تصادف رانندگی و به زبان فارسی دری «حادثه ترافیکی»^[۱]، سانحهٔ رانندگی یا حادثهٔ رانندگی به حادثهٔ ترافیک خیابانی و یا جاده‌ای می‌گویند که در آن حداقل یک وسیلهٔ نقلیهٔ خیابانی با یک وسیلهٔ نقلیهٔ دیگر، یا با یک کاربر(استفاده‌کننده) راه دیگر، یا یک جسم ثابت در کنار جاده، ویا با خودرو دیگر که معمولاً آسیب مالی یا جانی در پی دارد، برخورد کرده باشد.

• ۱ واژه‌شناسی
• ۲ تاریخچه
• ۳ عوامل موثر
• ۴ عادات رانندگان
• ۵ سرعت
  • ۵.۱ تعریف سرعت
• ۶ خطای دید
• ۷ تاخیر درک
• ۸ طراحی جاده
• ۹ طراحی خودرو
• ۱۰ تعمیرات خودرو
• ۱۱ آمار تصادفات
• ۱۲ آمار خودروهای پر تصادف
  • ۱۲.۱ هوو
• ۱۳ روند آماری
• ۱۴ حوادث متداول
• ۱۵ هزینه‌های اقتصادی
• ۱۶ آثار حقوقی
• ۱۷ جستارهای وابسته
• ۱۸ منابع
• ۱۹ پانویس

واژه‌شناسی

تاریخچه

نخستین تصادف رانندگی در ایران در سال۱۳۰۵ میان اتومبیل مظفرالدین شاه و درشکهٔ درویش خان نوازنده در خیابان سپه تهران اتفاق افتاد. در دنیا نخستین انسانی که در یک حادثه رانندگی جان خود را از دست داد، یک خانم انگلیسی بود. بریجیت درسکول ۴۴ساله اولین کسی در دنیا است که در یک سانحه رانندگی جان خود را از دست داده‌است. وی روز هفدهم آگوست سال ۱۸۹۶ در میدان کریستال پالاس لندن بر اثر تصادف فوت کرد.همشهری آن لاین

عوامل موثر

عواملی چون نوشیدنی الکلی مصرف داروهای خواب آور دخانیات و خواب آلود بودن خوردن و آشامیدن در حین رانندگی همینطور دید چشم می‌توانند همیشه مشکل ساز باشند. تصادف‌های رانندگی همواره می‌تواند علتهای گوناگون دیگری چون خرابی سیستم ترمز، فرسوده بودن ماشین، کم نور بودن چراغها و.. داشته باشند. گاهی هم عوامل محیطی مثل آب و هوا یا خرابی جاده زمینه ساز حادثه می‌شود. ولی در بسیاری از زمینه‌ها همواره اشتباههای انسانی از نخستین علل تصادفات بشمار می‌آیند.

عادات رانندگان

عادات متعددی در رانندگان برافزایش تصادفات در ایران موثر است:

• ۱- رانندگی با چراغ خاموش در شب
• ۲- صحبت و توجه به همراه در حین رانندگی
• ۳- خوردن و نوشیدن در رانندگی
• ۴- عدم رعایت فاصله ایمنی و توجه نکردن به سرعت
• ۵- حرکات نمایشی در حین رانندگی
• ۶- بی توجهی به علائم راهنمایی رانندگی
• ۷- صحبت با تلفن همراه در حین رانندگی
• ۸- وجود نقص فنی در خودرو و بی توجهی به آن
• ۹- جر وبحث در داخل خودرو
• ۱۰- خوردن شربت و یا قرصهای مسکن و خواب آور.

با آموزش فرهنگ رانندگی آمار تصادفات به شدت کم خواهد شد.

سرعت

تعریف سرعت

راندن خودرو بدون توجه به سرعت مجازکه اصطلاحاً سرعت گفته می‌شود. لازم به توضیح است که سرعت زیاد و یا کمتر از حد مجازباعث ایجاد مشکل در رانندگی می‌شود.

سرعت زیاد ویا کمتر از حد مجاز از عوامل مؤثر در تصادفات می‌باشدبه عنوان مثال:

سرعت زیاد نزدیک به پیچ، سرعت زیاد برای سبقت گرفتن، سرعت زیاد و ترکیدن لاستیک، سرعت زیاد و نقص فنی (عدم گرفتن ترمز)، سرعت کمتر از حداقل سرعت در اتوبان‌ها و بزرگراه‌ها.

خطای دید

یکی دیگر از عوامل تصادفات رانندگی خطای دید است. عده‌ای از افرادی که دارای گواهینامه با عینک هستند زمان رانندگی از عینک استفاده نمی‌کنند و این مسئله در دید آنان خطا ایجاد می‌کندو باعث بروز تصادف می‌شود. خواب آلوده بودن راننده و مصرف داروهای مسکن هم با عث خطا در دید وی خواهد شد.

تاخیر درک

رانندگی با حالت خستگی و در مدت طولانی زمان عکس العمل راننده را افزایش می‌دهد و بویژه با رانندگی طولانی استثنایی. نوشیدن مشروبات الکلی و مصرف مواد افیونی هم درک راننده را پائین خواهد آورد.

طراحی جاده

یکی از عواملی که باعث تصادف می‌شود جاده است. چنانچه جاده‌ها با اصول مهندسی ساخته نشوند تصادف در جاده بیشتر می‌شود. در طراحی جاده مهندسین به شیب جاده و پیچ‌های جاده‌ها توجه زیادی دارند.

طراحی خودرو

طراحی روشی است قانونمند جهت رفع نیاز جامعه. رویای طراح نظم بخشیدن به یک حرکت نتیجه بخش است. در طراحی خودرو طراح سعی دارد که با توجه به نیاز جامعه با بررسی کلیه امکانات موجود طرح خود را به نتیجه برساند. در بخش طراحی خودرو، طراح باید وضعیت فرهنگی، اقتصادی جامعه خود را در نظر داشته باشد. وضعیت راه‌ها و جاده‌ها و بزرگراه‌های هر کشوری متفاوت است. و باتوجه به این شرایط طرح خود را پیاده می‌کند. چنانچه این مسئله رعایت نشود، باعث حوادث ناگواری خواهد شد.

تعمیرات خودرو

چنانچه خودرو نقص فنی داشته باشد احتمال بروز تصادف بسیار زیاد می‌شود. تعمیرات خودرو بمنظور بازدیدهای فنی قبل از استفاده از آن است. چنانچه مشکلی در آن دیده شود قبل از استفاده از آن، نواقص برطرف گردد.

آمار تصادفات

سالانه ۸۰۰ هزار تصادف در ایران روی می‌دهد که از حیث آمار مرگبارترین حوادث جاده‌ای، ایران رتبه اول را در جهان دارد.^[۲] رعایت قوانین و مقررات رانندگی که اصطلاحاً فرهنگ رانندگی گفته می‌شود، باعث کاهش آمار تصادفات است.

آمار خودروهای پر تصادف

هوو

یکی از خودروهای پر تصادف خودرو سنگین هوو ساخت چین و مونتاژ ایران خودرو است. ^[۳][۴]

روند آماری

سه عامل مهم در تصادفات موثر است:

انسان

جاده

خودرو

با ایجاد مشکل در هرکدام از این عوامل آمار تصادفات زیاد شده و با رفع مشکل آمار تصادفات کاهش پیدا می‌کند. در سالهای اخیر با آموزش انسانها و بهتر شدن جاده‌ها و رفع نواقص خودروها آمار تصادفات بخوبی کاهش پیدا کرده‌است.

حوادث متداول

بیشتر تصادفات رانندگی در نتیجه بی دقتی و بی توجهی و سهل انگاری راننده صورت می‌گیرد که ضایعات جبران ناپذیری به وجود می‌آورد.

تعداد زیادی از تصادفات ناشی از انحراف به چپ و انحراف به راست خودروهاست. و رانندگان این نوع خودرو بدون توجه به اینکه ممکن است خودروی از جهت راست و چپ می‌آید به یکباره بدون زدن چراغ راهنما فرمان را می‌چرخانند.

هزینه‌های اقتصادی

ضررهای ناشی از تصادفات رقم بسیار زیادی را تشکیل می‌دهد. در هر تصادف ویا حادثه جدا از ضررهای روحی ضررهای مالی چون هزینه‌های بیمارستانی و هزینه‌های کفن و دفن ودیه و در مورد خودرو هزینه‌های صافکاری، رنگ و تعمیرات به راننده و یا خانواده وی تحمیل می‌شود. در سال این ارقام مبالغ زیادی خواهد بود.

آثار حقوقی

آثار حقوقی تصادفات یعنی جبران ضرر و زیان‌های ناشی از تصادفات. این ضررها می‌تواند مادی باشد و یا معنوی. ضررهای مادی یعنی جبران هزینه‌های ناشی از تصادف خودرو و یا هزینه‌های بیمارستانی است. ضررهای معنوی یعنی بازداشت راننده و زندانی شدن ایشان که از نظر روحی لطمه هائی به خود راننده و خانواده‌اش می‌رساند.

جستارهای وابسته

• گواهینامه رانندگی
• قوانین مورفی

کتاب «مجموعه کتاب‌های آیین شهروندی؛ فرهنگ رانندگی»

نویسنده: یوسف بهمن آبادی

تاریخ انتشار: چاپ نخست- تیرماه ۹۱

به گفته نویسنده، کتاب فوق ثمره چهار سال مطالعه و پژوهش در زمینه باید و نبایدها و فرهنگ رانندگی است که بخشی از آن، چکیده مطالب بیش از ۳۵جلد کتاب و چندین مقاله بوده و بخشی دیگر آن، مربوط به مشاهدات و واقعیت‌های رایجی می‌باشد که از دیدگاه شهروندان مطرود بوده یا دارای ارزش تلقی شده‌است.

در بخشی از مقدمه این کتاب نیز آمده‌است: مؤلفه شهروندی، برای سنجش میزان پای بندی انسان‌ها نسبت به حقوق دیگران به کار گرفته می‌شود. در این میان، رانندگی به عنوان یکی از رفتارهای اجتماعی محسوب می‌شود که با بررسی آن، می‌توان درجه شهروند شدن افراد یک جامعه را ارزیابی کرد. متأسفانه با وجود اینکه خودرو ساخته دست انسان است و هموست که انتظار دارد اطرافیانش قوانین تدوین شده مربوط به نظم را رعایت کنند تا وی با مشکلی مواجه نشود، اما در برخی موارد خود از احترام به آن طفره می‌رود و همین خودرو بی روح، حیوان سرکشی می‌شود که آدمی را اسیر خود کرده و درنتیجه، گرفتار عوارض ناشی از آن می‌سازد. واقعیت این است که رانندگی به عنوان یک رفتار، برای بسیاری از ما لذت بخش است اما این فرحبخشی و لذت در کنار دیگران، زمانی می‌تواند برایمان پایدار و خاطره انگیز باشد که به اصول و فرهنگ مربوط به آن توجه داشته باشیم.

در حقیقت، احترام به آداب و قوانین رانندگی در تمامی مواقع، نشان دهنده رفتار شهروند گرایانه ما است و رعایت آنها، حاکی از توجه ما به حقوق دیگران و نیز احترامی است که نسبت به دیگر همنوعان خود در زندگی قائلیم. به هر حال، چنین روندی جایگاه ما را در مسیر شهروند شدن مشخص می‌کند.

کتاب «فرهنگ رانندگی» در ۱۳۶ صفحه و ۱۸ فصل(همراه با ۲۰ کاریکاتور و تمام رنگی) با نثری ساده و روان نگاشته شده و به قیمت ۴۵هزار ریال نشر و توزیع شده‌است.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «List of preventable causes of death»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۱ می۲۰۱۱).
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Traffic collision»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۱ می۲۰۱۱).

• نظام‌الدین فقیه, منطق فازی و فرهنگ ترافیک ۹۶۴-۸۵۶۹-۱۷-۷:شابک^[۱]