انتخاب :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

نوشته :دکتر فاطمه دیباجی فروشانی(جراح، دندانپزشک )

در اکثر خانه ها جعبه کوچکی حاوی مواد و وسایل لازم برای درمان و کنترل دردها و جراحت های بدن وجود دارد اما آیا تاکنون به این فکر بوده اید که هنگام ایجاد یک دندان درد یا شکستن یک دندان یا سوختگی زبان ناشی از نوشیدن چای داغ چه اقداماتی باید انجام دهید و به چه وسایلی نیاز دارید.جراحت ها و اورژانس های دهان و دندان در کودکان و بزرگسالان بسیار شایع اند. شما می توانید با تهیه کردن چند وسیله و ماده ساده از داروخانه، به راحتی یک «جعبه کمک های اولیه دهان و دندان» را فراهم کنید.با وجود اینکه این جعبه کمک های اولیه نمی تواند جایگزین درمان اصلی و تخصصی شود، ولی می تواند برای کنترل اورژانس های دهان و دندان جزیی و جلوگیری از پیشرفت آن تا دسترسی به دندانپزشک کارساز باشد.برای جمع آوری و فراهم آوردن این جعبه کمک های اولیه در قدم اول تهیه این مواد از داروخانه پیشنهاد می شود؛ نخ دندان، مسواک، باند استریل، گاز استریل، آسپیرین، سرم فیزیولوژی، پارافین (ترجیحاً موم دندانپزشکی)، دستکش یک بار مصرف، یک محلول دهانشویه اکسیژنه و محلول Colgate Orabase Sothe-N-Seal. وجود وسایلی چون پنس و آینه یک بار مصرف دندانپزشکی در این جعبه نیز در خیلی موارد کمک کننده و مفید است. 

شایع ترین اورژانس های دندانپزشکی و روش درمان و کنترل موقتی آنها در خانه

دندان درد
چنانچه دندان شما فقط به غذاهای سرد یا داغ یا شیرین حساس است، با آب ولرم دهان تان را بشویید و با نخ دندان مواد غذایی بین دندان ها را پاک کنید و به آرامی دهان تان را با آب ولرم مسواک بزنید و در اولین فرصت برای ترمیم (پر کردن) دندان تان به دندانپزشک مراجعه کنید. اما اگر درد شما شدید است یا همراه با تورم است، یک کیسه حاوی یخ (کمپرس سرد) را به مدت&nbsp20 دقیقه روی گونه خود قرار دهید و بعد از20 دقیقه آن را بردارید. این کار را متناوباً تا رسیدن به دندانپزشک تکرار کنید. از گرما دادن موضع بپرهیزید. یک یا دو عدد آسپیرین بخورید. اگر نیمه شب است و به استراحت نیاز دارید، هنگام خواب سعی کنید سر شما بالاتر از بقیه بدن تان قرار گیرد و ترجیحاً روی مبل یا صندلی به حالت نیمه نشسته بخوابید. قطعاً نیازی به یادآوری نیست که در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه خواهید کرد، 
فرو رفتن جسم خارجی در بین دندان ها
اگر جسم خارجی قابل رویت است، آن را با پنس دندانپزشکی بیرون بیاورید ولی اگر قادر به دیدن آن نیستید، سعی کنید آن را با نخ دندان بیرون بیاورید. پس از بیرون آوردن جسم خارجی حتماً آب را به شدت در دهان تان قرقره کنید تا باقیمانده اجسام خارج شوند. سعی نکنید جسم خارجی را با جسم نوک تیز بیرون بیاورید. اگر عمق فرورفتگی جسم زیاد است و نمی توانید آن را خارج کنید، به دندانپزشک مراجعه کنید. 
زخم های سطحی دهان ناشی از تحریکات فیزیکی و شیمیایی
این زخم های سطحی در سطح داخلی گونه، لثه و زبان به وجود می آیند. ممکن است بر اثر گاز گرفتن گونه، مسواک زدن شدید، خوردن غذاهای داغ یا تحریکات ناشی از براکت های ارتودنسی ایجاد شوند. یک محلول دهانشویه اکسیژنه با حباب هایی که ایجاد می کند، باعث تمیز کردن زخم از خرده های مواد غذایی می شود. محلولColgate Orabase Sothe-N-Seal نیز با پوشاندن سطح زخم باعث التیام و کاهش درد زخم می شود.
بیرون افتادن دندان از دهان
این اورژانس در کودکان بسیار شایع است. در صورت امکان دندان بیرون افتاده را پیدا کنید. آن را با سرم فیزیولوژی بشویید و آن را در یک لیوان شیر یا سرم فیزیولوژی یا بزاق خود بیمار قرار داده و سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید. به هیچ عنوان سعی در تمیز کردن و لمس کردن ریشه دندان نکنید و آن را از ناحیه تاج دندان بگیرید. یک قطعه گاز استریل روی محل دندان در دهان قرار دهید و به مدت 5دقیقه فشار دهید تا خونریزی کاهش یابد. در بسیاری از موارد دندانپزشک با شست وشوی مناسب محل، دندان را دوباره در محلش می کارد و در طولانی مدت دندان قابل نگهداری است. نکته طلایی برای نجات دادن جان این دندان، زمان است. اگر شما بتوانید کودک تان را در کمتر از&nbsp30 دقیقه به یک کلینیک دندانپزشکی برسانید، احتمال اینکه بتوان درمان موفقیت آمیزی برای این دندان انجام داد، بیش از&nbsp90 درصد خواهد بود. 
شکستن دندان
سریعاً محل دندان مورد نظر را با سرم فیزیولوژی بشویید. یک کیسه حاوی یخ را روی موضع قرار دهید. اگر دندان دارای یک لبه تیز شده است که باعث آزار گونه و زبان می شود، با پارافین یا در صورت امکان موم دندانپزشکی لبه تیز را بپوشانید و به دندانپزشک مراجعه کنید. 
گاز گرفتن زبان یا گونه
یک گاز استریل را برای کنترل خونریزی به مدت&nbsp15 تا&nbsp20 دقیقه با فشار نگه دارید. پس از قطع کامل خونریزی و ایجاد لخته، محل زخم را با سرم فیزیولوژی بشویید. اگر خونریزی کنترل نشد، یک گاز استریل را با سرم خیسانده و در محل برای مدت&nbsp30 دقیقه نگه دارید.