بكار بردن هر گونه تزئنیات در
لباس مردان مطرود بوده و آنرا ویژهی زنان میدانند قلمرو تقریباً كوچك
فعلی استان ایلام با جمعیت آن شرایطی را فراهم آورده كه معمولاً بیشتر
عناصر لباس از...
نگرش
مردان ایلام به لباس خود به شیوه ای است كه بایستی نشانگر مردانگی، بزرگ
منشی و موقعیت اقتصادی و حتی اجتماعی وی در جامعه باشد. این روند در نقاط
شهری و پر جمعیت گرایشی به سوی البسه گران قیمت و وارداتی میباشد. در
حالیكه در نقاط عشایری و روستایی كه هنوز پای بندی به سُنتهای تا حدودی
زیادی برقرار است، توجه به لباس محلی ولی از نوع مرغوب و آراستهی آن هنوز
از دلگرمیهای مردان است.
بكار
بردن هر گونه تزئنیات در لباس مردان مطرود بوده و آنرا ویژهی زنان
میدانند قلمرو تقریباً كوچك فعلی استان ایلام با جمعیت آن شرایطی را
فراهم آورده كه معمولاً بیشتر عناصر لباس از گروههای همسایه اقتباس گشته و
با معدود تغییراتی در پارهای مواقع در این دیار ماندگار گردد. تفاوتهای
اساسی در لباس مردان تنها بین عرب زبانان جنوب استان كه خود به استان
خوزستان متصل میباشد دیده میشود و سایر نقاط استان این تمایزات آنقدر
اندك است كه در پارهای از موارد به چشم نمیآید. و این تفاوتها نیز به
مرور زمان در حال تغییر به سوی همسانی میباشد. بطور كلی لباس جمعیت شمالی
و مركزی استان تا حدود زیادی متاثر از استان كرمانشاه كه خود نیز از كُردان
میباشند بوده و قلمرو شرقی وجنوب شرقی استان نیز به مقدار زیادی از پوشاك
لُرها طی ایام استفاده نموده اند با این توصیف عمدهترین پوشاك مردان
ایلامی از این قرارند:
كِلاو = كُلاه ( Kelaw)
بغیر
از كلاههای وارداتی گوناگونی كه عموماً برای محافظت از سرما و یا گرما در
فصول مختلف بعضاً بكار گرفته میشود بسیاری از مردان ایلامی از نوعی كلاه
یا عرقچن كوچك استفاده میكنند كه از جنس پارچه نخی سفید، یا راه راه و
بعضاً مشكی راه راه بوده و بر روی آن چفیه میبندند. این نوع عرقچن در
نقاط مركزی، شمال و شرق استان و آنهم بیشتر در نقاط عشایری و روستایی بكار
برده میشود. و البته تنها مردان بزرگسال و كهنسال بیشتر از آن استفاده
كرده و سایر مردان تنها گاهی چفیه به تنهایی به سر میبندند.
لَچِگ یا چفیه (Laceg)
چفیه
یكی دیگر از سر پوشهای مردان است كه عموماً وارداتی بوده و در اشكال مختلف
مانند سفید، سفید راه راه، مشكی راه راه و گاهی زمینه سفید و رگههای قرمز
یا سبز و بعضاً دارای ریسه دار كناره میباشند كه بیشتر به تنهایی به دور
سر بسته میشوند نوعی چفیه با زمینه مشكی و خطوط بسیار نازك قرمز تیره،
سبز با كناره ریسه دار وجود دارد كه بیشتر در شهرستان ایوان و دهستان
آسمان آباد شهرستان توسط مردان برای پوشش سر بكار میرود و همراه عرقچین
میباشد. این چفیه بیشتر در شهرستان اسلام آباد كه با آنان هم مرز است
استفاده دارد بیشتر كسانیكه به حج میروند از نوع چفیه با زمینه كرم و
گلهای بوته و برگ اسلیمی زرد طلایی كه مخصوص كشور عربستان است، استفاده
میكنند كه نشانهی حج رفتن آنان بوده و نوعی موقعیت اجتماعی فرد را نیز
نشان میدهد.
فَرَجِی (Faraji) یاكَرَك (Karak) یا كَپنَك ( Kapnak )
نوعی
بالاپوش مردانه و از جنس كرك میباشد كه عمدتاً در نواحی عشایری برای فصل
سرما مورد استفاده قرار میگیرد و مانند پالتو بلند بوده و دارای آستین
غیر كاربردی میباشد و زیر آستینها سوراخی برای عبور دستها تعیبه شده است.
سُخمه (Soxma)
عنیاً مانند «فَرَجی» بوده لیكن مقداری اندكی آستین داشته بسیاری كوتاهتر از آن میباشد. رنگ فرجی و سُمخه به نوع كُرك بستگی دارد.
عَبا (Abā)
پارچه
ای نازك و توری مانند و در رنگهای تیره و سنگین و بلند میباشد كه ویژه
سادات و عرب زبانان جنوب استان میباشد و نوع دیگر آن كه به «قَترَه»
نیز معروف است از نخ پشم گوسفند و یا پشم شتر (بشتر) توسط زنان محلی بافته
میشود و در شهرستان مهران بشتر مورد استفاده قرار میگیرد.
خُفتان (Xwftān)
نوعی
پالتو مردانه و از جنس مخمل مشكی یا سرمه ای است كه معمولاً فاقد هر گونه
تزئینات بوده وجیب در طرفین دارد و در گذشته مورد استفاده مردان به عنوان
بالاپوش بوده است و عیناً شبیه «كَمَر چین» زنانه میباشد با این تفاوت كه فاقد هر گونه تزئینات میباشد.
شِوال (Ševāl)
شلوار
مردان (بویژه در نقاط عشایری و روستایی) از جنس تیترون و امثالهم و
همواره تك رنگ میباشد و در قسمت باسن و رانها كاملاً گشاده و در پائین هم
باریك میشود. به شكلی كه برای هر شلوار چند برابر نیاز واقعی پارچه بكار
برده میشود و در گویش محلی به آن «شِوال جافی» یا «شِوال كُردی» میگویند. در نقاط شهری و پرجمعیت درصد مردان استفاده كننده از این شلوار بسیار كم میباشد.
كِلاش( Kwlās)
كلاش
نوعی كفش (امروزه مردانه و در گذشته هم مردانه و هم زنانه) است كه توسط
مردان با نخ پنبه و جوال دوز به شیوهای خاص روی یك قطعه لاستیك پهن به
اندازه كمی بزرگتر از كف پاها بافته میشود. این لاستیك از روده داخلی
چرخهای كهنهی اتومبیل تهیه میگردد. و امروزه در برخی نقاط عشایری و
روستایی مورد استفاده قرار میگیرد. سایر پوششهای بدنی مردان و زنان
ایلامی تقریباً همانهایی هستند كه در سراسر كشور به صورت پوشاك در بازار
عرضه و مورد استفاده قرار میگیرند.
دشداشه (DeŠdāŠe)
نوعی
پیراهن بسیار بلند و آستین دار میباشد كه معمولاً در قسمت گردن چند دكمه
داشته و گشاد و تا روی پاها میرسد و از جنسهای مختلف ولی عموماً تك رنگ و
نازك میباشد كه صرفاً توسط عرب زبانان جنوب استان و یا مهاجران از عراق
مورد استفادهی مردان میباشد.