یکی از قراردادهای مرسوم در جامعه عقد ودیعه است که به
موجب آن امین نگهداری مالی را از طرف امانتگذار به عهده میگیرد تا به
طور مجانی از آن نگهداری و محافظت کند. امانت گذار و امین هر دو باید
دارای اهلیت قانونی(عاقل،بالغ و رشید) باشند. امین مسئول از بین رفتن یا
ناقص شدن مال امانت گذاشته شده نیست مگر آن که مال امانی در اثر کوتاهی او
تلف یا ناقص شده باشد. هر گاه امین بدون مجوز از مال امانی استفاده نماید
مسئول و ضامن هر گونه تلف و نقصی است که بر آن مال وارد میگردد. امین حق
ندارد مال امانی را باز نماید. همچنین منفعت مال امانی متعلق به
امانتگذار(مالک) است.
شرایط تحویل مال امانی
هر
گاه امین تصمیم به برگرداندن مال امانی داشته باشد موظف است آن را به
امانتگذار یا نماینده قانونی او برگرداند. در صورتی که دسترسی به آنها
امکانپذیر نباشد موظف است آن را به حاکم شرع(در حال حاضر دوایر سرپرستی
صغار و امور محجورین) برگرداند. چنانچه حفظ و نگهداری مال امانی مستلزم
پرداخت هزینهای باشد تمام مخارج آن به عهده امانت گذار است.
موارد تعیین امین
غیر از مواردی که به موجب عقد ودیعه امین عهدهدار نگهداری و حفاظت مالی میشود در موارد زیر نیز امین تعیین میشود:
5- امین موقت(امین اموال برای صغار شخص غایب)
6- امین برای اموال مختص به مصارف عمومی
7- امین ضمیمه به متولی وقف
وظایف دادگاه در تعیین امین
دادگاه
میتواند بیش از یک امین یا ناظر تعیین کند. بنابراین هر گاه تعداد امین
یا ناظر بیش از یک نفر باشد دادگاه باید حدود وظایف و اختیارات هر یک
راتعیین کند. در مواردی که برای حفظ و نگهداری اموال امین تعیین میشود از
زمان اعلام تا تعیین امین حفظ و نگهداری اموال با دادستان(در حال حاضر
دوایر سرپرستی)است. حفظ و نگهداری اموال ایرانیان مقیم خارج از کشور به
عهده ماموران کنسولگری است مشروط بر آنکه ماموران کنسولگری پس از تعیین
امین مراتب را جهت تنفیذ ظرف مدت 10 روز به دادگاه عمومی تهران اعلام کند