

• زخم پوست يا نوك پستان

• تغيير شكل يافتن پوست پستان به‌صورت پوست پرتقال

• هر گونه تغيير رنگ پستان

• توكشيدگي پوست يا نوك پستان

 مشاهده:

   در مشاهده‌ي شما از كمر به بالا لخت شده و در مقابل آينه يا پزشك قرار مي‌گيريد. هرگونه عدم تقارن در دو پستان به صورت وجود توده، تغيير رنگ، اندازه، توكشيدگي پوست يا نوك پستان و كشيدگي پستان به يك طرف، وجود زخم، ترشح يكطرفه يا حالت التهاب و پوست پرتقالي شدن پستان غير عادي بوده و نياز به بررسي توسط پزشك متخصص دارد.

   سفت كردن عضلات سينه كه پستان‌ها را به روي قفسه سينه نگاه مي‌دارند باعث مي‌شود تا علائم نا مشخص سرطان به صورت توكشيدگي خود را نشان دهند. براي اينكار بايست دستها را در جلو يا پشت گردن قفل شده يا بر روي لگن قرار داده شوند.

 لمس :

   مرحله اصلي لمس بررسي خود پستان است. براي اين كار شما بايست به پشت دراز بكشيد و يك بالش كوچك در زير شانه طرفي كه قرار است معاينه شود قرار دهيد و دست همان طرف را زير سر قرار دهيد. اينكار باعث مي‌شود بافت پستان شما به روي قفسه سينه پهن شده و در نتيجه معاينه حتي در پستان‌هاي بزرگ به راحتي انجام گيرد. روش معاينه در شکل نشان داده شده است.

   در معاينه پستان شما بين انگشتان و قفسه سينه با استفاده از فشار نسبتا محكمتر نرمه انگشتان دست لمس مي‌شود. فشار بر روي بافت پستان كمك مي‌كند كه تمام لايه‌هاي بافت پستان لمس شوند و موارد غير طبيعي پيدا شوند.گاهي لمس عميق بافت‌ها باعث كمي درد مي‌شود ولي لمس بافت‌هاي عميق اهميت زيادي دارد. هر پستان بوسيله‌ي دست طرف مقابل لمس مي‌شود. هر گونه توده، سفتي يا برجستگي كه در يك پستان وجود داشته باشد و در طرف مقابل موجود نباشد غيرعادي بوده و نياز به بررسي توسط پزشك دارد. در معاينه توسط پزشك يا كاركنان بهداشتي لمس ابتدا در حالت نشسته با بررسي غدد لنفاوي بالا و زير تر قوه و زير بغل به منظور آگاهي از وضعيت و بزرگي غدد لنفاوي انجام مي‌شود اين مرحله در خودآزمايي وجود ندارد.

 معاينه پستانها در زير دوش و هنگام استحمام:

   به منظور تشخيص بهتر هر نوع توده‌اي در حالي‌كه پستان‌ها صابوني هستند با سطح نرم انگشتان همانند روش قبل تمام حجم پستان را كنترل نمائيد.

   البته معاينه پستان‌هاي بزرگ و آويزان مشكل‌تر است.

ماموگرافي

  ماموگرافي جزء اصلي غربالگري سرطان پستان است كه انجام آن از سن 35 سالگي به فاصله هر 2-1 سال براي تمامي زنان ضروري است.

   ميزان اشعه ماموگرافي با دستگاههاي استاندارد جديد بسيار اندك است و به هيچ وجه خطري براي ابتلا به سرطان محسوب نمي‌شود. اكثر سرطانها با ايجاد يكسري علائم در ماموگرافي قابل تشخيص هستند. هنر ماموگرافي اين است كه مي‌تواند ضايعات را در مراحل بسيار كوچك و اوليه زمانيكه اندازه آن در حدود دو تا سه ميليمتر است تشخيص دهد درمان در اين مرحله طول عمر بيمار را افزايش مي‌دهد.

   در ماموگرافي پستانها بين دو صفحه فشرده شده و از آنها عكسبرداري مي‌شود.

   علاوه بر معاينه توسط پزشك و كاركنان بهداشتي و معاينه خود فرد هر خانمي در سن بالاي 35 سال ماموگرافي نيز بايد انجام شود زيرا ممكن است معاينه كاملاً طبيعي باشد اما اگر فرد مبتلا به سرطان پستان باشد اگر هم معاينه و هم ماموگرافي طبيعي باشد فرد سالم است و در صورتي كه يكي و يا هر دو غير طبيعي باشد بايد بررسي بيشتري انجام شود.

توجه:

   بالا رفتن آگاهي زنان و توجه آنها نسبت به خطر جدي سرطان پستان مهمترين عامل كنترل اين بيماري است.براي حفظ سلامت خود جهت انجام ماموگرافي و معاينه پستان مراجعه نمائيد.

   در صورت مشاهده هر نوع علامت غير‌عادي در پستانهاي خود سريعاً به پزشك مراجعه كنيد. اگر سن شما بالاي 35 سال است حتماً هر 2-1 سال جهت ماموگرافي مراجعه نمائيد.

مرکز بهداشت استان فارس - واحد بهداشت خانواده

---

 سرماخوردگي و كودك شما

-         كودك شما بي‌حال است؟

-         بدنش گرم است؟

-          گرفتگي يا آبريزش بيني دارد؟

-          گاهي سرفه مي‌كند؟

 پس توجه كنيد...

مقدمه:

• سرماخوردگي از همه عفونتهاي دوران كودكي شايعتر است.

• كودكان معمولاً در طول سال چند بار به سرماخوردگي دچار مي‌شوند.

• كودكان در اين دوران كم اشتها مي‌شوند و اگر رسيدگي كافي به آنها نشود، رشدشان دچار اشكال مي‌گردد.

• بسياري از سرماخوردگيها بدون دارو و خودبخود خوب مي‌شوند.

• گاهي سرماخوردگي ساده به بيماري خطرناكي نظير سينه پهلو تبديل مي‌شود.

مادر عزيز!

   سرماخوردگي نياز به داروي خاصي ندارد.

راههاي پيشگيري از عفونتهاي تنفسي بخصوص سرماخوردگي

الف: شيرمادر: شير مادر بخصوص در سال اول زندگي بر سلامت كودكتان بسيار مؤثر است.

   كودكاني كه از شير مادر تغذيه نمي‌شوند، بيشتر از كودكاني كه با شير مادر تغذيه مي‌شوند، ‌به سرماخوردگي و سينه پهلو مبتلا مي‌شوند.

ب: تغذيه مناسب كودك

ج: ويتامين« آ» كه در ميوه‌ها و سبزيجات مثل: پرتقال، كدوحلوايي، هويج و گوجه‌فرنگي وجود دارد خطر سينه پهلو را كمتر مي‌كند

مادر عزيز!

   تغذيه كودك شما، مهمترين اصل درمان بيماري اوست.

د: واكسيناسيون كودك:

   واكسيناسيون كودك بر عليه سياه‌سرفه، سرخك و ديفتري، آنها را در برابر اين بيماريهاي خطرناك محافظت مي‌كند.

   توجه داشته باشيد واكسيناسيون كودك شما بايد در سال اول زندگي كامل شود.

ه: در خانواده‌هاي پرجمعيت افراد خانواده در يك اتاق بسر مي‌برند جهت پيشگيري از انتشار سرماخوردگي بهتر است فرد مبتلا را از ديگران جدا كنند.

و: افراد بزرگسال در دوران بيماري از تماس با كودكان بخصوص نوزادان خودداري نمايند تا بيماريشان به آنها منتقل نگردد.

مادر عزيز!

كودك سرماخورده شما به استراحت، غذا و مايعات كافي نيازمند است نه به داروي اضافي

مراقبتهاي در منزل براي كودك مبتلا به سرماخوردگي

• استراحت به اندازه كافي،‌ بيماري كودك را سريعتر بهبود مي بخشد.

• كودكان بيمار را (بخصوص نوزادان و شيرخواران) در محلي گرم و پوشيده نگهداريد.

• چون كودكان مبتلا به سرماخوردگي نياز به هواي پاك دارد دود سيگار و هر دود ديگر براي كودك مضر است. بنابراين بايد از كشيدن سيگار در داخل منزل مخصوصاً اتاقي كه كودك بيمار در آن استراحت مي‌كند خودداري كنيد.

• با باز كردن متناوب پنجره‌ها،‌ هواي اتاق را تازه نگهداريد اما نبايد كودك را در برابر باد مستقيم قرار داد.

توجه داشته باشيد نبايد كودك تب‌دار را در هواي بسيار گرم و زير پتو نگهداشت چون از پايين آمدن تب وي جلوگيري مي‌كند.

• اگر هواي اتاقي كه كودك بيمار در آن قرار دارد مرطوب باشد از شدت سرفه كم مي‌شود و تنفس كودك راحت‌تر مي گردد.

توجه داشته باشيد به وسيله جوشاندن آب هواي اتاق را مرطوب نمائيد اما آب را در دسترس كودكان قرار  ندهيد تا خطر سوختگي وجود نداشته باشد.

تغذيه كودك مبتلا به سرماخوردگي

   معمولاً كودكان در دوران بيماري كم‌اشتها مي‌شوند، بعلاوه بعلت تب، مقدار زيادي از انرژي بدن در زمان عرق كردن از دست مي‌رود. يكي از مهمترين دلايل اشكال در رشد كودكان همين دوره‌‌هاي بي‌اشتهايي است.

مادر عزيز!

آب ريزش بيني، سرفه و تب خفيف نياز به آنتي‌بيوتيك ندارد.

بنابراين :

• در طول دوره بيماري و حداقل دو هفته پس از آن تعداد دفعات تغذيه كودك را افزايش دهيد.

• براي آسانتر غذا خوردن كودك، بهتر است از غذاهاي آبكي مثل سوپ، آش و فرني كه احتياج به جويدن ندارد. استفاده شود. به غذاي كودك كمي روغن نباتي يا كره اضافه كنيد تا انرژي بيشتري داشته باشد.

• در كودكان كوچكتر از شش ماه تنها شير مادر كافي است. دفعات شير دادن را افزايش دهيد.

• به كودك مايعات فراوان مانند آب، شير، آب ميوه و چاي كمرنگ بدهيد. اينكار ترشحات سينه را رقيق كرده و بهبودي را سريعتر مي‌كند.

مادر عزيز!

كودك سرماخورده به آنتي‌بيوتيك خاصي نياز ندارد.

توجه!

« در موارد زير حتماً كودك را نزد پرشك ببريد»

• بي‌حالي و  خواب‌آلودگي كودك

• نفس‌نفس زدن يا سخت نفس كشيدن كودك

• بي‌اشتهائي شديد و كودكي كه قادر به نوشيدن نباشد.

• حال كودك نسبت به قبل بدتر شده باشد.

• در صورت داشتن هرگونه سئوال به پزشك كودكتان مراجعه كنيد.

• كودك زير دو ماه را با هر علامتي از قبيل سرفه، تب،‌ آبريزش …. به پزشك يا مركز بهداشتي درماني و خانه بهداشت ببريد.

مادر عزيز!

كودك شما با سرماخوردگي احتياج به پني‌سيلين تزريقي ندارد.

حوزه معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي و خدمات  بهداشتي درماني استان فارس - بهداشت خانواده

---

سلامت سالمندان

مقدمه:

   پيري يك فرآيند طبيعي از تغييرات مربوط به زمان است كه با تولد شروع شده و در سراسر زندگي ادامه مي‌يابد. سن پيري مرحله نهايي زندگي است. امروزه تعداد سالمندان در كليه كشورهاي جهان در حال افزايش است، سالمندان يكي از اقشار جامعه هستند كه به مراقبتهاي ويژه نيازمندند. خوشبختانه با توجه به فرهنگ اصيل ايراني و در سايه تعاليم اسلامي اين قشر در كشور ما  از احترام خاصي برخوردارند و اغلب در خانواده زندگي مي‌كنند.

 مراقبت از سالمندان نياز به آگاهيهاي فني و پيچيده ندارد. اگر اطرافيان، افراد خانواده و فرد سالمند بعضي از نكات را بدانند و رعايت كنند، ميتوان از بسياري از حوادث ناگواري كه براي سالمندان رخ ميدهد پيشگيري نمود و شرايطي را فراهم ساخت كه سالمند خود را در خانواده فرد مفيدي احساس كرده و سربار نداند.

مشكلات و بيماريهاي دوران سالمندي

   گرچه بيشتر سالمندان تصور ميكنند كه از سلامتي برخوردارند، اما از هر 5 سالمند حداقل 4 نفر مبتلا به بيماريهاي مزمن مي‌باشند.

  با كنترل منظم فشارخون و وزن، استفاده از آب آشاميدني سالم، رژيم‌غذايي مناسب و مشاوره با پزشك و پرسنل بهداشتي مي‌توان از بروز بسياري از اين بيماريها جلوگيري كرد.

بيماريهاي شايع دوران سالمندي

سكته	كاهش شنوايي
سرطان	بيماريهاي تنفسي
ديابت قندي	بي‌اختياري ادرار
فشار‌خون بالا	اختلال يا فقدان بينايي
بيماريهاي قلبي و عروقي	مشكلات دهان و دندان
بيحركتي در اثر مشكلات جسمي  (شكستگيها، بيماريهاي مفصلي… )
انواع اختلالات رواني

 

روشهايي كه با بكار بردن آنها ميتوان از بروز اين بيماريها پيشگيري نموده و يا شدت آنها را كاهش داد.

• پياده‌روي و ورزش

• استفاده از رژيم غذايي مناسب

• پرهيز از مصرف زياد چربي، قند و غذاهاي سرخ شده

• پرهيز از شرايط خستگي‌زا

• كنترل وزن

• پرهيز از استعمال دخانيات و مشروبات الكلي

• آزمايشات منظم دوره‌اي

• دوره‌اي از عوامل استرس‌زا

پيامهاي اساسي براي حفظ سلامت سالمندان

1-  زندگي فعال بايد حفظ شود، از خوابيدن و استراحت زياد اجتناب كنيد.

2-  قدم زدن بهترين نوع ورزش است. در صورت محدوديت حركت مفصلها و در مورد انجام ساير حركات ورزشي با پزشك مشورت كنيد. از انجام ورزشهاي سنگين بايد احتراز نمود.

   3-  بهداشت فردي بسيار مهم است. استفاده منظم از حمام بخصوص در صورت بي‌اختياري ادرار مهم است. به خاطر بسپاريد كه پوست در سنين بالا خشك ميشود بنابراين از استفاده زياد از صابون بپرهيزيد.

4- خواب خوب در شب بدون استفاده از داروهاي خواب‌آور اهميت دارد. داشتن يك برنامه روزانه فعال، خواب‌ خوب شب را تضمين مي‌كند.

      5-  اجابت مزاج منظم در سنين بالا اهميت دارد. زيرا سالمندان معمولا به يبوست مبتلا مي‌شوند. مصرف كافي مايعات و ميوه‌هايي مانند: گلابي رسيده، آلو و آلوزرد، انجام ورزش، در نظر گرفتن زمان منظم براي رفتن به توالت تا حد زيادي يبوست را كاهش مي‌دهد.

     6-  توصيه مي‌گردد سالمندان حتي اگر تشنه نباشند آب، مايعات و آب‌ميوه به مقدار مكرر بنوشند. استفاده از مايعات موجب زيادي ادرار شده و از ابتلا به عفونت‌هاي ادراري كه در اين سنين بسيار اتفاق مي‌افتد جلوگيري مي‌نمايد.

     7-  آب و هواي زياد سرد و زياد گرم مناسب سالمندان نيست.

     8-  در صورت احتياط‌هاي ايمني مي‌توان از بسياري از حوادث دوران پيري جلوگيري كرد. با اندكي مراقبت از سالمندان در خانواده مي‌توان از بروز شرايط خطرآفرين پيشگيري نمود زيرا بسياري از حوادث سالمندان، در خانه اتفاق مي‌افتد.

به منظور پيشگيري از حوادث در سالمندان توجه به اين نكات ضروري است:

• در زمان رفت و آمد در منزل مخصوصاً استفاده از پله‌ها مطمئن شويد كه نور كافي وجود دارد، مخصوصاً هنگام پايين آمدن از پله‌ها مواظب باشيد.

• هميشه به خاطر داشته باشيد كه فرش و موكت و ساير زير انداز‌ها مي‌توانند بر روي كف زمين بلغزند و باعث سر خوردن و افتادن شما شوند.

• هنگام راه رفتن روي سطوح خيس و لغزنده مانند كف حمام بايد بسيار مواظب باشيد.

• برخاستن ناگهاني از خواب و يا از حالت نشسته به حالت ايستاده ممكن است موجب عدم تعادل شما شود. بنابراين از انجام حركات سريع بپرهيزيد.

• هنگام عبور از خيابان مي‌توانيد با رعايت احتياط‌هاي لازم از بروز حوادث خياباني پيشگيري كنيد.

• در هنگام آشپزي ممكن است سوختگي اتفاق افتد، لذا فوق‌العاده محتاط باشيد.

      &nbsp9- براي جلوگيري از خطرات ناشي از مصرف نامناسب داروها به نكات زير دقت كنيد:

• تمام داروها فقط بايد با دستور پزشك مصرف شود. بهتر است داروها زير نظر يكي از اعضا جوانتر خانواده مصرف شود:

   از مصرف داروهاي غير معمول پرهيز كنيد.

توصيه‌هاي مهم تغذيه‌اي براي سالمندان

   برنامه‌هاي غذايي سالمندان بايد حاوي مواد غذايي غني از ويتامين‌ها و املاح (به ويژه‌ كلسيم و آهن) مانند شير و لبنيات، گوشت و حبوبات باشد.

   با توجه به اينكه جويدن غذا براي سالمندان مشكل است مصرف غذاهاي نرم و آب‌ميوه توصيه مي‌شود. در سالمندان مبتلا به فشارخون بالا، رژيم غذايي كم نمك و در صورت نياز كاهش وزن پيشنهاد مي‌گردد.

   سالمندان بايستي از مصرف غذاهاي چرب و سرخ كرده پرهيز نمايند.

   توصيه مي‌شود حتماً روزانه ار سبزيجات و ميوه‌جات تازه استفاده شود.

  10-  رژيم غذايي صحيح در مناسب نگه ‌داشتن شرايط جسمي در سنين بالا نقش مهمي دارد.

   غذاهايي را انتخاب كنيد كه با فعاليت بدني شما سازگار باشد.

به ياد داشته باشيد:

    بسياري از سالمندان ممكن است به بيش از يك اختلال مبتلا باشند. با توصيه‌هاي پزشكي مناسب و شيوه‌هاي مناسب زندگي، فرد سالمند مي‌تواند فعال بوده و زندگي سالمي داشته باشد.

   اجتناب از تنهايي و گوشه‌گيري مهم است تلاش كنيد موفق باشيد و با خويشاوندان و همسايگان تماس برقرار كنيد.

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات  بهداشتي درماني استان فارس - حوزه معاونت بهداشتي درماني استان فارس

واحد بهداشت خانواده

بازگشت به فهرست

آنچه افراد بالاي 60 سال بايد بدانند.

دراين سن چه غذايي براي من مناسب است؟

• رژيم غذايي سالمندان بايد حاوي مواد غذايي غني از ويتامين‌ها، املاح و بويژه كلسيم و آهن باشد. لذا مصرف شير و لبنيات، سبزيها و ميوه‌ها و گوشت توصيه مي‌شود.

• تعداد وعده‌هاي غذا بايد حداقل روزي 5 وعده و مقدار غذا در هر وعده كم باشد.

• در سالمنداني كه جويدن غذا براي آنها مشكل است، مصرف غذاهاي نرم مانند پوره، گوشت‌هاي نرم، سوپ، آش‌هايي كه حبوبات زياد ندارند، آب ميوه، ميوه‌هاي رنده شده، سبزي خرد شده توصيه مي‌شود.

• غذاهاي چرب و سرخ شده، سس مايونز، سبزيهاي نفاخ مانند كلم و گل‌كلم بهتر است تا حد امكان كمتر مصرف شود.

• مصرف تخم مرغ به سه عدد در هفته محدود شود.

• مصرف چربي كم شود آن مقدار كم هم روغن مايع مانند روغن زيتون باشد.

• براي جلوگيري از كم آب شدن بدن روزانه حداقل 8-6 ليوان مايعات ترجيحاً آب ساده تا قبل از ساعت 8 شب بنوشيد.

• در صورت داشتن يبوست و بي‌خوابي يك ليوان شير‌گرم قبل از خواب بنوشيد.

اغلب اوقات دهان من خشك مي‌شود چه توصيه‌اي داريد؟

براي برطرف شدن خشكي دهان :

• نصف قاشق چايخوري نمك را در يك ليوان آب حل كنيد و چندين بار در طول روز رهان خود را با اين محلول بشوييد.

• روزانه 8-6 ليوان مايعات مصرف كنيد.

• قبل از خوردن غذا كمي آب بنوشيد.

• از مصرف خودسرانه دارو خودداري كنيد.

• از كشيدن سيگار، قليان و چپق خودداري كنيد.

• ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه را بيشتر مصرف كنيد.

 اهميت ورزش و فعاليت بدني:

   فعاليت بدني و ورزش منظم در طول عمر، به خصوص سنين بالا عامل حفظ و حتي تقويت قلب، ريه‌ها، اعصاب و استخوان مي‌باشد. با فعاليت ورزشي مي‌توان مرگ و مير ناشي از بيماريهاي عروقي قلب، سرطان روده بزرگ و افزايش قند خون بزرگسالي را كاهش داد. فعاليت بدني در كنترل چاقي، كلسترول بالا و فشارخون مؤثر است.

   ورزش يكي از عوامل مهم براي قرار گرفتن كلسيم در داخل استخوان و محكم شدن استخوان‌هاست.

   ورزش از افسردگي‌هاي دوران سالمندي جلوگيري مي‌كند. فوايد زودرس ورزش شامل بهبود تعادل و هماهنگي، افزايش قدرت عضلاني، افزايش انعطاف‌پذيري و متابوليسم هوازي بدن است.

اگر مي‌خواهيد:…

• كمتر به اطرافيان وابسته باشيد،

• كارهاي مورد علاقه‌تان را انجام دهيد،

• زندگي شاداب داشته باشيد،

• هزينه كمتري صرف درمان كنيد،

                       &nbsp...ورزش کنيد

ورزش مناسب سن من چه ورزشي است؟

   حتي افراد بسيار ضعيف و ناتوان نيز مي‌توانند با فعاليت‌هاي بدني مناسب سلامتي‌شان را به دست بياورند و به ديگران وابسته نباشند.

   شما با يك برنامه پياده‌روي كه به آرامي شروع شده و به طور تدريجي سرعت و مسافت آن افزايش يافته است، پس از مدتي مي‌توانيد توانايي‌هاي تنفسي خود را به حد يك فرد جوان برسانيد.

   بهتر است قبل از شروع پياده‌روي با حركات كششي عضلات خود را گرم كنيد. سپس مدت 15-10 دقيقه پياده‌روي كنيد.

   مدت پياده‌روي را به تدريج افزايش دهيد تا حداكثر به يك ساعت در روز برسد. اگر توانايي انجام 30 دقيقه پياده‌روي نداريد، مي‌توانيد سه پياده‌روي 10 دقيقه‌اي داشته باشيد.

نمي‌خواهم حافظه قوي من ضعيف شود چه كنم؟

• هر روز به اخبار راديو تلويزيون گوش دهيد.

• سعي كنيد هر روز مطلب جديدي ياد بگيريد.

• كتاب يا روزنامه مطالعه كنيد.

• جدول حل كنيد.

• خاطرات خود را بنويسيد.

• بازيهاي فكري مانند شطرنج انجام دهيد.

• با دوستانتان مشاعره كنيد.

• دفترچه يادداشت همراه داشته باشيد و مطالب مورد نياز را يادداشت كنيد.

• قند، چربي و نمك كمتري مصرف كرده ولي مصرف ميوه و سبزي تازه را بيشتر كنيد.

 از خواب خود در شبها راضي نيستم چه كنم؟

• از چرت‌هاي روزانه اجتناب كنيد.

• قبل از خواب يك دوش آب گرم بگيريد.

• براي شام يك غذاي سبك بخوريد.

• پس از شام چاي و يا قهوه ننوشيد.

• قبل از خواب يك ليوان شير گرم بنوشيد.

• بدون تجويز پزشك از داروهاي خواب‌آور استفاده نكنيد.

 اگر دچار كاهش ديد شدم چه كنم؟

• اگر در هنگام مطالعه دچار سر درد شده يا زود خسته شديد، با مراجعه به چشم پزشك و فراهم نمودن عينك اين مشكل برطرف مي‌شود.

• اگر دچار كاهش بينايي بدون درد هستيد، ممكن است دچار بيماري آب‌مرواريد باشيد. به چشم‌پزشك مراجعه كنيد. اين بيماري با عمل جراحي قابل درمان است.

• مطالعه، راه رفتن و بالا‌رفتن و پايين‌آمدن از پله و ساير كارهاي خود را در نور كافي انجام دهيد.

 براي كاهش درد مفاصل چه كنم؟

• اگر دچار درد مفاصل ران‌ مهره‌ها، زانو و گردن هستيد اين حالات عموماً به علت آرتريت مزمن كه نشانه التهاب مفصل است مي‌باشد.

• به خاطر ترس از درد، در خانه و در بستر نمانيد. تا حد امكان بدون اينكه خود را خسته كنيد، از نظر جسمي فعال باشيد.

• اگر وزن شما زياد است، با روشهاي مناسب آنرا كم كنيد.

• دامنه حركات مفاصل را با ورزشهاي مناسب بهبود بخشيد و با پزشك مشورت كنيد.

• به جاي ايستادن بنشينيد و هنگام كار مكرراً استراحت كنيد.

• روي تشك سفت بخوابيد. از خم كردن سر به مدت طولاني و نشستن بر روي صندلي نرم و مبل گود پرهيز كنيد.

چگونه با مشكلات برخورد كنيم؟

   در طول زندگي همواره در كنار خوشي و شادي، سختي و ناراحتي وجود دارد. زماني كه دلمان براي عزيزي تنگ شده است، از دست كسي ناراحت هستيم يا درآمدمان كم شده است روح، تحت فشار است.

• زمانيكه اين مسائل خارج از اختيار ما هستند مي‌توانيم توانايي خود را در برخورد با اين مسائل افزايش دهيم و از عواقب بعدي آن مانند اضطراب، (دل‌شوره) حواس‌پرتي،‌عصبانيت، بي‌خوابي، بي‌اشتهايي، زودرنجي و ……… جلوگيري كنيم، در اين

   در اين موارد:

• زماني كه به كمك نياز داريد از درخواست آن كوتاهي نكنيد.

• خود را به كار مشغول كنيد براي روز خود برنامه داشته باشيد اگر مشغول كار باشيد غم و ناراحتي و فكرهاي مزاحم كمتر به سراغ شما مي‌آيند.

• به كاري كه مورد علاقه‌تان است بپردازيد.

• به موسيقي گوش دهيد و تلويزيون تماشا كنيد.

• با يك نفر دوست يا اقوام نزديك تلفني صحبت كنيد، يا به ديدن او برويد.

• ورزش به كاهش اضطراب كمك مي‌كند.

• از خانه خارج شويد، به ديدن مغازه‌ها برويد يا در پارك قدم بزنيد.

• ياد خدا داروي شفابخش ناراحتي‌هاي روحي است و دردها و گرفتاريها را از انسان دور مي‌كند.

• هرگز خود را بي‌ثمر و از كار افتاده حساب نكنيد. اكثر كارهاي بزرگ در دنيا در سنين بالا انجام شده است.

• انسان به همان اندازه جوان است كه خود را مي‌پندارد.

   در واقع شما همان سني را داريد كه احساس مي كنيد چون پيري بيشتر در ذهن انسان است . مهم اين است كه انسان از بودن خود بهره بگيرد و ثمربخش باشد چه در جواني و چه در پيري، با روحيه‌ي مثبت با نشاط‌تر و جوان‌تر مي‌شويد و شور و حرارتي در درون شما ايجاد مي‌شود. شما در مرحله‌ي تكامل قرار داريد و دنيا را با ديد بهتر و واقع‌بينانه‌تر مي‌بينيد. عقل و درك شما كامل شده است. حاصل تجربيات ارزنده‌ي خود را به كار ببريد. شما منبع خير، بركت و پيشرفت هستيد. با تجربيات و دانش خود جوهر زندگي را مي‌توانيد بهتر تشخيص دهيد و از زيبايي‌ها، الطاف و پديده‌هاي جهان بيشتر لذت مي‌بريد.

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استان فارس - واحد بهداشت خانواده - واحد آموزش سلامت

اختلالات قاعدگي و بهداشت دوران قاعدگي

( ويژه دختران و بانوان)

قاعدگي چيست؟

   قاعدگي يا عادت ماهانه كه به آن پريود، (قاعدگي) رگل و حيض هم مي‌گويند به خونريزي دوره‌اي رحم كه در واقع خروج خون و قطعات ريزش يافته داخلي رحم مي‌باشد، گفته مي‌شود.

چرا قاعدگي اتفاق مي‌افتد؟

   مغز با ترشح هورمون‌هاي خاصي روي تخمدانها اثر گذاشته و از تخمدانها هورمونهايي ترشح مي‌شوند كه روي سلولهاي رحم اثر مي‌گذارند و آن را براي حاملگي آماده مي‌كنند. اگر فرد حامله نشود ميزان اين هورمونها كم شده و سلولهاي داخل رحم ريزش مي‌كنند. و قاعدگي اتفاق مي‌افتد.

فواصل قاعدگي:

   فاصله بين دو قاعدگي در افراد مختلف و همچنين در يك فرد ثابت نيست. معمولاً فاصله طبيعي بين شروع يك قاعدگي تا شروع قاعدگي بعدي 28 روز است اما فقط در تعداد كمي از زنان اين فاصله كاملاً منظم است.

   فاصله بين دو قاعدگي تحت تاثير عوامل زيادي مانند اضطراب و نگراني، تغييرات فصلي و آب و هوا، تغيير محيط زندگي و تغذيه قرار دارد. اما به طور كلي فاصله بين دو قاعدگي بين 21 تا 35 روز طبيعي است.

طول مدت قاعدگي:

   خون قاعدگي به تدريج و طي 3 تا 8 روز از بدن خارج مي‌شود، مقدار خونريزي در هر بار 30 تا 80 ميلي‌ليتر است و به طور متوسط و بطور طبيعي روزانه 3 تا 5 نوار‌بهداشتي استفاده مي‌شود.

 سن شروع قاعدگي:

   سن شروع قاعدگي معمولاً حدود 11 تا 13 سالگي است. اگر قاعدگي قبل از 9 سالگي يا پس از 16 سالگي ظاهر شود بايد به پزشك مراجعه شود. در 1 تا 2 سال اول پس از شروع، وجود بي‌نظمي در قاعدگي امري طبيعي است كه بعد به تدريج منظم مي‌شود.

قاعدگي دردناك (ديسمنوره)

   قاعدگي دردناك يكي از شايعترين مشكلات زنان محسوب مي‌شود. بيش از نيمي از زنان در هنگام قاعدگي دچار درد مي‌شوند و حدود يك‌درصد آنها به مدت 1 تا 3 روز توانايي انجام فعاليتهاي روزمره را ندارند.

نوع و محل درد قاعدگي:

   درد معمولاً در محل كمر و زير شكم و پهلوها ظاهر مي‌شود و به صورت قولنجي است، يعني شدت آن كم و زياد مي‌شود. درد در روز اول شديد است و به تدريج كاهش مي‌يابد. دردگاهي با تهوع، استفراغ، ضعف، خستگي و سردرد همراه است. درد قاعدگي ممكن است در همه دوره‌هاي خونريزي يا فقط در بعضي از دوره‌ها اتفاق بيافتد.

   قاعدگي دردناك معمولاً با افزايش سن و پس از ازدواج و زايمان كاهش مي‌يابد.

 اقدامات مفيد جهت كاهش و رفع درد قاعدگي:

1. ماساژ شكم، كمر،‌ پهلوها و استفاده از حوله گرم يا كيسه آب‌گرم و پوشاندن لباس گرم.

2. خم شدن روي آرنج .و زانوها (به حالت چمباتمه)

3. انجام برخي نرمش‌ها و پياده‌روي و حمام كردن با آب گرم

4. استفاده از غذاهاي ساده و زود‌هضم و مقوي و پرهيز از غذاهاي نفاخ و سنگين

5. مصرف دم‌كرده‌هاي خانگي مانند بابونه، گل‌گاو‌زبان،‌چاي سبز و مايعات گرم مانند چاي كمرنگ

• با تجويز پزشك مي‌توان از داروهايي جهت تسكين درد استفاده نمود. مثل استامينوفن، مفناميك‌اسيد و بروفن

• ممكن است در مواردي كه درد شديد باشد پزشك قرصهاي پيشگيري از بارداري را تجويز كند.

 اختلالات (سندرم) قبل از قاعدگي:

   اكثر زنان چند روز قبل از شروع قاعدگي مسائلي را مانند افزايش وزن، ورم،‌سفتي و احساس درد در پستانها، علايم افسردگي، اضطراب و بي‌قراري را تجربه مي‌كنند.

   افزايش اشتها، ميل به غذاهاي خاص مثل شيريني‌جات، خستگي، بي‌حالي، اشكال در تمركز حواس،‌يبوست، بي‌خوابي، و يا پرخوابي از علايم ديگر هستند.

   به مجموعه اين علايم اختلالات قبل از قاعدگي مي‌گويند كه شديد شدن آنها، سندرم قبل از قاعدگي را بوجود مي‌آورد.

   در واقع اين سندرم به صورت تكرار برخي علائم جسمي و رواني قبل از عادت ماهانه است كه بعد از قاعدگي كاملاً از بين مي‌روند.

   اين علائم ممكن است خفيف، متوسط يا شديد باشند در برخي موارد علايم به قدري شدت دارند كه در روابط اين افراد با ديگران اختلال ايجاد مي‌شود سن شايع بروز اين بين 20 تا 40 سالگي است . بيشترين شدت علائم در طي 5 روز قبل از از قاعدگي است و با شروع قاعدگي شدت علائم ناگهان كاهش و طي 3 تا 4 روز بعد از شروع قاعدگي از بين مي‌روند.

   علائم خلقي و رفتاري از شايعترين علايم همراه با سندرم قبل از قاعدگي هستند كه شامل بي‌قراري، افسردگي، اضطراب و بي‌ثباتي خلق و رفتار مي‌باشند.

 درمان سندرم قبل از قاعدگي:

   به علت تنوع علايم، درمان يكسان و ثابتي جهت اين بيماري وجود ندارد. ولي انجام اقدامات زير مفيد مي‌باشند.

روان درماني:

   جهت درمان علايم رفتاري و خلقي سندرم قبل از قاعدگي روان‌درماني مفيد مي‌باشند.

   ورزش باعث كاهش علايم پستاني، ورم و شكايات جسمي مي‌شود و حتي مي‌تواند در بهبود علائم روحي مثل افسردگي و اضطراب مؤثر باشد.

تغذيه:

   كاهش مصرف قند و شيريني و استفاده از مواد غذايي حاوي پروتئين (مانند حبوبات، گوشت مرغ و ماهي) سبزيجات و ميوه‌جات در بعضي از بيماران مفيد واقع مي‌شود. افزايش تعداد وعده‌هاي غذايي و كاهش حجم غذا در هر وعده نقش مهمي در كاهش علايم دارد.

   در افراد مبتلا به اين بيماري مصرف نمك نيز بايد همانند مواد قندي محدود شود كاهش مصرف چاي و قهوه نيز در بهبود علايم اين افراد نقش دارد.

   در مواردي كه علايم شديد باشند ممكن است پزشك داروهاي خاصي را تجويز نمايد.

بهداشت دوران قاعدگي:

   به علت باز بودن دهانه رحم در دوران قاعدگي رعايت بهداشت فردي در اين دوران بسيار ضروري است و عدم رعايت بهداشت ممكن است باعث ايجاد عفونت و عوارضي مانند نازايي درآينده گردد.

   چون خون محيط مناسبي براي رشد انواع ميكروبها مي‌باشد علاوه بر ايجاد عفونت باعث ايجاد بوي ناخوشايند مي‌گردد.

   در دوران قاعدگي تا حدامكان از نواربهداشتي استفاده كنيد و نوارها را به فواصل كوتاه و حداقل هر 3 تا 4 ساعت عوض نماييد.

   هنگام تعويض نوار‌بهداشتي به خاطر داشته باشيد كه نوار بهداشتي آلوده را در كاغذ يا روزنامه باطله پيچيده در يك نايلون گذاشته و آن را در سطل زباله بيندازيد.

   اگر امكان استفاده از نواربهداشتي براي شما وجود ندارد مي‌توانيد از پارچه‌هاي نخي استفاده كنيد و پس از مصرف بلافاصله با آب سرد و صابون شسته و در آفتاب خشك كنيد .و بهتر است اتو نماييد.از پنبه و دستمال كاغذي به تنهايي استفاده نكنيد زيرا ممكن است الياف آنها جذب شود.

   مي‌توان پنبه يا دستمال كاغذي را در گاز استريل قرار داده و استفاده نمود.

 حمام كردن در دوران قاعدگي:

   در روزهاي عادت ماهانه و هنگام خونريزي، حمام كردن روزانه نه تنها ضرري ندارد بلكه ضروري نيز مي‌باشد و باعث از بين رفتن بوي ناخوشايند بدن و رفع خستگي و كسالت مي‌گردد.

   توجه داشته باشيد كه در هنگام استحمام، از نشستن در كف حمام خودداري كنيد و به شكل ايستاده حمام كنيد.

 ورزش در دوران قاعدگي:

   در دوران قاعدگي ورزش بخصوص ورزش‌هاي سبك نه تنها معني ندارد بلكه سبب نشاط، سلامت جسمي و رواني فرد مي‌شود.

   انجام برخي ورزش‌هاي سبك در دوران قبل از  قاعدگي تا حدودي مشكلات جسمي و رواني اين دوره را تسكين مي‌دهد.

   بنابراين در اين دوران استراحت مطلق و ماندن در رختخواب ضرورتي ندارد و فرد مي‌تواند كارهاي روزانه خود را انجام دهد.

 مسايل شرعي در دوران قاعدگي:

   نزديكي كردن در روزهاي خونريزي علاوه بر اينكه از نظر شرعي منع شده است ممكن است باعث ايجاد عفونتهاي دستگاه تناسلي شود. بنابراين از انجام نزديكي در روزهاي خونريزي بايد جداً اجتناب كرد.

   پس از پايان خونريزي بايستي براي نماز، روزه و ساير اعمال شرعي كه به طهارت نياز است غسل نمود.

   براي آگاهي در مورد انواع غسل و نحوه انجام آن و احكام غسل به رساله مراجع تقليد مراجعه كنيد.

مرکز بهداشت استان فارس - واحد بهداشت خانواده - طرح امنيت غذا و تغذيه