مقدمه:
جنگل منطقه
وسيعي پوشيده از درختان ، درختچه ها و گونه هاي علفي است كه همراه با جانوران وحشي
نوعي اشتراك حياتي گياهي و جانوري را تشكيل داده و تحت تاثير عوامل اقليمي و خاكي
قادر است تعادل طبيعي خود را حفظ كند. جنگلها در تمام
نواحی زمین که قابلیت رشد درخت در آنها وجود دارد و از نظر ارتفاع در زیر خط درخت
قرار دارند یافت میشوند، مگر اینکه بارش باران در آنجا کم بوده، یا تناوب آتش
سوزیهای طبیعی زیاد باشد. جنگلها عمدتاً شامل تعداد زیادی از گونههای درختان با
ارتفاع مختلف میباشند، و در کنار اینها درختچهها و درختان جوان رشد میکنند،
که سبب استفاده بهینه از نور آفتاب میشود. یک جنگل به شکل طبیعی اش، محل زندگی
بسیاری از جانوران و گونههای گیاهی میباشد. جنگل بسته به نوع پيدايش آن و
خصوصيات ساختاري به جنگل بكر ، جنگل طبيعي ، جنگل مصنوعي يا جنگل دست كاشت طبقه
بندي مي شود. جنگل بكر يا جنگل دست نخو رده ، جنگلي است كه بدون دخالت انسان
بوجود آمده است و تركيب گونه هاي درختي و درختچه اي و علفي آن طوري است كه وضعيت
كاملاً طبيعي را نشان مي دهد . جنگلهاي طبيعي قادرند چشم اندازهاي طبيعي هر منطقه
را حفظ كرده و در اكثر موارد از جنگلهاي مصنوعي يا دست كاشت غني تر و پايدارتر
باشند.جنگلهاي مصنوعي يا دست كاشت يا جنگل انسان ساخت جنگلي است كه
به دست انسان و با هدف مشخصي ايجاد شده است.
جنگل در ایران:
کشور پهناو رایران هم اکنون در شمال کشور حدود 12 میلیون
هکتار جنگل دارد. که عموما از جنگل های شمال برداشت چوبی صورت گرفته و در جنگل ها
خارج از شمال , چوب برداشت نشده بلکه حفاظت از آنها برای تولید محصولات فرعی و
حفاظت آب و خاک است. ارزش چوب جنگل های شمال کشور بالغ بر 200 میلیارد ریال
برآورداورد می شود که این میزان به غیر از ارزش های زیست محیطی آن است.
بر اساس آخرین آمار، مساحت کل جنگل هاي ايران (طبیعی
و دست کاشت)
حدود 14.2 ميليون هكتار برآورد شده است[1][1] که قریب یک میلیون هکتار آن را جنگل های دست کاشت تشکیل می دهد. در گذشتة نه چندان دور مساحت جنگل
هاي ايران به 18 ميليون هكتار مي رسيد كه
در اثر افزايش جمعيت، توسعة شهرها و اراضي كشاورزي و تاسيسات و صنايع و همچنين
تخريب و تجاوز، كاهش قابل توجهي يافته است. تمامي اين جنگل ها ارزش صنعتي ندارند.
آنچه كه به عنوان توليد چوب و تأمين مصارف صنعتي قابل بهره برداري مي باشد جنگل
هاي شمال كشور است. جنگل هاي خارج از شمال نيز از نظر حفاظت خاك،
تغذية دام، تلطيف هوا و رطوبت نسبي محيط و
نفوذپذيري آب و زيستگاه حيوانات وحشي از اهميت زيادي برخوردارند. سهم سرانة مردم
ايران از مجموع جنگل هاي موجود قريب 0.25 هكتار است[2][2]. جدول 2
پراکنش مساحت جنگل های ایران را نشان می دهد.
جنگلهاي
شمال كشور كه به جنگل هاي خزري يا هيركاني نيز مشهورند متعلق به دوران سوم زمين
شناسي بوده و با تنوع گونه هاي درختي، درختچه اي و گياهان علفي از مهمترين
اكوسيستم هاي جنگلي كشور محسوب مي گردند.
در كشور پهناور ما به دليل پستي و بلندي فراوان و اقليم متنوع
سه نوع از جنگلهاي پنج گانه دنيا وجود دارد. جنگلهاي سبز تابستانه راش و بلوط در
شمال ايران ، جنگلهاي هميشه سبز مديترانه اي ( جنگلهاي زوبين و زيتون ) در شمال و
جنوب غرب و همچنين جنگلهاي پهن برگ گرمسيري مختص مناطق نيمه استوايي مثل جنگلهاي
كهور و كنار و جنگلهاي ماندابي ( مانگرو ) در جنوب ايران .
به اين ترتيب كشور ما حالتي استثنايي دارد. جنگل هاي راش در شمال و جنگلهاي مانگرو
در جنوب ايران كه به كشور ما جايگاهي ويژه و نادر مي بخشد
وجود رطوبت
كافي يعني بارندگي كه مقدار كافي نيز ضرورت دارد كه براي رشد جنگل خوب حداقل به
600 ميلي ليتر بارندگي در سال نياز وجود دارد و از اين مقدار حداقل نيمي از آن
بايد در دوره رشد گياهي يعني دوره گرم سال ( بهار و تابستان ) ريزش كند. به طور
مثال مناطق شمالي كشور ما اين شرايط را دارد و به همين دليل ما از آستارا در غرب
گيلان تا جنگل گلستان در شرق استان گلستان جنگلهاي انبوه پهن برگ راش و بلوط
داريم.