اولین راه یافتن الگوی مناسب
مصرف این است كه باورها و ارزش‌های خودمان را بكاویم و از خودمان بپرسیم
به راستی چرا اینگونه می‌اندیشیم؟
اركان اقتصاد خانواده
هر
خانواده ای از منابع متعدد درآمد كسب می‌كند كه این درآمد محدود است یعنی
مقدار معینی است و به هر مقدار كه اراده كند، در اختیارش نیست و در عوض
مخارجی دارد كه برای انجام آن از درآمدهایش استفاده می‌كند.
افراد برای ادامه زندگی به كالاهای زیادی نیاز دارد و باید درآمدش را به
مصرف انواع كالاهای مورد نیازش مثل غذا، پوشاك، مسكن، آموزش، تفریحات و...
اختصاص دهد. درست است كه نیازهای افراد بی‌نهایت است؛ اما همانطور كه شما
هم بارها در زندگی با آن برخورد كرده‌اید، درآمدهای خانواده محدود است و
همیشه مقدار محدودی از نیازهایش را می‌تواند برآورده كند. این‌جا اولین
سؤال در مبحث اقتصاد خانواده به‌وجود می‌آید و آن این است كه: چگونه این
درآمد را باید به مصرف انواع كالاها و خدمات اختصاص دهد؟
اصل هنر
اقتصاد هم چگونگی تخصیص منابع محدود در دسترس جهت تأمین نیازهای محدود
انسان‌ها است. مدیریت منابع مالی خانواده از مهم‌ترین وضایفی است كه اغلب
برعهده زنان مدیر و باتدبیر است.
ما در طول زمان كالاهای بسیاری
را مصرف می‌كنیم. برخی از این كالاها، مثل غذا و خوراك و پوشاك، برای
زندگی افراد لازم و ضروری هستند، و برخی دیگر مثل انواع تفریحات و تجملات
و... جزء كالاهای لوكس به‌شمار می‌روند.
كدام كالا راانتخاب و مصرف كنیم؟
اولین
پرسشی كه برای هر فرد مطرح می‌شود این است كه كدام كالا را باید مصرف كند؟
در مصرف یك كالا به كدام ویژگی‌ها و مطلوبیت آن می‌اندیشیم و ارضای كدام
نیازمندی‌ها را از مصرف یك كالا انتظار داریم؟
باید توجه
داشت كه جواب هركسی به این سؤالات متفاوت خواهد بود و این امری طبیعی است
چرا كه نیازهای افراد بر اساس عادات، محل زندگی، سطح درآمد و... با یكدیگر
فرق می‌كند. نیازمندی‌های انسان را می‌توان به نیازهای زیستی، اجتماعی،
روانی و اخلاقی طبقه‌بندی كرد و بیشتر نظریه‌پردازان معتقدند كه تا
نیازهای مادی انسان برآورده نشود، وی قادر به تأمین نیازهای معنوی نیست.
انسان تا زمانی‌كه نیازهای مادی دارد به دنبال نیازهای معنوی نمی‌رود.
پس
طبیعی است كه برخی از نیازهای انسان كه برای آن‌ها هزینه می‌كند، مادی
نباشند. از میان نیازهای مادی انسان هم همیشه نیازهایی اولویت دارند كه
درصورت نداشتن آن‌ها زندگی برای افراد امكان‌پذیر نباشد؛ به عبارتی
كالاهای ضروری هستند. اغلب خانواده‌های با درآمدهای بالا به‌طور ناخودآگاه
الگوی مصرفی خانواده‌های با درآمد پایین می‌شوند و از آن‌جا است كه مشكلات
مالی و اقتصادی در خانواده ایجاد می‌شود؛ چرا كه ممكن است با این انتخاب
نادرست الگوی مصرفی، به نان‌آور خانواده فشار بسیاری وارد شود و این
به‌نوبه خود می‌تواند مشكلات خانوادگی و اجتماعی بسیاری را برای آن‌ها
ایجاد كند.
اولین
راه یافتن الگوی مناسب مصرف این است كه باورها و ارزش‌های خودمان را
بكاویم و از خودمان بپرسیم به راستی چرا اینگونه می‌اندیشیم؟ آیا
هر خانواده ثروتمندی از لحاظ مصرفی درست مصرف می‌كند؟ پاسخ این سؤال را
خودتان بدهید؛ به این فكر كنید كه علیرغم ضرر و زیانی كه به شما در
خانواده به خاطر از دست رفتن آرامش گذشته وارد می‌شود، مصرف بیش از حد
ضرورت شما چه زیان‌هایی می‌تواند به اقتصاد جامعه از دیدگاه كلان وارد
كند؟!!
اگر
شما در مهمانی جشن تولد فرزندتان از لامپ‌های متعدد و پرمصرف استفاده
كنید، كسی شما را تحسین نمی‌كند؛ اما انرژی برق كه محدود و گران است
بیهوده نلف می‌شود و ممكن است با این كار شما عده‌ای هم در آن شب از این
نعمت خدادادی كه حق همۀ مردم است، محروم شوند. یا اگر شما برای
عقب نماندن از دوستتان مدام مبلمان و لوازم لوكس خانه مثل یخچال و فریزر
را عوض كنید، باعث مصرف بیش از حد نیاز واردات و ایجاد هزینه‌هایی می‌شوید
كه به جیب عوامل تولید خارجی برود و از چرخه تولید داخلی خارج شود. پس
برای مصرف خودتان همیشه خودتان و بر اساس نیازهای ضروری تان بیندیشید، نه
بر اساس نیازهای دیگران!
یادتان
باشد هیچگاه كسی شما را به خاطر مثل دیگران اندیشیدن تحسین نمی‌كند،
همانطور كه اگر شما بر اثر مصرف بیش از حد توانتان ورشكسته شوید كسی
كمكتان نخواهد كرد. كسی نزد دیگران احترام بیشتری دارد كه هیچگاه محتاج
آن‌ها نشود. شما با دنبال كردن الگویی كه با درآمدهایتان سنخیت
دارد و می‌تواند جوابگوی مهم‌ترین نیازهایتان باشد، می‌توانید به همه
نیازهایتان برسید در عین اینكه هرگز مجبور به دادن قسط یا قرض كردن از
دیگران نباشید.
منابع و مآخذ:
1. رزاقی،ابراهیم؛ الگوی مصرف و تهاجم فرهنگی،چاپ اول، 1374
2. حائریان، محمود؛ مدیریت خانه، انتشارات دانشگاه الزهرا(س)، 1381
3. افشاری، زهرا؛ اقتصاد خانواده، تهران، دانشگاه الزهرا(س)، 1380
کلیه حقوق تحت مجوز