دستشویی رفتن، کاری که افراد بزرگسال و کودکان پس از 3 یا 4 سالگی به‌راحتی انجام می‌دهند را باید طی مراحلی به فرزند کوچکمان آموزش دهیم. برای پیگیری روندتکامل کودک در زمینه‌های رفتاری، در این مقاله به همین موضوع یعنی آموزش دستشویی رفتن به کودک پرداخته‌ایم. آشنایی با نکات زیر می‌تواند شما را در شیوه آموزش تواناتر کند.

1. آموزش توالت رفتن کودک زمانی باید آغاز شود که بدن کودک از نظر جسمی آمادگی پذیرش داشته باشد. یعنی در ابتدا کودک باید از خیس و یا کثیف شدن خویش آگاه شود تا سپس بتواند ادرار یا مدفوع را کنترل کند.

2. کامل شدن کنترل ادرار و مدفوع در کودکان شامل کنترل مدفوع در شب و سپس در روز، کنترل ادرار در روز و سپس در شب است.

3. بیشتر کودکان بین دو تا سه سالگی آمادگی پذیرش کنترل ادرار و مدفوع را در روز و شب به دست می‌آورند ولی تعداد کمی نیز شاید در 20 ماهگی به این آمادگی برسند. بنابراین آموزش را زودتر شروع نکنید و زمانی که احتمال موفقیت شما و کودکتان زیاد است آموزش را آغاز کنید.

4. آموزش توالت رفتن را ابتدا به صورت تئوری شروع کنید. کودک باید از بدن خود آگاهی یابد و درباره چگونگی به وجود آمدن و خروج ادرار و مدفوع برایش توضیح دهید (کودک باید بداند که ادرار و مدفوع بخشی از بدن او نیست).

5. نام اشیا، محل‌ها و دستورات ساده را برای او توضیح دهید.

6. برای کودک توالت‌های پلاستیکی (لگن) تهیه کرده و گهگاه پیشنهاد استفاده از آن را به جای پوشک یا کهنه به او بدهید.

7. به کودک حداقل یک کلمه، اشاره و یا علامت در هنگام داشتن ادرار و یا مدفوع برای خبر کردن یاد بدهید.

8. زمانی که کودک خیسی یا کثیفی خودش را اعلام کرد او را به سرعت به توالت برده لباس، کهنه و یا پوشک او را تعویض کرده و از اینکه به شما خبر داده از او تشکر کنید. در ابتدا خیس و یا کثیف بودن او را نادیده گرفته و او را به دلیل خبر کردن تشویق کنید.

9. کودک را به دلیل آنکه کارهایش را به تنهایی انجام می‌دهد تشویق کنید. این عمل موجب مستقل شدن کودک می‌شود.

10. برای آنکه کودک نسبت به اعمال خود آگاه شود به او بگویید به شلوار خیس و یا کثیفش دست زده و یا آن را ببیند. در حین مدفوع کردن برای او توضیح دهید که مشغول چه کاری است و نام این کار چیست. به تن داشتن لباس خیس و یا کثیف برای کودک ناراحت کننده است. اجازه دهید کودک این ناراحتی را تجربه کند زیرا ناراحتی کودک انگیزه خوبی برای کنترل ادرار و مدفوع و در نتیجه استفاده از توالت خواهد بود.

11. کودک باید مسوولیت کارهای خود را به عهده بگیرد برای مثال برای شستن لباس زیر یا شلوار کثیفش از او کمک بگیرید.

12. اگر کودک شما به راحتی راه رفته، می‌دود و می‌تواند اشیا را جابه‌جا کند ولی قادر به پوشیدن و در آوردن لباسش نیست باید این اعمال را به او آموزش دهید. به طور مطلوب آموزش مهارت‌های خودیاری چون پوشیدن و درآوردن لباس، شستن دست‌ها و... به کودک باید در این زمان انجام شود (به یاد داشته باشید که آموزش شستن دست‌ها بیش از حد لازم نباشد.)

13. اگر کودک در طول روز نیاز به توالت رفتن دارد، به او بگویید چند ثانیه صبر کرده و سپس به توالت برود. اینکار موجب تمرین کنترل ادرار در کودک می‌شود.

14. در صورتی که کودک از محل توالت، صدای سیفون و... می‌ترسد ترس‌ها را در او از میان ببرید. او باید محل قرار گرفتن ادرار و مدفوع را ببیند و خودش سیفون را بکشد. کودک را برای صحبت کردن درباره ترس‌هایش تشویق کنید. این کار به شما به‌منظور درک بیشتر و حل مسایل کودک کمک می‌کند.

15. کودک را به طور آزمایشی روی توالت بنشانید تا بفهمد که درون آن نمی‌افتد. از یک اسباب‌بازی مخصوص برای تشویق کودک به این کار استفاده کنید.

16. توالت باید به راحتی در دسترس کودک بوده تمیز و برای او جالب باشد (برخی والدین از مکان توالت برای تنبیه کودک استفاده می‌کنند. این کار موجب ناامن شدن محل توالت برای کودک شده و او در آنجا احساس ترس می‌کند).

17. زمانی که کودک در شلوار خود مدفوع کرده، محل قرار گرفتن مدفوع در توالت را به او نشان دهید. در این صورت کودک جایی را که مدفوع باید انداخته شود بهتر می‌شناسد.

18. گاهی اوقات کودکان هنگام دفع احساس درد می‌کنند. خوردن غذاهای فیبردار مانند انواع سبزی‌ها و میوه‌ها و آشامیدن مایعات موجب شلی مدفوع و راحتی دفع می‌شود. برای کودکانی که از آشامیدن خودداری می‌کنند مصرف غذاهایی مانند سوپ مفید خواهد بود در نتیجه عمل دفع در ذهن کودک دردناک محسوب نمی‌شود.

19. هنگامی که کودک خودش را در توالت می‌شوید حساسیت‌های بی‌مورد نشان ندهید. زیرا در برخی کودکان توجه منفی والدین بیشتر از توجه مثبت آنها تاثیر داشته و منجر به تکرار رفتار نامناسب در کودک می‌شود. بدیهی است که تکرار رفتار نامناسب کودک برای جلب توجه والدین صورت می‌گیرد.