زبان اسپانیایی یكی از زبان های هند و اروپایی مشتق شده از زبان لاتین است و در اصل از تحول زبان لاتین محاوره ای سربازان رومی و اختلاط آن با زبان های محلی موجود در شبه جزیره ی ایبری پیش از ورود رومیان حاصل شده است. تحول این زبان ازقرن دهم میلادی آغازشد. هر چند پس از جدایی از زبان لاتین و كسب هویتی مستقل به عنوان یك زبان، در طول هزار سال گذشته تغییرات زیادی را تجربه كرده است.

نفوذ اسپانیایی ها به قاره نو، زبان آنها را در سرزمین های قاره آمریكا گسترش داد، به نحوی كه هم اكنون از جنوب ایالات متحده تا جنوبی ترین نقطه ی آمریكای جنوبی این زبان در پهنه ی عظیمی به كار گرفته می شود. هم اكنون شمار گویشوران این زبان به ششصد میلیون نفر بالغ می شود و در بیست و یك كشور دنیا به عنوان زبان مادری خود آن را به كار می برند؛ حدود صد میلیون نفر نیز زبان اسپانیایی را به عنوان زبان دوم فرا گرفته و از آن استفاده می كنند.

منشاء زبان اسپانیایی

اسپانیا در جنوب اروپا و در شبه جزیره ایبری قرار دارد واین کشور به منزله پل ارتباطی میان آفریقا و اروپاست. پیش از هرچیز باید نگاهی مختصر به تاریخچه اقوامی انداخت که پیش از ورود رومیان در Hispania  ساکن بودند.

این اقوام عبارت اند از:

1. تارتس ها &nbspLos Tartesios             
2. سلت ها Los Celtas
3. ایبری ها Los Iberos                                                       
4. باسکی ها Los Vascos
5. فنیقی ها و کارتاژها Los Fenicios y Cartagineses

این اقوام در پایان دوره ماقبل تاریخ از شمال آفریقا وارد اسپانیا شدند یکی از تاثیرات زبانی قوم ایبری درزبان اسپانیایی گرایش خاص آنها به کاربرد پسوند rro – rra  است که امروزه  در کلماتی مثل Perro  ( سگ ) ، Pizarra  ( تخته ) ، دیده می شود و همین طور کلمه Z  در نام خانوادگی های اسپانیایی مثل Rodríguez , Pérez, Martínez

فنیقی ها 1110 سال قبل از میلاد مسیح در اسپانیا ساکن شدند و تاثیر عمیقی بر تمدن های اولیه ی شبه جزیره گذاشتند. فنیقی ها شهر Cádiz  را در جنوب اسپانیا پایه گذاری کردند. این شهر قدیمی ترین شهر در اروپای غربی است. الفبایی که در بخش اعظمی از کتیبه های ایبری استفاده شده است، اقتباسی از فنیقی است. در زبان فنیقی Hispania  به معنی سرزمین خرگوش ها (خرگوشستان) است.

باسکی ها اقوامی هستند که در شمال شرقی اسپانیا زندگی می کنند و زبانشان باسکی است که تنها زبان قبل از رومیایی است که هنوز در اسپانیا صحبت می شود.

روم برای تشکیل امپراطوری خود شروع به کشورگشایی کرد. تصرف Hispania   نیز جزئی از این گسترش قلمرو در خارج از شبه جزیره ایتالیا بود. زبان لاتین در این منطقه گسترش یافت و در سال 313 تحت نظر امپراطور قسطنطنیه، مسیحیت دین رسمی این امپراطوری شد.

به جز باسکی سایر زبانهای پیش از روم در Hispaniaکم کم از بین رفتند و جای خود را به لاتین دادند. طی این کشورگشایی ها، سربازان رومی لاتین خیابانی را در تمام مناطق رواج دادند.  در آن زمان لاتین ادبی مختص کشیشان و شاهزادگان ( طبقه بالای اجتماعی ) بود و مردم کوچه و بازار آن را نمی دانستند.

از ترکیب زبان لاتین خیابانی با زبانهای سرزمین های فتح شده، زبانهای رمانس شکل گرفت. این زبانها عبارتند از ایتالیایی، اسپانیایی، پرتغالی، فرانسه، رومانیایی، کاتالان و سفردی[1] (زبان یهودیان شبه جزیره ایبری). در اواخر قرن سوم Hispania  به شکل کامل تحت لوای روم قرار گرفته و لاتین خیابانی در آن رواج یافته بود.

لاتین کلاسیک خیلی پیچیده است، ولی برخی از اشکال دستوری در لاتین مردم کوچه و بازار ساده شده بود، مثلا تغییر e   به &nbspei  ( terra  تبدیل به tierra   می شود ) و تغییر o  به ue  ( تبدیل bonus  به buenos) . طبق آمار در زبان اسپانیایی از هر 10 لغت 7 لغت از لاتین منشعب شده است.

سرنگونی امپراطوری روم

روم توسط آلاریکو[2]   پادشاه ویزیگود[3]  (در قرن 5 پس ازمیلاد )تصرف می شود. ویزیگود ها یکی از اقوام ژرمنی بودند که یک سال قبل از اینکه به روم حمله کنند به اسپانیا حمله کرده بودند.

این قوم پیشتر زبان لاتین را آموخته بود و به همین دلیل است که حضور ژرمن ها تاثیر زبانشناسی چندانی را بر زبان اسپانیایی بجا نگذاشت. اسمهایی مثل فرناندو ، رودریگو ، ریکاردو و الویرا و .... اسمهای ژرمنی هستند.

اسپانیای عربی  ( از 711 تا 1492)

در سال 711 پس ازمیلاد مسیح اعراب به اسپانیا حمله کردند و تمام شبه جزیره را به جز مناطق شمالی، به تصرف خود درآوردند پایتخت خود را در کوردوبا تاسیس کردند و این شهر به زودی به مرکز تمدن اسلامی تبدیل شد.

کلمات اسپانیایی شامل حدود 4 هزار کلمه با منشاء عربی است تقریبا همه کلماتی که با al  شروع می شوند.

Almohada,alhambra,almorzar,almacénو Fulano,azul,azúcar,jazmín,ojalá,tarea,azafrán,alcohol,

ظهور زبان کاستیلی یا اسپانیایی

برای بررسی زبان اسپانیایی باید 3 دوره مهم تاریخی را مد نظر قرار داد:

1. دوره قرون وسطی از قرن 10 تا 15 ( اسپانیایی قدیمی)
2. اسپانیایی جدید از قرن 16 تا 17
3. اسپانیایی معاصر از تشکیل فرهنگستان زبان اسپانیا

دوره قرون وسطی:

در قرن 11 اولین نوشته ها به زبان اسپانیایی  به صورت حاشیه کتابهای مذهبی glosa  نوشته شد.اولین متنی که به صورت کامل به زبان اسپانیایی نوشته شده است، ال سید در قرن 12 است.

جنگ هایی که در کاستیا انجام می شد و همین طور به سوی جنوب اسپانیا پیش می رفت باعث شد که اسپانیایی جایگزین زبانهای لئونی و آراگونی بشود و با زبان موستعربه مخلوط شود. در قرن 13به دستور آلفونسوی پنجم دستور اسپانیایی زبان رسمی پادشاهی کاستیل شد.

در این دوره جا دارد به تاثیر زبان فرانسه بر زبان اسپانیایی اشاره کنیم. در قرن 11 جاده سانتیاگو د کومپستلا یا راه فرانسه به مسیر معروفی تبدیل شد. گفته می شود که بقایای مدفن یکی از حواریون حضرت مسیح در این شهر پیدا شده است. این امر انگیزه ی زیادی را میان فرانک ایجاد کرد تا به جای پذیرفتن خطرهای بیشماری که زیارت اورشلیم برای ایشان به همراه داشت، راه سانتیاگو د کمپوستلا را از میان کوههای صعب العبور در پیش بگیرند تا با مسلمان ها روبرو نشوند. بدین ترتیب با استمرار آمد و شد زائران از سرزمین های فرانک ها، شمال اسپانیا تحت تاثیر ایشان قرارگرفت .

اسپانیایی جدید :

به دوران اوج زبان اسپانیایی می رسیم یعنی قرن 15 ( سال 1492). این دوره به قرن طلایی ادبیات و زبان اسپانیایی معروف است  و شاهد ظهورنویسندگانی از قبیل سروانتس است.

در سال 1492 سه واقعه مهم روی می دهد: 1) قاره آمریکا توسط کریستوف کلمب کشف می شود. 2)دادگاه تفتیش عقاید گسترش یافت 3) اولین کتاب گرامرزبان اسپانیایی توسط  آنتونیو د نبریخا نوشته شد .همچنین کتاب فرهنگ لغت لاتین به اسپانیایی از همین نویسنده در سالهای بعد چاپ شد.

در همین سال پادشاهان مسیحی، باقیمانده ی سرزمین های مسلمانان را در شبه جزیره فتح کردند و مسلمانان را وادار کردند که به این زبان صحبت کنند. یهودیان را یکسال قبل از مسلمانان از کشور اخراج کرده بودند .یهودیان اسپانیایی را سفردی نیز می گویند. ( این اسم از کلمه سفارت گرفته شده که در زبان عبری به معنای اسپانیا است). زبان مادری اشان اسپانیایی است، اما از الفبای عبری استفاده می کنند.

زبان اسپانیایی که هم اکنون در آمریکای لاتین صحبت می شود. همان زبان اسپانیایی اسپانیا است. تفاوت این زبان ها با هم و با اسپانیایی اسپانیا فقط در حد لهجه است که آن هم در ارتباط مستقیم با اصلیت فاتحان اسپانیایی است یعنی از چه منطقه ای از اسپانیا بوده اند و از سوی دیگر نتیجه آیخته شدن این لهجه با زبان های بومی است. برای مثال آندلس ها عادت به گفتن س دارند و بومیان عادت دارند که کلمات را کوتاه کنند و ریتم خاصی در حرف زدن داشته باشند.