^{ائيرينه وئيجه :}

^{جزو اول اين واژه همان ائيرينه است ( آريايي ) ولي جزو دوم آن وئيجه سخنهاي بسياري را در خود جاي داده است . در سانسكريت واژه بيجه موجود است كه به معني تخم و نژاد مي باشد . خاورشناسان بر اين باورند كه كل اين واژه به معني نژاد آريايي در پارسي امروزي معني مي دهد . در حقيقت به خاكهايي كه نژادهاي ايراني در آن ساكن هستند ائيرئينه وئيجه گفته مي شود . ايران به هيچ وجهه محدود به مرزهاي كنوني ايران نمي باشد . نام ايران در اوستا و نسكهاي باستاني پهلوي بسيار آمده است . در بيشتر اين نوشته هاي كهن پس از آمدن نام ايران درود و ستايش اهورامزدا خداي يكتاي ايرانيان پس از آن ذكر شده است . ايرانشهر نيز از نامهاي ديگر سرزمينهاي ايران است كه خاورشناسان بر اين باورند ماد خرد و بزرگ يا آتروپاتان ( همان آذربايجان امروزي ) و كردستانات نخستين زادگاه سرزمين ايرانشهر است . عده اي ديگر بر اين باورند ايران ويچ همان آذربايجان امروزي است . اين افراد با استناد بر بند دوازدهم از فصل 29 بندهش پهلوي نخستين زادگاه ايران ويچ را از آران و قفقاز و اطراف آذربايجان مي دانند . عده اي ديگر شهر ايراني خوارزم ( بين ازبكستان و تركمنستان ) را زادگاه ايران ويچ ميدانند . در ونديداد و كتيبه هاي خوارزم ايران ويچ را شهري بزرگ و سرد خوانده اند . به هر روي بين اين دو نظريه اختلاف وجود دارد ولي چيزي كه بر همگان آشكار است اين است كه معني واژه ايران در پارسي امروزي يعني خواستگاه و سرزمينهاي آريايي .}

^{بخشي از اين سرزمينهاي آريايي ايران كه توسط سلاطين ننگين قاجار طي قراردادهاي تحميلي گلستان و تركمانچاي واگذار شد و قسمتهايي ديگر كه توسط امپراتوري عثماني و يا دخالت انگليس متجاوز اشغال و تجزيه شد به شرح زير است : كردستان سوريه - كردستان عراق  - ازبكستان - تاجيكستان - جمهوري آذربايجان - تركمنستان - داغستان - بخشي از قزاقستان - ارمنستان - بلوچستان پاكستان - هرات افغانستان - گرجستان - بخشي از قرقيزستان}

^{مذهب آريايي هاي پيش از ظهور زرتشت به صورت  گسترده در سرزمينهاي آريايي نشين متحد بوده است . آريايي هاي پيش از زرتشت به آئيني باور داشتند كه دنيا را به دو دسته تقسيم ميكرده است . يكي خير و ديگري شر . نخستين گروه اهورايي و درستي و نيكي است . دسته دوم اهريمني و زشت كرداري است . اين دو گروه با يكديگر در همه موارد زندگي در سيتز هستند . آئين ميترائيزم ايران يكي از اين باورهاست كه از كهن ترين آئين هاي جهان محسوب مي شود و به اروپا و آسيا انتشار يافت و امروزه آثارش در كليساهاي مسيحيت نيز موجود است . ميترائيزم آئين مهر و دوستي و ستايش از نيروهاي بزرگ خداوند است . آب و آتش و خاك از اين نيروهاي جاودانه به حساب مي آيند . پس از ظهور زرتشت اسپنتمان همه گروه ها و آئين هاي چند خدايي يكي شدند و ديني واحد تشكيل دادند كه اهورامزدا خداي واحد آنان گشت . گاتها بزرگ ترين سند يكتا پرستي ايرانيان زمان اشو زرتشت است . در يشتها- يسنا با اينكه از اصول زرتشتي پيروي شده است ولي چهره هاي ديني ميترايي نيز در آن ديده مي شود . دليل اين امر را شايد بتوان متحد كردند همه آئين ها توسط اشو زرتشت دانست . زرتشت ضمن احترام به همه گروههاي ديني و مذهبي آن روزگار ديني مترقي تر و واحد را براي آنان به ارمغان آورد كه موجب پايداري و گستره بزرگ زرتشتيان در منطقه خاورميانه شد . زيرا در صورت رد كردن همه گروه هاي ديني آن روزگار هم احتمال شكست در آوردن دين نو رخ بدهد و هم تمامي آئينهاي كهن و باستاني ايران ممكن بود براي هميشه از يادها بروند . با اين دو احتمال زرتشت نيك ترين روش را براي آوردن دين خود برگزيد و ميترائيزم را كامل رد نكرد و با احترام به آن يكتا پرستي - آئينهاي انسان دوستي و راه و روش نيك زندگي كردن را به روشي درست و اصولي تر به آن اضافه نمود . زبان اوستايي ايرانيان باستان نيز امروزه با اينكه واژه تازي را پس از يورش اعراب به خود راه داده است ولي همچنان پايدار و استوار است و مايه مباهات فرهنگ و تاريخ و تمدن ايران است . خود واژه اوستا در معني اساس٫  بنياد و ريشه ناميده مي شود .}