ديدگاه جديد در علم تغذيه: ژنوميك تغذيه اي(Nutritional Genomic) گردآوري: آرش جوانمرد پژوهشكده بيوتكنولوژي كشاورزي شمالغرب و غرب كشور
مواد
غذايي، شامل هزاران سوبستراي بيولوژيكي فعال است كه مي تواند سودمنديهاي
اساسي را در سلامتي انسان و جلوگيري از ابتلا به بيماريهاي مختلف فراهم
آورند. امروزه ارتباط بين تغذيه مناسب و سلامتي به خوبي ثابت شده است. اما
اينكه چگونه بعضي از مواد مغذيي جيره بر ساختار ژنتيكي موجودات تاثير گذار
هستند هنوز در هاله اي از ابهام است. علم ژنوميك تغذيه اي(Nutritional
Genomic) يا تغذيه مولكولي علمي است كه در آن اثر متقابل بين تغذيه و ژنوم
موجودات مورد بررسي قرار مي گيرد. بهر حال درك مكانيزم اثرات سلولي و
ملكولي تغذيه بر روي هموستازي سلولهاي موجودات از علاقه منديها و محورهاي
تحقيقاتي دانشمندان در عصر حاضر مي باشد. ژنوميك تغذيه اي مي تواند ارتباط
مواد مغذي جيره هاي تغذيه اي را با تظاهر انفرادي ژنها مورد بررسي قرار مي
دهد و با استفاده از نتايج حاصل بهترين سطح مواد مغذي مورد نياز براي
احتياجات بدن و پاسخهاي سيستم ايمني، توليد مثل را برآورد مي كند. مقالات
متعددي گزارش كردند كه تغذيه به عنوان يك عامل محيطي و غبر ژنتيكي بر روي
ژنهاي مسئول پاسخهاي سيستم ايمني تاثير گذار بوده و باعث تخفيف علائم
بسياري از بيماريهاي كوريونيك در مبتلايان مي شود. دستيابي به اطلاعات
حاصل از پروژه هاي تعيين توالي ژنوم موجودات از جمله انسان و دامهاي اهلي
و حركت پرشتاب يافته هاي علمي مربوطه باعث شده كه نقش مولكولي مواد مغذي
موجود در جيره هاي غذايي بر روي ساختار ژنتيكي فرد تا حدودي مشخص شود. با
كشف تاثير مواد مغذي بر روي تظاهر ژنها، درك مفهوم اثر متقابل بين ژنتيك و
محيط و همچنين تفاوت احتياجات مواد مغذي نژادهاي مختلف بهتر شده است.
تغذيه كليدترين عامل محيطي است كه بروز بيماريهاي عفوني و اخنلالات
متابوليكي موجود را كنترل مي كند. بروز بسياري از بيماريها همچون چاقي،
سندرومهاي متابوليكي، بيماريهاي كوريونيك، در ارتباط با مواد مغذي جيره
غذايي مي باشد. مواد مغذي جيره مي تواند اثرات مستقيمي بر روي فاكتورهاي
نسخه برداري بعضي از ژنها داشته باشند و از اين طريق تظاهر ژن را تحت
تاثير قرار دهند. جدول 1 ذيل نقش بعضي از مواد مغذي را بر روي فاكتورهاي
نسخه برداري ژنها نشان مي دهد.
Transcription factor |
compound |
Nutrients |
PPARs, SREBPs, LXR, HNF4, ChREBP |
Fatty acid |
fat |
SREBPs, LXRs, FXR |
cholesterol |
|
USFs, SREBPs, ChREBP |
Glucose |
Carbohydrate |
C/EBPs |
Amino acids |
Protein |
RAR, PXR |
Vitamin A |
Vitamin |
VDR |
Vitamin D |
|
PXR |
Vitamin E |
|
Calcineurin/NF-ATs |
Calcium |
Mineral |
IRP1, IRP2 |
Iron |
|
MTF1 |
Zinc |
|
ER, NF-Kb, ap1 |
Flavonoids |
Non-nutrients |
CAR, PXR |
Xenobiotics |
|