آکروبات بازی در کشور‌های آسیای جنوب شرقی و در راس آنها کشور بزرگ و پهناور چین از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. با هم نگاهی داریم به توانایی‌های هنرمندان چینی در اجرای حرکات نمایشی و جایگاه آن در فرهنگ سنتی این کشور.
هنر آکروبات در چین سابقه ای تقریبا ۲۰۰۰ ساله دارد و یادگار سلسله‌ هان است. این هنر که در گذشته «صد سرگرمی» می‌گفتند با موسیقی و رقص ترکیب شده بود و سرگرمی‌ اصلی طبقات مرفه جامعه به شمار می‌رفت.

ژانگ هنگ دانشمند و ادیب چینی در اثری به نام «نثر پایتخت غربی» به نحو نشاط آوری هنر آکروبات عصر خود را از رقص روی طناب و پشتک و وارو زدن تا ژانگولر بازی، بالا رفتن از دیرک‌ها و حفظ تعادل روی توپ تشریح کرده است. یک نقاشی روی سنگ هم که تاریخ آن به سلسله‌هان باز می‌گردد و در معبد خانوادگی «وو» واقع در ایالت شاندونگ کشف شده، نمایشی را نشان می‌دهد که آمیره ای از حرکات آکروباتیک و رقص‌های بومی ‌است.
در دوران سلسله تئانگ (۶۱۸-۹۰۷) یک کارگاه آموزشی ویژه در دربار برای آموزش آکروبات بازها، نوازندگان و رقصندگان و سازماندهی نمایش‌هایی که در آنها تا ۱۲ نوع حرکت آکروباتیک انجام می‌شد وجود داشت. برخی از این حرکات با نام‌هایی همچون رقص باد و شمشیر، پرش از هفت توپ، راه رفتن روی طناب و نمایش روی دیرک‌های بلند نامیده می‌شوند. بعدها آکروبات‌ها به تدریج محبوبیت خود نیزد دربار را از دست دادند اما به عنوان سرگرمی ‌محبوب مردم ماندگار شدند.

 

در قرون وسطی بسیاری از حرکات نمایشی آکروبات و فنون ویژه آن به عرصه نمایش و اپرا نیز راه یافت. نمایش موسوم به نیلوفر آبی شامل راهپیمایی روی طناب، رقص روی طناب، ایستادن روی دست، وارو زدن روی نردبان، حفظ تعادل ظروف، تردستی با طناب و پرش از درون حلقه آتش یا حلقه‌های پر از چاقو و شمشیر بود.
اولین گروه ملی آکروباتی چین، درست بعد از انقلاب و تاسیس جمهوری خلق چین در سال ۱۹۴۹ تشکیل شد و گروه‌های محلی با الهام از آن در سراسر کشور پا به عرصه حیات نهادند. از این دوره وسایل خانگی از قبیل پیاله برنج خوری، جزو وسایلی درآمدند که آکروبات باز با آن به اجرای نمایش می‌پرداخت. حفظ تعادل ستونی از کاسه و بشقاب روی سر مدت‌های مدیدی است که جزیی از برنامه نمایش آکروبات باز‌های چینی است.

 

تصویری که روی بشقابی که در معبد‌هان در ناحیه نان یانگ ایالت هونان کشف شده آکروبات بازی را نشان می‌دهد که روی یک دست خود معلق زده و روی سر خود انبوهی کاسه و بشقاب را نگه داشته است. در دهه ۵۰ آکروبات باز مشهوری به نام «ژیا جوهوا» حرکت تازه ای خلق کرد و در حالی که روی یک دست خود ایستاده بود ستونی از کاسه و بشقاب را در هوا نگه داشت و با یک پای خود نیز چند کاسه و بشقاب دیگر را حفظ کرد.
به این ترتیب آکروبات با نرمش‌های بدن سازی درهم آمیخت و الهام بخش انواع دیگری از حرکات حفظ تعادل در زمینه کاسه و بشقاب شد.

 

حفظ تعادل بشقاب‌های گردان روی چوب‌های بامبو، هنر دیگری است که سابقه آن به سلسله تئانگ باز می‌گردد و حتی امروزه نیز اجرا می‌شود. راه رفتن روی طناب و رقصیدن روی آن نیز سابقه ای طولانی دارد. نقاشی دیواری عظیمی ‌در معبد‌ هان واقع در ینان سه دختر را در حال پریدن، حرکات موزون و حفظ تعادل روی ریسمان نازکی نشان می‌دهد که با چهار چاقوی تیز، روی طناب مشغول هنرنمایی است.
امروزه علاوه بر راهپیمایی روی ریسمان، راه رفتن روی سیم سفت و کشیده شده نیز متداول است. این افراد برای راه رفتن روی سیم‌هایی به طول ۱۰ متر که با زاویه ۴۰ درجه انحنا پیدا می‌کنند به خوبی مهارت دارند.

قرقره بازی با نخ نیز بسیار در میان کودکان چینی محبوب است و در این مسیر به یکی از حرکات موفقیت آمیز سیرک بدل شده است. یان بازی تنوع فراوانی دارد و اساسا شامل نخ کردن قرقره که تجسمی ‌از شیطان است در هوا و گرفتن آن با ریسمان است. قرقره بازی دو نفره و تاب دادن قرقره حول بدن که توسط دو آکروبات باز چینی اجرا می‌شود نیز از بازی‌های جالب سیرک باز‌های چینی است.
رقص شیر هم نمونه زیبایی از اشکال هنری است که رد روزگاران باستان به «سرگرمی ‌با صورتک» معروف بود و در آن افراد با تقلید رفتار حیوانات در جلد آنها فرو می‌رفتند. یکی از محققان در این زمینه نوشته است که رقصندگان، صورتک‌های چوبی نقش دار به سر می‌کردند و جای چشم‌های خود را پولک‌های طلایی و جای دندان‌ها را پولک‌های نقره ای رنگ می‌گذاشتند. در نمایش‌های متفاوت امروزی در رقص شیر، یک تا چهار شیر روی توپی حفظ تعادل می‌کنند و با حرکات مختلف الاکلنگی پایین و بالا می‌روند.

 

از آنجا که دوچرخه وسیله متداول رفت و آمد در چین است مهارت دوچرخه سواران این کشور می‌تواند کاملا قابل قبول باشد، از این رو مهارت‌های مربوط به دوچرخه سواری به خوبی در چین مد نظر قرار می‌گیرد و به یکی از حرکات مهم تفریحی بدل می‌شود. گرچه این مهارت از اوایل قرن بیستم آغاز شد اما مهارت‌های مربوط به آن به سرعت گسترش یافت و محبوب شد. در کنار این حرکات انجام عملیات روی یک چرخ نیز باب شد و محبوبیت یافت. در این میان دلقک‌ها نیز وارد کارزار شدند و این نمایش‌ها را با حرکات کمیک در هم آمیختند و مایه شادی تماشاگران شدند.
حفظ تعادل با پا نیز رشته بسیار حساسی است که از گذشته‌های دور اجرا می‌شود و به مهارت زیادی نیاز دارد. نویسنده عصر سونگ درباره هنرمندانی نوشته است که بطری‌ها، بشقاب‌ها، ظروف مختلف و ساعت را با پای خود در حال تعادل نگه می‌داشتند. گاه نیز یک آکروبات باز کودک هشت ساله ای را همراه با یک میز، یک چکش چوبی و یک نردبان پله ای با هم در حال تعادل نگه می‌داشت. یکی از صدها نقاشی که در این زمینه از گذشته‌های درو به جای مانده است آکروبات بازی را نشان می‌دهد که رندبانی را با دو پا نگه داشته و کودکی را نیز در بالای آن در حالت تعادل حفظ کرده است.

 

گرچه امروز نیز همین هنرمندان می‌توانند افراد، نردبان‌ها، چهارپایه‌ها و صندلی‌ها را با پا‌های خود در حال تعادل نگه دارند، اما حرکات جدیدی نیز همراه وسایل سنگین به این نمایش‌ها راه یافته و حفظ تعادل وسایل سبک چون بطری‌ها و بشقاب‌های چوبی در کنار میز و صندلی انجام می‌شود.
آکروبات باز‌های چینی فنون ارزشمندی را از هنر‌های دیگر اخذ کرده اند و آنها را رد نمایش‌های خود به کار برده اند که برخی از آنها دربرگیرنده حرکات موزونی است که از نقاشی‌ها و حجاری‌های دیواری بودایی در معابد اخذ شده است. حرکات ورزشی چون بارفیکس نیز الهام بخش این هنرمندان شده و با ترکیب این عناصر مجموعه جالبی از حرکات نمایش ابداع می‌شود.

 

در عین حال تخته پرش که از دهه۳۰ در چین مورد استقبال واقع شد موجب ظهور یک سلسله از حرکات نمایشی پیچیده شد که اجرای آنها نیازمند توانایی‌های خاص جسمی ‌و حرکتی است و آکروبات بازها از این توانایی برخوردارند که ضمن پریدن از تخته پرش به مجموعه ای از همبازی‌های خود که بین زمین و آسمان معلق هستند بپیوندند و هرم‌های مختلف انسانی را تشکیل دهند.