ب) بی‌همسری كودكان: كودكان بیوه ، كودكان مطلقه و مادر ـ كودكان بی‌سرپرست!
از بین كل كودكان واقع در سن كودكی ۱۹ـ۱۰ سال قریب بیش از ۵ درصد یا بیش ا ز۹۰۰ هزار نفر حداقل یكبار ازدواج كرده‌اند. در این میان بر اساس آمار سرشماری سال ۱۳۷۵ قریب ۱۸ درصد فقط در سال پیش گفته دستخوش بی‌همسری گردیده و به عبارتی ازدواج آنان با شكست مواجه شده است. از سوی دیگر از بین كودكان بی‌همسر (۲۱ هزار نفر) ۵۳ درصد بر اثر فوت همسر و ۴۷ درصد بر اثر طلاق ، همسر خود را از دست داده‌اند.
از بین كل بی‌همسران بر اثر فوت همسر ۶۰ درصد شامل زنان و ۴۰ درصد شامل مردان می‌باشد كه بیانگر آسیب پذیری بیشتر مردان در حوادث و سوانح منجر به مرگ و میر ، بزرگسالی همسران بسیاری از كودكان دختر ، ماندگاری بیشتر زنان در بی‌همسری و ازدواج و همسر گزینی مجدد مردان بی‌همسر از گروههای سنی دیگر و دختران ازدواج نكرده و…. برخی از عوامل و پیامدهای آسیب شناختی دیگری است كه حاصل وقوع چنین پدیده‌ای است.
از بین كل بی‌همسران براثر طلاق ، حدود ۱۰ درصد را زنان و ۴۰ درصد را مردان تشكیل می‌دهند. بی‌تابی و عدم ماندگاری همسران كودك در جغرافیای ازدواج بویژه از سوی زنان كودك از نظر فشار بهره گیری جنسی و بار مسئولیت‌های چند گانه خانه داری و شوهر داری و كودك پروری ،‌عدم احساس مسئولیت پذیری در قوام و دوام خانواده و میل سریع بسوی فسخ قرارداد ازدواج ، افزایش آگاهی و بلوغ شخصیتی طرفین ازدواج و بازنگری و عدم قبول همسر بویژه از سوی مردان و…. از عمده دلایل وقوع پدیده بی‌همسری بر اثر طلاق در بین كودكان می‌باشد.
از نظر توزیع سنی ، از بین جمعیت بی‌همسر بر اثر طلاق ۶۲ درصد بین سنین ۱۹ـ۱۵ سالگی بوقوع پیوسته است و بین جمعیت بی‌همسر بر اثر فوت همسر نیز ۵۵ درصد در همان گروه سنی بوقوع پیوسته است. از نظر توزیع جغرافیایی نیز ۵۲ درصد بی‌همسری كودكان بر اثر فوت همسر در مناطق شهری روی داده است كه ناشی از ماهیت شهری پدیده «همسری كودكان» می‌باشد. از سوی دیگر ۶۰ درصد بی‌همسری كودكان بر اثر طلاق نیز در مناطق شهری رخ داده است.
پدیده «اضافه بی‌همسری» یا نسبت جنسی بی‌همسری نیز حاكی است كه بیش از ۶۰ درصد بی‌همسری در بین كودكان زن و یا زنان بوقوع پیوسته است. به بیان دیگر ۵۴ درصد بی‌همسری در سنین ۱۴ـ ۱۰ سالگی و ۶۶ درصد بی‌همسری در سنین ۱۹-۱۵ سالگی مختص زنان است. همچنین «اضافه بی‌همسری» یا بی‌همسری بیشتر زنان نیز عمدتاً در بین سنین ۱۹ـ ۱۵ سالگی بچشم می‌خورد. كوتاه بودن دوران و طول دوره بی‌همسری «مرد ـ كودكان» و ماندگاری خواسته یا ناخواسته «زن ـ كودكان» در دوره بی‌همسری از یكسو و همسر گزینی مجدد مرد ـ كودكان و یا مردان بالاتر از سن ۱۹ـ۱۵ سال از گروه زنان هرگز ازدواج نكرده یا دوشیزگان و فقدان این فرصت برای «كودكان مطلقه» (زن ـ كودك بی‌همسر) كه عمدتاً به دلیل فقدان بكارت و اهمیت دوشیزگی در همسرگزینی است ، منجر به افزایش نسبت و تعداد زن ـ‌ كودكان بی‌همسر به مرد ـ كودكان بی‌همسر گردیده است.
آسیب شناسی فردی و اجتماعی پدیده بی‌همسری كودكان و وقوع پدیده‌های «كودكان مطلقه» از ابعاد مختلفی برخوردار است. عدم انتخاب مجدد «كودكان مطلقه» یا زن ـ كودكان بی‌همسر به دلیل از دست دادن منزلت و مزیت نسبی آنان در مقایسه با سایر دوشیزگان همسال یا سنین بالاتر كه عمدتاً ناشی از اهمیت پدیده «بكارت» یا دوشیزگی در بین فقط دختران (و نه پسران) می‌باشد منجر به تداوم طول دوره بی‌همسری آنان می‌گردد. این واقعه گاه نه از روی میل و اراده كه اغلب بصورت ناخواسته به «كودكان مطلقه» تحمیل می‌گردد. اهمیت این آسیب پذیری خاصه از آن روی است كه مرد ـ‌ كودكان بی‌همسر یا مردان بی‌همسر جوانسال نیز در همسر گزینی مجدد رغبتی به انتخاب همسر از بین زنان بی‌همسر نشان نداده و به انتخاب همسر از بین سایر دوشیزگان می‌پردازد.
با چنین اوصافی كودكان مطلقه پس از مدتی در صورت «بخت یاری» در بهترین حالت به همسری مردان بزرگسال با فاصله سنی بسیار و یا ازدواج با مردان همسردار به عنوان «هوو» در می‌آیند. در چنین وضعیتی حس «ترحم» و حمایت پذیری ، كودكان مطلقه را تا آنجا كه ممكن است به تمكین سوق داده و به دلیل فقدان امنیت فردی ،‌اجتماعی و اقتصادی بی‌همسری برای زنان، شرایط سخت و نامطلوب پیش گفته را می‌پذیرند. پدیده «هوو» شدن خود قصه و داستان دیگری است كه مجال دیگری نیز می‌طلبد ولیكن برای كودكان مطلقه، آغاز استثمار جنسی ، بیگاری و ایفای نقش یدكی و پر تنشی است كه در تعامل با زن / همسر دیگر شوهر جدید و فرزندان آن ، كودك – زن مطلقه و كودكان بعدی او را محاصره می‌كند.
شرایط نامطلوب همسر یابی و یا ازدواج مجدد زن ـ كودكان مطلقه بویژه با مردان بزرگسال و دارای همسر و فرزند و مسائل و مشكلات خاص شرایط جدید از یكسو و بدشانسی و فقدان فرصت مجدد برای ازدواج مجدد از سوی دیگر ، خواسته یا ناخواسته بسیاری از كودكان مطلقه را تا سالها و گاه تا ابد در شرایط بی‌همسری وا می‌نهد. ‌ترجیح شرایط بد نسبت به شرایط بدتر برای كودكان مطلقه‌ای كه حق انتخاب نداشته و در صورت اراده انتخاب كنندگان مرد ، فرصت بسیار محدودی برای گزینش از بین متقاضیان می‌یابند ، میل بی‌همسری را در صورتی فراهم می‌سازد كه امنیت فردی و اجتماعی ـ اقتصادی دختر بچه‌های مطلقه از سوی خانواده آنان تأمین گردد. در غیر اینصورت ضرورت تامین نیازهای معیشتی و اقتصادی از یكسو ، و لزوم تأمین امنیت فردی و اجتماعی كودكان مطلقه (زن ـ كودكان بی‌همسر) از سوی دیگر ، در كنار فضای نامطلوب و غیر اخلاقی حاكم بر جامعه در تعقیب و تجاوز به امنیت جسمی ، فردی و اجتماعی این قشر كه قبل از عرضه ناشی از تقاضای اعلام شده رسمی و غیررسمی مردان مجرد یا متأهل جامعه ایران امروز می‌باشد ، زمینه تن فروشی و ارتباط جنسی نامشروع و غیررسمی از نظر اجتماعی این قشر ایجاد می‌گردد.
جامعه ایران امروز در مسائل معتنابهی كه كودكان او به عنوان نسل آتی این مرز و بوم را محاصره كرده است ، از چنان آسیبهای اجتماعی و روانی رنج می‌برد كه بخشی بزرگی از آنها محصول بی‌تدبیری بزرگسالانی است كه هر چند روزگاری خود قربانی همان مسائل در دوران طفولیت و كودكی خود بوده‌اند ، ولیكن امروزه می‌بایست با یك عزم ملی و نه لزوماً با اتكای مدیریت بی‌تدبیر دولتی در امور فرهنگی و اجتماعی ، بلكه با راهبری روشنفكران و اندیشمندان متعهد جامعه و اهتمام پدران و مادران بزرگسال ، زمینه گسست حلقه شوم و دور باطل فقر و آسیب پذیری را با رهایی كودكان از چنبره تصمیم گیری‌های نادرست بزرگسالان كم تدبیر و بد پندار فراهم سازد.