نگار 15 ساله با تشخیص دیابت از 4 سال قبل به علت افسردگی و عدم پذیرش بیماری به روان‌پزشک کودک و نوجوان ارجاع شده است. او از وضعیت و شرایط خود ناراحت است. خانواده به او امیدهای زیادی در مورد پیوند و استفاده از سلول‌های بنیادی داده‌اند. بیماری او از اعضای فامیل و اطرافیان مخفی نگه داشته شده است چرا که خانواده فکر می‌کنند این موضوع روی ازدواج او در آینده تاثیر منفی خواهد گذاشت.

نگار از شرکت در میهمانی‌ها و مراسم فامیلی اجتناب می‌کند چرا که مجبور است رژیم غذایی‌اش را کنترل کند و برای دیگران سوال ایجاد می‌شود که چرا او یک سری از غذاها را نمی‌خورد. او حتی به جشن تولد دوستانش نمی‌رود. این داستان بسیاری از کودکان دیابتی است. اما چرا چنین وضعی به وجود می‌آید و چه باید کرد؟

 در گفت‌وگوهایی كه با متخصصان انجام داده‌ایم می‌توانید این آموزش‌ها را فرا بگیرید.

اکثر کودکان مبتلا به دیابت از دیابت نوع یک رنج می‌برند گرچه در سال‌های اخیر به علت افزایش شیوع چاقی در کودکان، دیابت نوع 2 نیز در این گروه افزایش یافته است. در سال‌های اخیر کسانی که روی دیابت کار می‌كنند، تلاش كرده‌اند تا نیازهای متعدد این بیماران را مورد توجه قرار دهند مثل اندازه‌گیری قند خون در منزل که می‌تواند به بچه‌ها و خانواده‌هایشان این فرصت را بدهد تا با صرف زمان و استرس کمتری بتوانند این بیماری را بهتر ارزیابی و کنترل کنند.

مانیتورینگ قند خون در منزل مسوولیت کنترل دیابت را از مراکز درمانی، به خانواده‌ها محول کرده است. پزشک و درمانگر ممکن است درباره به دیابت بیشتر بدانند ولی این والدین هستند که راجع به کودکشان بیشتر می‌دانند. خانواده‌ها باید مشارکت فعال در مراقبت از کودک داشته باشند و کمک کنند تا کودک آرام آرام به مهارت مراقبت از خود دست یابد. دیابت مساله‌ای است که به کار تیمی و گروهی نیاز دارد که شامل تیمی متشکل از یک پرستار آموزش‌دهنده، یک متخصص تغذیه، یک پزشک معمولا متخصص غدد، یک متخصص سلامت روانی مثل مددکار اجتماعی یا روان‌شناس است. ولی هر چقدر که به مرور خانواده قوی‌تر می‌شود نقش مراقبان بهداشتی کمتر می‌شود.

خیلی از جنبه‌های مسایل طبی و تغذیه‌ای دیابتی‌ها به مسایل روان‌شناختی وابسته است. کودکان و والدین آنها ارتباط با دیابت دارند. عمده‌ترین مساله این است که بعد از تشخیص دیابت ، به تعهدات و تغییرات قابل توجه در شیوه و سبک زندگی لازم است مثل مدیریت فعالیت‌های فیزیکی، مسایل غذایی، برنامه ریزی، مدیریت وقایع استرس‌زای زندگی کودک و کمک به کنترل آنها.

خانواده‌ها باید بدانند که دیابت یک حالت 24 ساعته در یک روز و 7 روز در یک هفته است و هیچ استراحت و تعطیلاتی وجود ندارد. پس باید آموزش‌های لازم را از جهت شناخت علایم و نشانه‌های اولیه مشکلات و عوارض ببینید تا بلافاصله کمک‌های تخصصی دریافت كنند.

تشخیص دیابت یک شوک برای تمام اعضای خانواده است به‌خصوص اگر تاریخچه خانوادگی منفی باشد و این اولین برخورد خانواده با این بیماری باشد. بعد از اولین‌ کودک یا نوجوان با تشخیص بیماری دیابت، برخی از واکنش‌های هیجانی در او دیده می‌شود. شایع‌ترین این هیجانات احساس شرم، گناه و ترس از مرگ است. انکار و خشم احساسات دیگری است که تجربه می‌شود.

بعضی مواقع کودک فکر می‌کند به علت یک اشتباه، تنبیه می‌شود و بیماری را به‌عنوان یک تنبیه می‌بیند. او اغلب با این واقعیت در كشمكش است که والدین او همیشه توانمند و قدرتمند نیستند یا شاید نسبت به آنها خشم بگیرد. گاه کودک یا نوجوان این وضعیت را به عنوان نقص یا عیبی در خود می‌بیند و فکر می‌کند دیگر برای دوستان یا اطرافیان‌اش جذاب نیست و نگران دوست‌یابی و ازدواجش در آینده می‌شود.

نادیده گرفتن این احساسات و تلاش نکردن برای حل آنها پیامدهای طولانی‌مدت بر نحوه مدارای کودک با بیماری‌اش و پذیرفتن و کنار آمدن با آن را دارد و اثرات نامطلوبی بر احساس کفایت و اعتماد‌به نفس کودک می‌گذارد.

هدف والدین باید این باشد که ترس‌های کودک را کاهش دهند و از بین ببرند و احساس امنیت و اعتماد به نفس را به او بازگردانند.
نکات زیر می‌تواند به والدین کمک کند تا بهتر بتوانند جنبه‌های روان‌شناختی بیماری فرزندشان را مدیریت کنند: