مترجم: امير رضا درگاهي
غير قابل لمس است، اما روي
احساس شما اثر مي گذارد. قابل رويت نيست، اما هنگامي که در آينه، خود را
نگاه مي کنيد، آن را حس مي کنيد. قابل شنيدن نيست، اما وقتي درباره خود
صحبت مي کنيد، حضور دارد. واقعا اين حس مهم اما مبهم چيست؟ بله، اين، حس
عزت نفس شماست.
عزت نفس چيست؟
براي فهميدن معني آن، بد نيست کلمه "
عزت نفس" را تجزيه کنيم. در ابتدا نگاهي به کلمه " عزت" مي اندازيم. کلمه
" عزت" يک لغت انتزاعي ( خيالي) است که اهميت يا ارزش کسي يا چيزي را نشان
مي دهد. براي مثال، اگر واقعا پدر دوست تان را به خاطر عضويت داوطلبانه در
آتش نشاني تحسين مي کنيد، اين بدين معناست که براي وي عزت و احترام والايي
قائل شده ايد. حتي جايزه ي ويژه اي که به يک بازيکن ارزشمند در يک تيم
اهدا مي شود جايزه لياقت و احترام نام دارد و اين موضوع اهميت آن موفقيت
را مي رساند.
ومنظور از " نفس"، خود شما هستيد. حال دو کلمه را با هم
ترکيب کنيد؛ خواهيد ديد که معني آن قابل هضم تر است. اين عبارت به اين
معناست که چقدر براي خود ارزش قائل بوده و به خود اهميت مي دهيد. اينکه
خود را چطور مي بينيد و چه احساسي درباره موفقيت هاي خود داريد به اين حس
مربوط مي شود.
عزت نفس ربطي به فخر و تکبر ندارد. اين حس، بيشتر در
مورد بحساب آوردن خود و ارزش والاي شماست؛ ربطي ندارد که شما کامل هستيد-
چرا که به واقع هيچ کس کامل نيست- بلکه آگاهي از اين موضوع است که شما
لياقت دوست داشتن و پذيرفته شدن را داريد.
چرا عزت نفس اهميت دارد
عزت نفس مثل يک جفت کفش
زيباي اسنيکرز نيست که بخواهيد آن را به دست آوريد و نتوانيد. حتي يک کودک
هم به عزت نفس احتياج دارد. عزت نفس بالا مهم است، زيرا که باعث مي شود
سرتان را بالا بگيريد واز خود و کاري که انجام مي دهيد احساس سربلندي
کنيد؛ به شما جرأت مي دهد دست به کارهاي نو بزنيد و قدرتي که خود را باور
کنيد. داشتن اين حس باعث مي شود که حتي در مواقعي که اشتباه مي کنيد، به
خود احترام گذاشته و خود را خوار نکنيد. و هنگامي که به خود احترام
بگذاريد، ديگران هم از کوچک و بزرگ به شما احترام خواهند گذاشت.
داشتن
يک عزت نفس بالا در انتخاب هاي مناسب روحي و جسمي نيز به شما کمک مي کند.
اگر دوستان تان کار بيهوده و يا خطرناکي را انجام دهند، با اهميت و ارزشي
که براي خود قائل هستيد، به دنبال آنها نخواهيد رفت. اگر از عزت نفس خوبي
برخوردار باشيد، مي دانيد آنقدر باهوش هستيد که راجع به مسائل، خودتان
تصميم بگيريد؛ در اين صورت به آزادي، احساسات، سلامتي و در مجموع به نفس
خود اهميت داده ايد. عزت نفس بالا اين آگاهي را به شما مي دهد که هر يک از
ابعاد وجوديتان ارزش اهميت و مراقبت را دا راست.
کودکان چطورعزت نفس را بدست مي آورند
بچه ها شرايط
خوب يا بد را درک نمي کنند. وقتي آنها از زدن يک آروغ بزرگ يا از بستن
پوشک بچه احساس بدي پيدا مي کنند، اين، ما هستيم که بايد حس عزت نفس را در
آنها تقويت کنيم. اما چطور؟ خوب، با تشويق کردن کودک وقتي چهاردست و پا
راه مي رود، يا هنگامي که روي دو پا مي ايستد و يا حرف مي زند. مثلا براي
اين که کودک احساس ارزش و دوست داشتن بکند، هنگام اين کارها او را با
کلماتي از قبيل " آفرين و باريک الله" تشويق کنيد.
همچنان که کودکان
بزرگتر مي شوند، نقش آنها در تقويت اين حس نيز بيشتر مي شود. کسب موفقيت
هايي همچون گرفتن يک نمره خوب يا تشکيل يک تيم فوتبال، چيزهايي هستند که
معمولا کودکان از انجام آنها احساس سربلندي مي کنند. البته داشتن حس شوخ
طبعي و دوست خوبي براي رفقاي هم سن و سال بودن هم همان احساس را ايجاد مي
کند.
خانواده ي کودک يا افراد ديگري همچون مربيان، هم تيمي ها و
همکلاسي ها که در زندگي کودک دخيل هستند نيز در بالا بردن اين حس در وي
موثرند. براي نمونه مي توانند کمک کنند که کودک از نحوه انجام کارها آگاه
شده يا به خصوصيات خوب خود توجه کند. مي توانند زماني که کودک براي اولين
بار در کاري شکست مي خورد، او را باور کرده و وي را براي انجام دوباره آن
کار تشويق کنند. اين تمام کاريست که مي توانيم در مورد کودکان بياموزيم تا
باور کنند که مثبت قدم برداشته اند، از کاري که انجام داده اند احساس
سربلندي کنند و اعتماد به نفسي پيدا کنند تا قابليت هاي خود را بيش از
آنچه تصور مي کنند ببينند.
چکيده اي درباره عزت نفس پائين
شايد کودکاني را
بشناسيد که از عزت نفس بالايي برخوردار نبوده و دائما از خود ايراد مي
گيرند. يا شايد در مورد خودتان همين احساس را داشته و فکر کنيد که مهم
نيستيد.
گاهي اوقات عزت نفس پايين کودک، ناشي از عدم تشويق مناسب
والدين و يا جو بديست که در خانه حاکم است. البته اين موضوع منحصر به خانه
نمي شود وشايد عزت نفس کودک در کلاس هم آسيب ببيند. شايد رفتار معلم باعث
شود کودک نتواند در کلاس نظر بدهد يا شايد بچه هاي شر کلاس چيز ناراحت
کننده اي به او بگويند که عزت نفسش را تضعيف کند.
براي برخي از بچه ها،
کلاس هاي مدرسه آنقدر سخت مي گذرد که نمراتي را که انتظار دارند بدست نمي
آورند. اين مسئله باعث مي شود احساس بدي در مورد خودشان پيدا کنند و در
نتيجه عزت نفس در آنها پايين مي آيد. عزت نفس آنها در صورتي بالا مي رود
که آموزگار، معلم سرخانه و مشاوري که آنها را تشويق مي کند، صبور بوده و
با آموزش به آنها کمک کند تا دوباره عزت نفسشان را بالا ببرند. وقتي اين
آموزش ها به طرز صحيحي انجام مي گيرد، اين حس به سرعت در آنها بالا مي رود.
بعضي مسائل روي عزت نفس کودکان تاثير گذاشته و آن را تغيير مي دهد. در زير به آنها اشاره مي کنيم:
•اگر کودکي مدرسه اش را عوض کرده باشد و نتواند فوري دوستاني براي خود در مدرسه جديد پيدا کند، احساس بدي پيدا مي کند.
•يا
بچه اي که والدين آن از هم جدا شده اند. شايد کودک احساس کند که آنها او
را دوست نداشته اند و همين امر موجب مي شود تا طلاق آنها را عامل پايين
آمدن عزت نفس در خود ببيند.
•کودکي که احساس مي کند خيلي لاغر يا خيلي چاق است، فکر مي کند ايده آل نيست.
•حتي تغييرات جسمي ناشي از بلوغ نيز، که براي هرکس اتفاق مي افتد، روي عزت نفس کودک تاثير مي گذارد.
تقويت عزت نفس
درست است که پستي و بلندي هاي احساسي
در زندگي وجود دارد، اما عزت نفس پايين خيلي هم عادي نيست. اين احساس که
به خود اهميت نمي دهيد، شما را افسرده کرده و از انجام کارهاي نو باز مي
دارد. اين احساس، مانع از ايجاد دوستي ها شده و يا به عملکرد تان در
مدرسه آسيب مي زند. داشتن يک عزت نفس قوي، بخش بسيار بزرگي از رشد کردن را
تشکيل مي دهد. همينطور که بزرگتر شده و با تصميم گيري هاي سخت تر- بخصوص
تحت فشار هم سن و سال ها- روبرو مي شويد، هر چه عزت نفس تان بالا تر باشد،
بهتر و راحت تر تصميم خواهيد گرفت. فقط اين مسئله مهم است که براي خود
ارزش زيادي قائل شويد.
اگر فکر مي کنيد عزت نفس تان پايين است، با يکي
از بزرگتر ها که به وي اعتماد داريد صحبت کنيد. شايد او با نظرات خوبش اين
حس را در شما تقويت کند.
در اينجا نکات کوتاهي براي بالا بردن عزت نفس آورده شده است که با هم مي خوانيم:
•ليستي
از کارهايي که آنها را خوب انجام مي دهيد تهيه کنيد. اين کار ها مي تواند
هر چيزي باشد؛ از نقاشي و خواندن گرفته تا ورزش کردن و حتي جک گفتن. اگر
درتهيه اين ليست مشکل داريد از پدريا مادر خود کمک بخواهيد. سپس کارهايي
را به ليست اضافه کنيد که دوست داريد در آنها موفق باشيد. پدر يا مادرتان
مي توانند در شناسايي اين استعدادها و تواناييها موثر باشند.
•هر روز
از خود به خاطر کارهايي که کرديد تعريف کنيد. فقط نگوئيد " من خيلي عالي"
هستم. فقط سعي کنيد معيار خوبي را که داريد خاص تر ببينيد. مثلا " من براي
فلان کس امروز دوست خوبي بودم." يا " بهتر از آن که فکر مي کردم، امتحان
را خوب دادم." هر شب قبل از خواب، سه مورد از کارهايي را که در طول روز
خوشحالتان کرده در ليست خود بنويسيد.
•به ياد داشته باشيد که بدن شما
با هر شکل و اندازه و با هر رنگي متعلق به شماست؛ مهم نيست که ديگران آن
را چطور مي بينند. اگر در مورد وزن و قد خود نگران هستيد، به پزشک مراجعه
کنيد تا اين ابهام بر طرف شود. اعضايي از بدنتان را در نظر بگيريد که عالي
هستند؛ مثلا پاهاي قوي اي داريد و خيلي خوب اسکيت مي کنيد.
•آگاه
باشيد! مسائلي در زندگي هست که نمي توانيد تغيير دهيد. اين چيزها مانند
رنگ پوست و يا اندازه پا، مسائلي هستند که بايد بپذيريد چرا که قسمتي از
شما هستند.
•وقتي افکار منفي به ذهنتان رجوع کرده و مي خواهند شما را
دلسرد کنند، سعي کنيد آنها را از ذهن خود بيرون کنيد. هنگامي که اين کار
را مي کنيد، شما قدرت نااميد کننده ي اين نداها را از آنها مي گيريد.
با تمرکز روي خصوصيات خوب و کارهاي خوبي که انجام مي
دهيد، ياد مي گيريد که خود را بپذيريد و دوست داشته باشيد. اجزاي اصلي
تشکيل دهنده يک عزت نفس قوي، ارزش و اهميت است. ارزش و اهميتي که به خود
مي دهيد.